بفرمایید شهرت کاذب

هفته پیش کامبیز روشن روان پس از آن که کتابش در جایزه کتاب سال برگزیده شده بود، در گفت‌وگوی اختصاصی با جام‌جم عنوان کرد: عمده کتاب‌های موسیقی که منتشر شده، مشکلات اساسی دارند. یعنی کسانی که آنها را نوشتند، خودشان اصلا موسیقی نمی‌دانستند. به عبارتی این کتاب‌ها بدآموزی دارد. مطالبی هم که نوشتند برخی کاملا غلط و برخی بعضا غلط است. این مشکلی است که در کتاب‌ها هست و همواره در جلسات مختلف که در ارشاد داشتیم یا در دیدار با مسئولان، این موضوع را مطرح کردم و گفتم کتاب‌ها حتما قبل چاپ باید در یک مرجع موسیقی به تصویب برسد. همین انتقاد باعث شد تا ما آن را دستمایه گزارشی جدی تر کنیم.

فقدان فضای نقد جدی

محمد الهیاری مدیر سابق اداره کتاب وزارت ارشاد و دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به خبرنگار ما گفت: آیین نامه ضوابط نشر مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب سال 67، بار دیگر در سال 89 بازبینی شد. این آیین نامه هم حدود ایجابی نشر را بیان کرده هم در ماده 4 حدود سلبی را مطرح می‌کند. موارد سلبی یعنی کتاب باید بری از آلودگی‌های انتقادی، سیاسی، فکری و اخلاقی باشد که از آن به خطوط قرمز تعبیر می‌شود، اما آنجا حدود ایجابی نشر را هم بیان می‌کند که ما کمتر به آن توجه کردیم.

الهیاری بیان کرد: آنچه می‌تواند اثری را تمیز دهد که کیفی و بدیع است یا کتابسازی است، در حقیقت مواجهه‌ای است که صاحبان نظر و مردم با آن اثر دارند. خیلی‌ها معتقدند مشکلی که در کتابسازی وجود دارد و بابت آن هزینه می‌شود، این است که حلقه‌های نقد در کشور ما محدود است. ما جشنواره‌های نقد جدی یا خوانندگان جدی که آثار را نقد کنند، نداریم.معاون نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با ذکر مثالی ادامه داد: مدتی پیش در یکی از کتابخانه‌ها با یک کتابخوان حرفه‌ای مواجه شدم که می‌گفت یکی از کتاب‌های شعر بشدت اغلاط تایپی داشته و حتی ایرادهای آشکار قافیه‌ای دارد.

مدیر سابق اداره کتاب اظهار کرد: البته ناشران چون نگاه اقتصادی دارند تلاش می‌کنند اثری را منتشر کنند که با اقبال مخاطب مواجه شود، اما در سال‌های اخیر می‌بینیم ناشر چاپ اثر را منوط به اخذ پول می‌کند و مسئولیتی هم بابت توزیع آن به عهده نمی‌گیرد.

پول بده نویسنده شو

کامران پارسی‌نژاد به عنوان نویسنده و داور جوایز داستانی که تجربه عضویت در هیات انتخاب خرید وزارت ارشاد را نیز در کارنامه دارد، به خبرنگار ما گفت: بسیاری از ناشران معتقدند وقتی اثری از مولف نوقلم منتشر می‌کنند باعث شهرت آن نویسنده می‌شوند. به همین دلیل بسیار شنیده‌ایم این دسته از ناشران مبالغ بالایی در حد 20ـ15 میلیون تومان از نوقلمان دریافت می‌کنند. درحالی که آثار منتشر شده فاقد کیفیت است.

او با بیان این که این روش در دراز مدت به اعتبار ناشران ضربه می‌زند، تاکید کرد: به نظر من این مساله چون در قانون تبیین نشده، هیچ نهادی هم متولی آن نیست. روی همین اصل، وزارت ارشاد هم چون هیچ قانونی در این زمینه نیست نمی‌تواند اقدام کند.

خواننده شدن با نرم‌افزار

اما علی تفرشی آهنگساز و خواننده این موضوع را در حوزه موسیقی مورد بررسی قرار می‌دهد. به هرحال در سال‌های اخیر بسیار شاهد بوده‌ایم آهنگسازان و خوانندگان زیادی، بی‌آن که بویی از دانش موسیقایی برده باشند، تنها با پول، یک شبه سر از شبکه‌ها و سایت‌های مختلف درآورده‌اند و به عنوان آهنگساز و خواننده شهرتی کاذب یافته‌اند. تفرشی در این باره بیان کرد: از وقتی نرم‌افزارهای مختلف موسیقی وارد کشور شد، این امکان را در دسترس همه قرار داد که هرکسی بتواند موسیقی تولید کند. کسانی که توسط این نرم‌افزارها و سمپل‌ها، الگوهایی کنار هم می‌چینند، انگار پازل موسیقایی درست می‌کنند و اسم خودشان را آهنگساز می‌گذارند. درحالی که تعریف آکادمیک آهنگساز اصلا این نیست. همین طور افرادی با عنوان خواننده که ته صدایی دارند قطعه‌ای را اجرا می‌کنند و به مدد این نرم‌افزارها ریتم و صدایشان را کوک می‌کنند. آنها این کار را حتی در خانه هایشان انجام می‌دهند و نیاز به استودیو هم ندارند.

او با اشاره به نقش پول در این فرآیند، اظهار کرد: اشخاصی هستند که پول دارند و پول هم به کمکشان می‌آید. اما به این شخص نمی‌توان گفت خواننده. تعداد زیادی از افرادی که این طور کار می‌کنند در همان قدم اول شکست می‌خورند. پول چیزی نیست که هنر بخرد. هنر را نمی‌توان با پول خرید.

سجاد روشنی