رسانه‌ای شدن انتخابات و انتخابات رسانه‌ای

به نظر می‌رسد، انتخابات دهم نسبت به دوره‌های پیشین پیچیدگی و حساسیت بیشتری داشته باشد و آن هم افزایش تنوع و تعدد رسانه‌هایی است که این واقعه سیاسی را پوشش می‌دهند.

اکنون هر یک از نامزدها علاوه بر ابزارهای تبلیغاتی سنتی مثل سخنرانی، چاپ پوستر و حتی روزنامه حامی و فرصت مشترک رسانه ملی، از ابزارها و فرصت‌های ارتباطی و رسانه‌ای جدیدی مثل اینترنت، وبلاگ، سایت، تلفن همراه و... برخوردارند که در گذشته نبود.

درواقع هریک از این امکانات و فناوری‌های نوین ارتباطی از این قدرت برخوردار است تا طیف بیشتری از افراد را متوجه نامزد مورد نظر خود کند.

امروز هر شخصی با ایجاد سایت یا کانال، دارای رسانه‌ای مجازی برای خود می‌شود تا بتواند افکار و عقاید خویش را به گوش و نگاه دیگران برساند.

این مساله نشان می‌دهد توسعه و رشد ارتباطات و بسط رسانه‌های گوناگون در جامعه تا چه اندازه می‌تواند ساختار سیاسی جامعه را تحت تاثیر خود قرار دهد و آن را دچار قبض ‌‌و بسط کند. این فرصت رسانه‌ای علاوه بر این که می‌تواند میزان مشارکت شهروندان را در انتخابات بیشتر کند، به برگزاری انتخاباتی دموکراتیک، عادلانه و آگاهانه نیز کمک می‌کند. از سوی دیگر، امکانات رسانه‌ای قابل دسترس موجب می‌شود شهروندان خود را رای‌دهنده‌‌های منفعل فرض نکنند، بلکه کنشگری فعال ببینند که می‌توانند حتی با فرستادن یک پیامک تبلیغاتی حضوری فعالانه و موثر در انتخابات داشته باشند.

فیلم و برنامه‌های تلویزیونی در میان رسانه‌های گوناگون، مدیوم‌هایی است که مشخصات یک داوطلب نمایندگی را به شکل کامل‌تری در معرض معرفی مخاطبان و رای‌دهندگان قرار می‌دهد؛ یعنی صدا و تصویر همراه افکار و اندیشه و چگونگی بیان و ارائه آنها؛ مناظره‌های تلویزیونی نامزدها نیز یکی از بخش‌های جذاب و از پرطرفدارترین برنامه‌های گفت‌وگومحور است که بخشی دیگر از نسبت رسانه و انتخابات را نمایندگی می‌کند.

نقش رسانه در انتخابات تنها در فرآیند برگزاری و چگونگی آن محدود نمی‌شود؛ بلکه بازتاب جهانی آن را نیز تسهیل می‌کند و تاثیر آن مدت‌ها پس از انتخابات نیز تداوم می‌یابد. درواقع رسانه‌ها در پوشش خبری، افزایش مشارکت مردمی، پویش سیاسی و نظارت بر سلامت انتخابات، حضوری موثر دارند و بخشی از واقعیت جهان رسانه‌ای شده معاصر را بازنمایی می‌کنند.

سید رضا صائمی - کارشناس مطالعات فرهنگی