دور برگردان طرح مبارزه با قاچاق کالا

هرچند طرح‌های شبنم و ایران‌کد با مشکلات اجرایی مواجه بودند، اما اجرای کامل آنها می‌توانست در کاهش عرضه کالاهای قاچاق به کشور، موثر واقع شود، اما در ابتدای دولت یازدهم به بهانه همین مشکلات اجرایی، این طرح‌ها کنار گذاشته شد و هیچ جایگزینی نیز برای آنها ارائه نشد. این خلأ 5/2 ساله سبب رواج هرچه بیشتر کالاهای قاچاق در کشور شد که به تذکرات صریح رهبر معظم انقلاب در چند وقت اخیر منجر شده است.

این درحالی است که براساس قانون جامع مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب زمستان 92، یعنی چند ماه پس از کنار گذاشتن طرح‌های شبنم و ایران‌کد، اجرای این طرح‌ها الزامی شده بود.

اکنون آن‌طور که مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته‌اند، طرح‌های جایگزین ایران‌کد و شبنم طراحی شده و در سال جاری اجرایی خواهند شد، البته مسئولان به این پرسش پاسخ نداده‌اند که اگر طرح فعلی هم ایرادی داشت، به جای رفع ایراد، کلا آن را کنار خواهند گذاشت تا مرزهای کشور همچنان روی اجناس قاچاق باز بماند؟ در همین باره سیدعلیرضا گلستانی‌زاده، معاون برنامه‌ریزی،‌ نظارت و هماهنگی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به جام‌جم گفت: طرح شبنم و ایران‌کد از آنجا که برای همه کالاها مورد استفاده قرار می‌گرفت، قابلیت جعل پیدا کرده بود، از این‌رو تصمیم گرفته شد تا طرح کد رهگیری اجرایی شود.

وی افزود: طرح ایران‌کد بزودی اجرا خواهد شد و کالاهای وارداتی از مبدا دارای لوگو برای مقصد می‌شوند.

وی اضافه کرد: برنامه‌ریزی برای برخورد با قاچاق‌های کلان و سازمان یافته، پیگیری تسهیل تجارت فرامرزی، رفع موانع تجارت سالم و مدیریت تقاضا از رویکردهای این ستاد برای مبارزه با قاچاق است. این مقام مسئول اعلام کرد: برای کنترل کالاها طرح کد رهگیری مطرح و آئین‌نامه آن نوشته شده است و اجرای آن امسال در برخی کالاها آغاز می‌شود.

به جای رفع ایرادات طرح را کنار گذاشتند

فداحسین مالکی، رئیس اسبق ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این‌باره به جام‌جم گفت: در طرح شبنم و ایران‌کد مردم به صورت مستقیم در بحث مبارزه با قاچاق کالا و ارز دخیل بودند و از طریق پیامک‌هایی که تعریف شده بود، خریداران می‌توانستند اصل بودن کالا را تشخیص دهند، اما با حذف این طرح‌ها شاهد این موضوع بودیم که مردم از گردونه مبارزه با قاچاق که نقش موثری داشتند، کنار گذاشته شدند.

وی افزود: اکنون در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ کالاهای خارجی زیادی عرضه می‌شود و مشخص نیست که این کالاها وارداتی قانونی است یا قاچاق. این درحالی است که با اجرای طرح شبنم، مردم نقش کلیدی داشتند و می‌توانستند با گزارش کالاهای غیرقانونی در کشور دست ماموران را به کالاهای قاچاق و البته قاچاقچی برسانند.

رئیس پیشین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اضافه کرد: دولت باید گام‌های موثرتری در مبارزه با قاچاق بردارد و برای این کار می‌توانست ایرادات طرح شبنم و ایران‌کد را رفع کند، نه این‌که اینها را کنار بگذارد و سپس از طرح دیگری خبر بدهد که هنوز هم از آن رونمایی نشده است و احتمال دارد که این طرح هم دارای ایراد و مشکل باشد.

شبنم موفق بود

از سوی دیگر دکتر هادی قوامی، عضو کمیسیون تولید ملی مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: اقتصاد زیرزمینی ممکن است در نگاه اول دارای ارقام و ابعادی باشد، اما چند برابر آن در اقتصاد کشور تاثیر خواهد داشت و باعث نابودی و ورشکستگی تولیدات داخلی می‌شود.

وی افزود: اکنون کارخانه‌های تولید داخل، محصولات باکیفیتی را در حوزه‌های مختلف تولید می‌کنند، اما مجریان کار به دلیل این‌که قصد دارند قیمت طرح‌هایشان پایین تمام شود، به خرید کالاهای غیرقانونی از چین که بی‌کیفیت هستند، اقدام می‌کنند و این مساله باعث می‌شود تولید داخل دیگر برای کار توانی نداشته باشد.

قوامی ادامه داد: طرح‌هایی که موجب جلوگیری از کالاهای قاچاق می‌شود، همیشه برای کشور موثر بوده و طرح شبنم و ایران‌کد نیز توانست تا حدودی جلوی کالاهای قاچاق را بگیرد، اما دولت از طرح دیگری خبر داد و اعلام کرد، قرار است کد رهگیری جایگزین این دو طرح شود.

وی در پاسخ به این پرسش ‌که چرا دولت طرح شبنم و ایران‌کد را تا رونمایی کامل از این طرح ادامه نداد، گفت: قطعا در این‌باره مسئولان دولتی پاسخگوی بهتری از من خواهند بود، اما پیش‌بینی می‌شود مشکلاتی که در طرح شبنم و ایران‌کد به وجود آمده بود، باعث شد تا کنار گذاشته شود، اما باید هرچه زودتر طرح کد رهگیری اجرایی شود تا شاهد کاهش قاچاق کالا باشیم.

عضو کمیسیون تولید ملی مجلس تصریح کرد: همه زوایای طرح کد رهگیری باید در نظر گرفته شود و خلأ‌های آن در صورت وجود، رفع شود تا با مشکل در اجرا مواجه نشود.

هدف، جلوگیری از ورود کالای قاچاق باشد

محمد رجایی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز با تاکید بر مبارزه با کالای قاچاق گفت: نامگذاری جایگزین طرح‌هایی مانند ایران‌کد و شبنم خیلی مهم نیست؛ بلکه نیل به هدف باید ملاک باشد. وی درخصوص جایگزینی راهکاری برای کنترل کالای قاچاق گفت: باید پذیرفت اگر در زمینه برچسب‌های ایران‌کد و شبنم، عملکرد صحیحی انجام می‌شد، طرح‌های خوبی برای مهار کالای قاچاق بودند.

وی ادامه داد: اجرای مساله‌دار طرح‌های ایران‌کد و شبنم، دلیل بر این نیست که در این‌باره کار دیگری انجام نشود و باید متخلفان در این زمینه تنبیه می‌شدند، بنابراین باید با ارزیابی نقص‌های قبلی در این زمینه کار ادامه یابد.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد