علل شکست کودتا در ترکیه

تقابل میان قدرت غیرنظامی حاکم و نظامیان از طریق محاکمه‌هایی که از سوی ستاد مشترک ارتش در سال‌های گذشته انجام گرفت، تبلور یافته بود. اتفاقا هر بار کسانی که از ستاد مشترک ارتش محاکمه می‌شدند به توطئه برای سرنگونی دولت متهم بودند.

از آن زمان به بعد ارتش به لاک خود فرو رفت و هیچ گاه نتوانست در عرصه سیاسی خودی نشان دهد و به همین دلیل هم نتوانست مانند سال‌های 1960،1971،1980 و حتی سال 1997 کودتا انجام دهد و توازن قدرت میان قدرت سیاسی حاکم و ارتش به طور کامل به هم خورد.

با این حال همچنان ملی گراها و کمالیست‌ها در صفوف ارتش بودند که سیطره حزب عدالت و توسعه را بر کشورشان بر نمی‌تابیدند. دلیل شکست کودتا را باید در اقلیت بودن این گروه و غیرحرفه‌ای بودن آنها جست‌وجو کرد. باید به این واقعیت نیز اشاره کنیم که جامعه مدنی ترکیه طی این سال‌ها تغییر کرده است و مایل نیست که قدرت در این کشور یک بار دیگر به دست نظامیان بیفتد.

با این توضیحات می‌توان گفت متحول شدن جامعه مدنی ترکیه که با توجه به تجربه کودتاهای پیشین، مایل به افتادن قدرت در دست نظامیان نیست و ناشی‌گری گروهی که کودتا کردند، دلیل اصلی شکست کودتای 15 جولای ترکیه بود. البته این در نوع خود خبر خوبی برای ترکیه است. این‌که آیا ممکن است رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه این کودتا را برای تقویت پایه‌های قدرت خود و از میان برداشتن مخالفانش و فراهم کردن زمینه برای ریاستی کردن قدرت در ترکیه ترتیب داده باشد.

یکی از واکنش‌های اولیه اردوغان،‌درخواست از مردم برای ریختن به خیابان‌ها بود . اردوغان سریع واکنش توطئه گرایانه از خود نشان داد و بلافاصله فتح‌الله گولن را به دست داشتن در این کودتا متهم کرد. در حالی این اتهام کاملا غیرمنطقی و بی‌اعتبار بود، زیرا اولا در مدتی که حزب اردوغان قدرت را در ترکیه در دست داشت، طرفداران گولن تحت شدیدترین سرکوب‌ها بوده‌اند و به همین دلیل حضوری در ارتش ندارند که بخواهند کودتا راه بیندازند. دوم این‌که طرفداران گولن عادت به این گونه کارها، یعنی کودتا ندارند که این بار خواسته باشند کودتا کنند.

سوم آن‌که اردوغان سرکوب‌ها و پاکسازی‌های گسترده را راه انداخت و به‌ این ترتیب یک بار دیگر آن شم سیاسی فوق‌العاده‌اش را نشان داد، زیرا رجب طیب اردوغان خوب بلد است از یک وضع بالقوه بی ثبات برای گرفتن تصمیماتی در جهت تثبیت پایه‌های قدرتش استفاده کند. بازداشت و اخراج هزاران نفر از ده روز پیش تاکنون بر همین اساس توجیه‌پذیر است. بازداشت این همه نظامی، قضات، دانشگاهی، وکیل، آموزگار و... در ظرف مدت کوتاهی ناممکن است مگر آن‌که فهرست افراد از پیش تهیه شده باشد.