آتش اشتباهات اردوغان بر خرمن گردشگری ترکیه

به اعتقاد کارشناسان این ناامنی‌ها را می‌توان به نوعی نتیجه سیاست‌های اشتباه دولتمردان ترکیه در منطقه عنوان کرد، از طرف دیگر و با توجه به این مشکلات ترکیه در مدیریت امور داخلی، شاهد حضور این کشور در مذاکرات مربوط به حل بحران سوریه نیز هستیم، این سوال مطرح می‌شود که حضور ترکیه در چنین مذاکراتی با وجود مشکل این کشور در مدیریت امور داخلی چقدر می‌تواند تاثیر گذار باشد؟

در ارتباط با این موضوعات همچنین مدت زمان ادامه ناآرامی‌ها در ترکیه با دکتر سیدرسول موسوی، استاد دانشگاه و تحلیلگر ارشد مسائل ترکیه به گفت‌وگو پرداختیم.

ناامنی‌های اخیر در ترکیه به نوعی نتیجه سیاست‌های اشتباه دولتمردان این کشور در منطقه است، آیا این مساله بر نگاه مردم نسبت به حزب حاکم بر این کشور تاثیر خواهد گذاشت و در آینده سیاسی ترکیه موثر خواهد بود؟

بخشی از آنچه در حال حاضر در ترکیه می‌گذرد مربوط به مجموعه سیاست‌هایی است که ترکیه در طول این مدت برای خود در منطقه خاورمیانه تعریف کرده بود و نتوانست اهداف خود را دنبال کند و این سیاست‌ها به داخل ترکیه برگشت. البته باید توجه کنیم بخش دیگری از آنچه که در ترکیه می‌گذرد مربوط به داعش یا نیروهایی است که در داخل سوریه عمل می‌کنند و بخش دیگر ناشی از درگیری‌های ترکیه با نیروهای کرد است. متاسفانه به نظر می‌رسد ترکیه وارد بازی شده است که ناشی از اشتباه در تصمیم‌گیری این کشور است و در حال حاضر با پژواک آن مواجه است. بزرگ‌ترین اشتباه این بود که در یک مقطعی ترکیه احساس کرد که می‌تواند در امور داخلی کشورهای دیگر تحت این عنوان که رژیم سوریه باید برود یا هر چیزی دخالت کند. اما در یک مقطعی که تصور می‌شد همه‌چیز در مسیر خواسته ترکیه در حال حرکت است حرف‌هایی زده شد که در حال حاضر با آن سیاست‌ها به تعارض جدی دچار شده است.

این مساله بر نگاه مردم نسبت به حزب حاکم بر این کشور همچنین آینده سیاسی ترکیه چه تاثیری خواهد داشت؟

حزب حاکم در ارتباط با مجموعه کشور خود در داخل ترکیه سیاست‌های موفقیت‌آمیزی داشته و به هر حال در زمینه رشد اقتصادی و به حرکت درآوردن ترکیه سیاست‌های مختلف داشته اما انتخاب بد سیاست خارجی‌اش در ارتباط با سوریه باعث شد موفقیت‌های اقتصادی هم تحت‌الشعاع قرار بگیرد. ترکیه کشوری است که اقتصادش براساس توریسم می‌چرخد و توریسم تنها جایی امکان‌پذیر است که امنیت باشد. وقتی امنیت نباشد توریسم نیست و وقتی توریسم نباشد پیشرفت اقتصادی نیست. بنابراین ترکیه وارد صحنه‌ای شد که نقطه قوت خودش را زیرسوال برد، بنابراین زمانی که نقطه قوت ترکیه که پیشرفت اقتصادی بود زیرسوال برود مسلما در نوع نگاه مردم به مجموعه سیاست‌های اجرایی شک و تردید پیش می‌آید و این بحثی است که می‌توانیم بگوییم ناشی از سیاست‌های غلط است که حتی آن آثار مثبتی هم که داشتند زیرسوال می‌رود.

این اتفاقات در آینده سیاسی این کشور چه تاثیری خواهد گذاشت؟

به هر حال ترکیه کشوری است که برمبنای ساز و کارهای دموکراتیک حرکت کرده و مشکلات موجود به‌طور قطع در آینده سیاسی ترکیه اثرگذار خواهد بود.

پیش‌بینی شما از آینده این ناامنی‌ها چیست؟ آیا می‌توان متصور بود این ناامنی‌ها در آینده نزدیک برطرف شود؟

ترکیه همسایه کشورمان است. ناامنی در کشور همسایه به زیانمان است. نه‌تنها آرزو می‌کنیم در این کشورناامنی نباشد بلکه حتی تصور می‌کنیم اگر کاری از دستمان بربیاید برای آرامش در ترکیه باید انجام دهیم. بسیار علاقه‌مند هستیم که هم همکاری کنیم و هم راه‌هایی پیدا کنیم که این شرایط ناامنی گسترش پیدا نکند، چرا که آتش در خانه همسایه قطعا به همسایه هم کشیده می‌شود. در هر صورت پیش‌بینی در مورد مدت زمان ادامه ناامنی‌ها در ترکیه سخت است و ما فقط می‌توانیم تلاش کنیم. امید ما این است که این درک از واقعیت‌ها ملموس‌تر شود و نشست سه جانبه ایران، ترکیه و روسیه بیشتر و موثرتر حرکت کند.

شرایط ساده نیست. نمی‌شود پیش‌بینی کرد و معتقدم باید به‌طور جدی‌تر بین ایران و ترکیه همکاری گسترده‌تر باشد که جلوی این خطر گرفته شود این خطر صرفا برای ترکیه نیست و باید همکاری ایران و ترکیه جدی‌تر و قوی‌تر باشد.

در چنین شرایطی که ترکیه در مدیریت امور داخلی خود دچار مشکل است حضور این کشور در مذاکرات سوریه چقدر می‌تواند به حل بحران کمک کند؟

قطعا می‌تواند کمک‌کننده باشد. در سوریه جبهه‌های مختلفی وجود دارد یک جبهه بین دولت و اپوزیسیون مسلحی است که در مرکزیت ادلب قرار دارد و در حال حاضر ترکیه به نمایندگی از آنها یا تضمین‌کننده آنها یعنی این قسمت در موافقتنامه مربوط به آتش‌بس قرار دارد. بنابراین تضمین ترکیه در این‌که این گروه‌ها اقداماتی برای بر هم زدن آتش‌بس انجام ندهند مهم است. این تضمین یک تضمین اخلاقی نیست بلکه شواهد و دلایل زیادی وجود دارد که این گروه‌ها از طریق خاک ترکیه تسلیح می‌شدند و تضمین به این معنی است که این کار اتفاق نیفتد. تضمین این است که از درون خاک ترکیه این گروه‌ها تسلیح نشده و مورد حمایت قرار نگیرند. بنابراین اگر چنین اتفاقی بیفتد قطعا حضور ترکیه مهم و ضروری است. البته جبهه دیگری هم وجود دارد جبهه منازعه با داعش است که باز این یک جبهه دیگری است، فعلا آتش‌بس مشمول جبهه داعش نیست و این ماجرا فعلا ادامه دارد. یعنی آتش در جبهه جنگ با داعش ادامه خواهد داشت و در حال حاضر ترکیه در بخش‌هایی با داعش درگیر است. جبهه دیگر جبهه کردی است و این مشکلی است که ترکیه به شکل جدی با کردها دارد و فعلا در موضوع آتش‌بس هم این مساله نیامده است. یعنی در موافقتنامه آتش‌بس، کردها با مخالفت ترکیه حضور ندارند و داعش و جبهه‌النصره هم به جهت این‌که اینها گروه‌های تروریستی هستند حضور ندارند. بنابراین ما در یک جبهه آتش‌بس داریم جبهه بین دولت سوریه و مخالفان مسلح به مرکزیت ادلب و قطعا ترکیه در اینجا اگر مشارکت داشته باشد موثر و ضروری است. باید ترکیه به طور جدی حضور داشته باشد و اجازه تسلیح مجدد ندهد.

در صورتی که ترکیه موفق به حل مسائل داخلی شود آیا سیاست‌های منطقه‌ای خود را به همان شکل گذشته پی خواهد گرفت؟

ترکیه در ارتباط با همسایگانش تا چهار، پنج سال پیش سیاستی به نام راهبرد اختلاف صفر داشت. یعنی ترکیه معتقد بود سیاستی را می‌خواهد پیگیری کند که اختلاف با همسایگانش صفر باشد. ترکیه در سیاست‌های منطقه‌ای خود با مجموعه‌ای از مشکلات روبه‌رو است. بنابراین وقتی صحبت از بازگشت ترکیه به سیاست‌های منطقه‌ای قبلی خود می‌کنیم باید ببنیم کدام سیاست، اگر به سیاست منطقه‌ای اختلاف صفر برگردد خوب است اما اگر به سیاست منطقه‌ای مداخله در امور سایر کشورها مثل اتفاقی که در سوریه یا عراق افتاده برگردد سیاست اشتباه و بدی است. تصور می‌کنم راهبرد عقلانی ترکیه همان راهبرد اختلاف صفر با همسایگان است که باید آرزو کنیم به همین راهبرد قبلی‌اش برگردد.

راهبرد اختلاف صفر که اشاره کردید در آن مقطع چقدر عملیاتی شد؟

قبل از تحولات جهان عرب که نام آن را بهار عربی یا بیداری اسلامی بگذاریم ترکیه در آن مسیر حرکت می‌کرد. بهار عربی برای خیلی‌ها یک سوءتفاهم استراتژیک ایجاد کرد. یعنی شکل دیگری از سیاست را ترسیم کرد که کشورها راهبردهای قوی و مطالعه‌شده خودشان را کنار گذاشته و از موقعیت به وجود آمده استفاده‌های دیگری داشته باشند اما این شرایط بهار عربی خیلی زود به زمستان عربی تبدیل شد. تصور می‌کنم اگر شرایط در منطقه تثبیت شود با اوضاعی روبه‌رو خواهیم شد که اساسا امکان تکرار سیاست‌های گذشته دیگر وجود نخواهد داشت اما شخصا معتقدم التهاب در خاورمیانه به این زودی فروکش نخواهد کرد.

مریم شریف‌زاده

سیاسی