سیاست سلب تابعیت و چشم‌انداز آینده انقلاب بحرین

بررسی این رویداد، ضمن آن‌که منطق اقدام دولت بحرین را بیان می‌کند، می‌تواند چشم‌انداز آینده تحولات این کشور را نیز آشکار سازد. دولت بحرین از زمانی‌که جنبش انقلابی این کشور آغاز شد، ضمن اعمال سیاست سرکوب، برای جلوگیری از نهادینه شدن جریان انقلابی در این کشور تلاش کرده است و در این جهت حذف سمبل‌ها و نمادهای جنبش انقلابی را در دستور کار خود قرار داد. در زمان شروع انقلاب بحرین، میدان لولو در شهر منامه به محل تجمع انقلابیون مخالف آل‌خلیفه و به نمادی برای تلاش بحرینی‌ها برای رسیدن به حقوق از دست رفته خود تبدیل شد. چنان‌که میدان تحریر در قاهره چنین جایگاهی را پیدا کرد و تجمع مردم مصر در آن و ادامه اعتراض‌ها موجب سقوط مبارک شد. میدان لولو منامه نیز می‌رفت که نقشی همچون میدان تحریر قاهره برای سقوط آل‌خلیفه بازی کند. از این رو آل‌خلیفه در همان ماه اول انقلاب بحرین به تخریب این میدان اقدام کرد و کوشید با حذف آن خاطره انقلاب را از ذهن مرم بحرین پاک کند. این اقدام، هدف آل‌خلیفه را تحقق نبخشید و انقلاب بحرین ادامه یافت.

اینک در ششمین سال جنبش انقلابی بحرین، دولت این کشور با سلب تابعیت از شیخ عیسی قاسم، روحانی با‌نفوذ و برجسته بحرینی که رهبر معنوی جنبش انقلابی این کشور شناخته می‌شود، سعی دارد جایگاه این سمبل، نماد مبارزه و دفاع از حقوق شیعیان بحرین را متزلزل و بتدریج آن را حذف و نفوذش را از بین ببرد تا به‌زعم خود موجب پراکنده شدن انقلابیون و متوقف شدن جریان انقلابی شود. اما نسبت دادن جنبش انقلابی ریشه‌دار مردم بحرین به یک مکان یا یک شخص و باور به این‌که با حذف آنها می‌توان انقلاب را متوقف کرد، ساده اندیشی و خطایی استراتژیک است. همان‌گونه که حذف مکان‌های تداعی‌کننده انقلاب نمی‌تواند به توقف انقلاب منتهی شود، حذف افراد یا اقدام برای کم کردن پیوند مردم و جنبش انقلابی با رهبران و افرادی که سمبل و نماد مبارزه به شمار می‌آیند نیز نمی‌تواند موجب بازداشتن جریان انقلاب شود.

اگر آل‌خلیفه بدرستی به اطراف خود بنگرد به این نتیجه خواهد رسید. در ایران سال 1343 حکومت وقت با هدف متوقف کردن جریان انقلاب، اقدام به تبعید امام خمینی کرد، اما 14 سال بعد امام خمینی با عزت و افتخار در حالی‌که رهبری انقلاب را به‌دست داشت به کشور بازگشت. بازگشتی که منتهی به سقوط حکومتی شد که وی را به تبعید فرستاد. در عراق همسایه دیگر بحرین، صدام نیز برای حفظ قدرت ضمن سرکوب، با متهم کردن رهبران و مخالفان حکومت بعث به غیر عراقی بودن، اقدام به اخراج آنها از شهرهایشان کرد. اما اینک بسیاری از این رهبران و انقلابیون با قدرت به عراق برگشته‌اند، در حالی‌که صدام با ذلت و خواری از قدرت و از صحنه سیاسی عراق حذف شد.

واقعیت این است که در بحرین جنبش انقلابی ریشه‌دار و به حقی آغاز شده است. روند این جنبش انقلابی با اقدامات دولت بحرین، نه‌تنها تضعیف نمی‌شود بلکه قدرت بیشتری می‌گیرد. نگاه امیدوار مردم بحرین به آینده و ترسیم آینده‌ای مطلوب و اقداماتی که برای رسیدن به آن انجام می‌دهند این جنبش را به پیش می‌برد و از توقف آن جلوگیری می‌کند. از این رو تصورات و اقدامات دولت بحرین که در نقطه مقابل جنبش انقلابی مردم بحرین قرار دارد، نمی‌تواند به تضعیف و توقف این جنبش منتهی شود.

دکتر حاکم قاسمی

عضو هیات علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)