توقف معتادان متجاهر پشت ایستگاه «بهاران»

تهرانی و غیرتهرانی در این روز و روزهای بعد جمع شدند و حالا تعدادشان به 5700 نفر رسیده؛ جمعیتی که هدایت‌شان به سمت مراکز درمانی گرچه چهره شهر را از زشتی حضورشان پاک کرده ولی مسبب بروز مشکلی دیگر شده است.

گره کار در مرحله بعد از سم‌زدایی است، این مرحله حداکثر یک ماه طول می‌کشد و طبق برنامه بعد از 30 روز، سم‌زدایی شده‌ها باید به مراکز بهاران که مختص توانمندسازی است هدایت می‌شدند. حالا اما همه چیزطبق برنامه پیش نمی‌رود و تعلل شهرداری برای راه‌اندازی مراکز بهاران (که باید در هر منطقه دو مرکز و در کل شهر 44 مرکز 150 نفره باشد) باعث اقامت طولانی‌مدت و خارج از استاندارد پاک شده‌ها در مراکز درمانی شده؛ اقامتی بی‌هدف، کسالت‌آور که انگیزه را می‌کشد.

روز گذشته نشست رسانه‌ای سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر با همین موضوع آغاز شد، با این توضیح پرویز افشار که تا امروز بعد از گذشت سه ماه از اجرای طرح ساماندهی معتادان متجاهر فقط سه تا چهار مرکز توانمندسازی افتتاح شده که البته قول‌هایی هم داده شده است مبنی بر این‌که این رقم تا پایان سال به 25 مرکزبرسد؛ قولی پراما و اگر و شاید کمی بعید.

به این ترتیب تا این لحظه فقط 200 نفر از معتادان جمع‌آوری شده به مراکز بهاران رفته‌اند و شانس تغییر سبک زندگی و آموختن مهارت‌های حیات را یافته‌اند و بقیه بلاتکلیف در مراکز درمانی، شفق، اخوان و چند مرکز غیردولتی هستند.

این اتفاقی خوشایند نیست، بهاران قرار بود بهاری در زندگی معتادان متجاهر باشد، دستی که به دست آنها گره می‌شود و از منجلاب بیرون شان می‌کشد، یک جور جبران ناکارآمدی‌های گذشته و کاستی‌های فعلی در حوزه کنترل اعتیاد.

تا به امروز معتادان در یک چرخه تکراری گرفتار شده‌اند: دستگیری، سم‌زدایی و رهایی. در خوشبینانه‌ترین حالت نرخ پاک ماندن معتادان 20 درصد است و80 درصد بقیه دوباره به سمت اعتیاد کشیده می‌شوند؛ مراکز بهاران به همین علت متولد شده‌اند تا این چرخه را بشکنند و راهی نو پیش پای معتادان بهبود یافته قرار دهند، گرچه خودشان فعلا قامتی شکسته دارند.

با این حال دیروز سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر گفت عزم مسئولان کشور برای شکستن این چرخه معیوب جدی است و قرار است اعتبارات مربوط به معتادان بهبودیافته که در اختیار نهادها و سازمان‌های مختلف قرار می‌گیرد، تجمیع شود و درقالب وام و تسهیلات در اختیار بهبودیافته‌ها قرار بگیرد.

البته فراموش نکنیم که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که مسئول مستقیم حمایت‌های بیمه‌ای از (درمان) معتادان بی‌بضاعت و بهبودیافته است هنوز به تعهدات خود عمل نکرده و بیم لغزش این جمعیت می‌رود.

افشار هم دیروز گفت اگر کاری برای معتادان بی‌بضاعت نشود، آنها به معتاد متجاهر تبدیل می‌شوند ؛ وضعیتی که در تضادی آشکار با طرح ساماندهی معتادان متجاهر است.

درجه‌بندی مراکز درمان اعتیاد

مراکز درمان اعتیاد معمولا دو چهره دارند یک چهره بدنام و دیگری چهره‌ای قابل دفاع. از بدنام‌ها روایت‌های مختلفی نقل می‌شود، از اذیت و آزارهای جسمی و روانی گرفته تا گرسنگی دادن به معتادان در حال ترک، کم گذاشتن از خدمات روان‌شناسی و مشاوره‌ای برای آنها و حتی بیرون دادن متادون دولتی به بازار آزاد. این گروه از مراکز درمانی همواره سایه‌ای سنگین بر سر خوشنام‌ها داشته‌اند و موجب بلاتکلیفی بیماران نیز شده‌اند. اینها دلایلی است که ستاد مبارزه با موادمخدر را پیگیر طرح رتبه‌بندی مراکز درمانی ماده 15 کرده است.

افشار می‌گوید: این مراکز براساس کیفیت خدمات به سه دسته تقسیم می‌شوند و گواهینامه‌ هایی به سه رنگ دریافت می‌کنند، سبز به معنی حداکثر اعتماد، زرد به معنی اعتماد کمتر و قرمز به معنی درجه پایین کیفیت.

به گفته او، به مراکزی که رتبه قابل‌قبولی نمی‌گیرند مهلتی برای اصلاح داده می‌شود طوری که ممکن است یک مرکز قرمز به رنگ زرد و حتی سبز برسد و برعکس سبزها سقوط کرده و به زرد و قرمز تغییر رنگ بدهند.

افشار البته زمان عملیاتی شدن این طرح را اعلام نکرد، ولی اگر این برنامه عملیاتی شود سردرگمی در انتخاب مرکز درمانی معتبر و باکیفیت پایان یافته و راه برای سوءاستفاده از خوان گسترده اعتیاد مسدود خواهد شد.

مریم خباز - جامعه