حقوق بشر؛ ابزاری برای فشار بر کشورها

طبیعی‌ است در چنین وضعیتی شاهد دوگانگی در عملکردها باشیم و در همین راستاست که می‌بینیم برای یک کشور، گزارشگر ویژه تعیین می‌شود و برای کشوری دیگر نه.

واقعیت امر این است که کشورهای سلطه‌گر در عمل، هر جا منافعشان اقتضا کند حقوق بشر و مسائلی از جمله دموکراسی برایشان اولویت ندارد و خودشان نیز به چنین مساله‌ای اذعان دارند.

در همین زمینه می‌بینیم در یک کشور، دولتی سرکوبگر هیچ نوع اعتنایی به حقوق مردم ندارد و رای و نظر مردم در انتخاب دولتمردان هیچ‌ جایگاهی ندارد، اما چون همسو با کسانی است که امروز در سطح جهان نفوذ و قدرت دارند، سرکوبگری این رژیم و عدم توجه آن به حقوق و رای مردم نادیده گرفته‌ می‌شود.

این در حالی است که منشور ملل متحد بر برابری کشورها و حاکمیت‌ها تاکید دارد اما امروز شاهد نوعی نابرابری و دوگانگی در سطح بین‌الملل هستیم و تا زمانی که این نابرابری هست خیلی نمی‌توان به ایجاد تغییرات اساسی امیدوار بود.

ولی در عین حال به این نکته نیز باید توجه داشت که ما نمی‌توانیم ساکت بنشینیم و از حقوقمان دفاع نکنیم.

در گذشته شاهد بودیم گزارش‌های احمد شهید مبنای درستی نداشت و استناد او صرفا به گروه‌ها و افراد غیرقابل اطمینانی بود که خارج از کشور بودند و حتی مورد توجه مردم هم نبودند.

گزارش‌های او عمدتا بر اساس اظهارات و مستندات ارائه شده از سوی چنین افرادی تهیه می‌شد و ما نیز در سطح سازمان‌های بین‌المللی به چنین اتهامات بی‌پایه و اساسی پاسخ می‌دادیم. اما دولت و وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های ما می‌توانند خیلی قوی‌تر و پخته‌تر عمل کنند تا بتوانیم مانع از آن چیزی شویم که استکبار جهانی دنبال می‌کند.

ما باید کشورهای مستقل را با خود همراه کرده و در سطح سازمان‌های بین‌المللی، قانون و حقوق خودمان را تبیین کنیم و افرادی را به اجلاس‌ها بفرستیم که بتوانند بخوبی از حقوق کشور دفاع کنند. در چنین صورتی می‌توانیم حداقل‌هایی را در سطح جهانی در جهت احقاق حق داشته باشیم و البته باید گفت که تا به حال نیز همین‌گونه بوده است.

این واقعیتی است که حقوق بشر در سطح جهانی ناکارآمد است، اما ما می‌توانیم در همین فضا اقداماتی را انجام دهیم و از طریق همراهی برخی کشورها از جمله چین و روسیه و بسیاری کشورهای دیگر که معتقد به استفاده ابزاری غرب از حقوق بشر هستند، بخشی از حقوقمان را احیا کنیم.

دکتر خیرالله پروین - استاد حقوق دانشگاه تهران