آزادسازی موصل، پایان توهم خلافت داعش از شمال آفریقا تا هند

اول: فرماندهی این عملیات کاملا عراقی است، برخلاف پافشاری آمریکا بر این‌که آزادسازی موصل در چارچوب ائتلاف بین‌المللی ضد داعش قرار گرفته و به فرماندهی این کشور باشد و همچنین اصرار کشورهایی از جمله ترکیه برای مشارکت در این عملیات، اما دولت عراق با دوراندیشی در برابر این خواسته‌ها ایستادگی کرد.

دوم، در بخش عملیات نیروی زمینی هیچ نیروی نظامی خارجی وجود ندارد. پیام این موضوع این است که دولت عراق در زمینه مبارزه و مهار تروریسم، آزاد کردن مناطق اشغال‌شده سرزمین خود و حفظ تمامیت ارضی به یک خودباوری، بالندی و توانمندی رسیده است.

سوم، ترکیب نیروهای آفندی است که مجموعه‌ای متشکل از ارتش، پلیس و نیروهای بسیج داوطلب مردمی (حشد الشعبی) و پیشمرگان کرد است که از لحاظ اجتماعی از ‌طیف‌های شیعه، سنی و کردها تشکیل یافته‌اند. برخلاف نظر آمریکاییان که مخالف حضور نیروهای حشد الشعبی به بهانه واهی ایجاد و تشدید نزاع‌های مذهبی و طایفه‌ای بین شیعه و سنی بودند، اما حاکمیت عراق این موضوع ناحق را نپذیرفت و شاهد هستیم که بسیج مردمی با قدرت در صحنه حضور دارد. نقش‌آفرینی این ترکیب متنوع اجتماعی از وجود یک انسجام قوی در راستای تامین منافع ملی و مبارزه با تروریسم حکایت دارد.

چهارم، شروع و پیشبرد عملیات موصل نشان از حمایت مراجع دینی و همه جناح‌های سیاسی و فراکسیون‌های پارلمانی عراق فارغ از گرایشات شیعه، سنی، کرد و مسیحی و بویژه جریانات سیاسی اهل سنت، مردم ساکن در موصل، شیوخ و سران عشایر دارد و این اجماع شکل یافته، حکایت از همبستگی ملی و وفاق سیاسی است.

موفقیت آزادسازی دارای پیامدهای داخلی و منطقه‌ای است که پیامدهای داخلی آن عبارتست از:

1- اگر این عملیات طبق بازه زمانی پیش‌بینی شده سرانجام به پیروزی دست یابد، بخشی از سرزمین‌های تحت اشغال داعش آزاد خواهد شد که این موضوع دستاورد بزرگی است.

2- جمعیت این شهر که چند سالی تحت سلطه این گروه تروریستی متحمل رنج‌ها و سختی‌های بسیاری شده‌اند، از این شرایط سخت رهایی می‌یابند. اگرچه اجرای این عملیات از ساختاری پیچیده برخوردار است از جمله مهم‌ترین مصداق این موضوع، سوء‌استفاده داعش از مردم جهت ایجاد سپر انسانی است که پیشبرد آزادسازی را با ملاحظات و احتیاط‌هایی توام ساخته است.

3- ایجاد ضربه سهمگین بر پیکره جریان تروریستی – تکفیری داعش است، اگرچه در شرایط حاضر یکی از نگرانی‌ها و دغدغه‌ها این است که آمریکاییان برخلاف سردادن شعار «همکاری با این عملیات» در صدد هستند که بخشی از این نیروی‌های تروریستی را در کمال امنیت از مهلکه خارج و آنها را به سمت سوریه گسیل دارند که این امر قادر خواهد بود یک تهدید امنیتی بالقوه را برای عراق نگاه دارد و مشکلات مضاعفی را برای سوریه ایجاد کند. 4- موفقیت آزادسازی موصل با توجه به مطالب پیش گفته در رابطه با انسجام ملی شکل یافته، می‌تواند روند وفاق سیاسی و ثبات امنیتی آینده عراق را تسهیل کند.

پیامد منطقه‌ای این اتفاق مثبت شامل موارد ذیل است:

1- داعش با اشغال موصل، برای اولین‌بار خبر از تشکیل خلافت اسلامی به وسعت جغرافیایی، از شمال آفریقا تا هند را مطرح کرد و اگر موصل آزاد شود، تصورات و ادعاهای توهم گونه رهبران داعش برای ایجاد خلافت در این منطقه فرو خواهد ریخت و تاثیر مثبت آن نه فقط در عراق بلکه در سوریه هم قابل مشاهده است و مهم‌تر آن‌که موفقیت عملیات باعث خواهد شد که ائتلافی که نظام سلطه به رهبری آمریکا و به همراهی رژیم صهیونیستی و حکام ارتجاعی منطقه برای ایجاد و حمایت از گروه‌های تروریستی تشکیل دادند در مقابل جریان مقاومت که از ملت‌های عراق، سوریه و منطقه تشکیل یافته، شکست خواهد خورد. به همین دلیل است که این عملیات بسیار سرنوشت‌ساز و مهم محسوب می‌شود. جمهوری اسلامی ایران که همواره در جهت ثبات و آرامش منطقه و مقابله با گروه‌های تروریستی گام‌های بلندی برداشته است، کماکان مانند سال‌های گذشته به کمک خود به ملت عراق و نقش سازنده در این آزاد‌سازی ادامه خواهد داد.

اما در رابطه با همسایه شمالی عراق، یعنی ترکیه لازم به ذکر است که دولت این کشور در مظان اتهام حمایت از تروریسم است. دیگر آن که نیروهای نظامی ترکیه بدون هماهنگی با دولت عراق وارد خاک این کشور شده است. اصرار آنکارا برای مشارکت در آزاد‌سازی موصل با توجه به حمایت این کشور از گروه‌های تروریستی از جمله داعش با ابهامات و تردید‌های زیادی همراه است. البته نکته اصلی قابل ذکر در این رابطه این است که ترکیه ادعای تاریخی نسبت به موصل مطرح کرده است. خود این ادعا تمامیت ارضی عراق را با خطر مواجه می‌سازد. اگر قرار باشد که ادعاهای تاریخی در این منطقه مطرح شود و هر کشوری مطالبات خود را خودسرانه پیگیری کند دیگر هیچ مرز سیاسی در جغرافیای غرب آسیا باقی نخواهد ماند. از سوی دیگر در رابطه با نگرانی ترکیه از وجود خطر معارضان کرد که در منطقه حضور دارند و می‌توانند مرزهای ترکیه را با چالش مواجه سازند، واقعیت مطلب این است که طی چند سال گذشته دولت آنکارا سیاست تعامل با کردها را در پیش گرفته بود و توافقاتی در این زمینه صورت گرفته و در چارچوب آن موافقت، اعضای حزب پ‌ک‌ک سلاح‌ها را زمین گذاشته، اما متاسفانه سیاست‌های غلط اخیر ترکیه باعث شد تا پ‌ک‌ک. به مقابله جویی و تعارض مسلحانه گرایش پیدا کند. از سوی دیگر همین سیاست غلط باعث ناامنی و اشاعه گروه‌های تروریستی در منطقه شد که پیامد منفی آن در نهایت بر امنیت داخلی ترکیه هم تاثیر گذاشت. اما آنچه که در شرایط فعلی از اهمیت بالایی برخوردار است حمایت از ایستادگی ملت و دولت عراق و سوریه در مقابل گروه‌های تروریستی است که در چارچوب سیاست‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی برای بی ثباتی منطقه در پیش گرفته‌اند.

حسین کاظمی‌قمی

سفیر سابق ایران در عراق