دلارزدایی از صنعت نفت راهکار مقابله با تحریم

گرچه با اجرایی شدن برجام،‌ برخی محدودیت‌های ایران در فروش نفت و مبادلات بانکی بین‌المللی رفع شده‌است، اما همچنان ایران اجازه استفاده از دلار را در مبادلات خارجی خود ندارد. بر اساس برجام،‌ دولت آمریکا تنها تحریم‌های ثانویه‌ خود را لغو کرده و تحریم‌های مستقیم این کشور، ازجمله تحریم سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در ایران و تحریم فروش برخی کالاها به ایران، جز در مواردی خاص، همچنان پابرجاست. استفاده از دلار در شبکه‌های بانکی جهانی نیز در زمره همین تحریم‌های مستقیم قرارگرفته و دولت آمریکا همچنان استفاده از دلار توسط ایران را ممنوع اعلام کرده است. در این شرایط، به رغم این که شاهد رفع برخی محدودیت‌ها در فروش نفت ایران هستیم، اما چنانچه ایران بخواهد بهای نفت فروخته شده را با دلار از دیگر کشورها دریافت کند، مانند شرایط پیش از اجرایی شدن برجام با مشکل مواجه خواهد بود. علاوه بر این، درباره طلب‌های نفتی گذشته نیز همچنان امکان دریافت به صورت دلار برای ایران مقدور نیست. در این صورت، بهترین اقدام یافتن راهی برای عدم وابستگی به دلار در مبادلات خارجی برای همیشه است؛ یکی از اقداماتی که می‌تواند در کوتاه‌مدت و بسادگی عملی شود، این است که دست‌کم در فروش نفت، ایران به جای دلار از یک ارز دیگر استفاده کند. به این ترتیب، ایران می‌تواند طلب‌های گذشته خود و همچنین بهای نفتی را که از این پس می‌فروشد، به یورو یا دیگر ارزها قیمت‌گذاری و دریافت کند.

در همین زمینه، سید محسن قمصری، معاون امور بین‌الملل وزارت نفت در مصاحبه با خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفت: ایران برای پیشگیری از تحریم‌های جدید آمریکا از صنعت نفت دلارزدایی می‌کند. دلیل تصمیم برای عدم تجارت با دلار، تلاش برای حفاظت از دارایی‌های ایران از تحریم‌های جدید یکجانبه آمریکاست. این اقدام بر اساس ملاحظات اقتصادی است نه ملاحظات سیاسی.

این اظهار نظر یکی از مسئولان وزارت نفت ایران، توسط خبرگزاری‌های دیگر نیز مورد توجه و تحلیل قرار گرفت، به طوری که خبرگزاری رویترز در گزارشی در این خصوص نوشت: اعلام تصمیم شرکت ملی نفت ایران برای استفاده از یورو به جای دلار آمریکا در معاملات نفتی به منزله تشدید جنگ ارزی است و شاید واشنگتن باید از این خبر نگران شود. در حال حاضر، به دلیل نفوذ آمریکا در بازار جهانی نفت، تمام روند قیمت‌گذاری و فروش نفت و دیگر حامل‌های انرژی از سال‌ها قبل تنها به دلار انجام می‌گیرد؛ این مساله از طرفی، موجب افزایش تقاضای جهانی برای دلار آمریکا می‌شود و از طرف دیگر، نظارت آمریکا را بر تمام نقل و انتقالات پولی مربوط به حوزه انرژی در سطح بین‌الملل در پی دارد. استفاده از پیمان‌های پولی دوجانبه و دیگر اقدامات نظیر آن توسط ایران می‌تواند به عنوان راهکار اصلی به منظور حذف دلار از تبادلات پولی بین‌المللی در دستور کار قرار بگیرد، اما در کوتاه‌مدت نیز استفاده از ارزهای دیگر به جای دلار، همان‌گونه که در مصاحبه مسئولان وزارت نفت آمده است، می‌تواند مزایای زیادی در پی داشته باشد. چنانچه مسئولان وزارت نفت در تصمیم خود مصمم باشند و نفت خود را با ارزی غیر از دلار قیمت‌گذاری کنند و به فروش برسانند، از بعد اقتصادی در زمانی کوتاه، کشور به منافعی از قبیل امکان دریافت بهای نفت فروخته‌شده و همچنین عدم نظارت مستقیم آمریکا بر تبادلات پولی ایران، دست پیدا خواهد کرد؛ از بعد سیاست خارجی نیز با شروع روند قیمت‌گذاری و فروش نفت و دیگر حامل‌های انرژی با ارزی غیر از دلار، جایگاه دلار در حوزه انرژی بین‌الملل تضعیف می‌شود.

در شرایطی که دشمن از هر فرصتی برای ضربه زدن به ایران استفاده می‌کند، مسئولان کشور نباید برای دریافت پول نفت خود دست روی دست بگذارند و منتظر اجازه آمریکا برای استفاده از دلار باشند، بلکه باید به صورت فعالانه در پی عدم وابستگی دائمی به دلار و گشایش مشکلات خود در کنار ضربه زدن به دلار آمریکا باشند.