تنها در‌ خانه

والدین مجبورند خودشان را با شرایط فرزندان وفق دهند چراکه حالا فقط نگهداری از آنها مساله نیست.

بلکه فرزندان باید ساعات مشخصی را صرف استراحت و رسیدگی به تکالیف مدرسه کنند و این مستلزم حضور مستمر در خانه و داشتن برنامه‌ای منظم است.

بنابراین تنها ماندن کودکان در خانه برای مدت زمانی محدود امری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود؛ هرچند این کار معمولا توصیه نمی‌شود.

اما اگر به عنوان آخرین گزینه مجبور بودید فرزندتان را برای ساعتی تنها در خانه بگذارید، باید او را برای قرار گرفتن در چنین موقعیتی آماده کنید.

«دست به چیزی نزن، خودت را با تلویزیون سرگرم کن تا برگردم»، «ناهارت را روی میز آماده گذاشته‌ام حتما بخور!

مبادا به گاز دست بزنی»، «تا مشق‌هایت را بنویسی من هم کارم تمام شده و آمده‌ام» «من در راهم تا نیم ساعت دیگر می‌رسم» و...

اینها مکالماتی است که معمولا در محل کار، اتاق انتظار مطب یا ادارات مختلف، در اتوبوس یا مترو از مادرانی نگران و مضطرب شنیده می‌شود؛ مادرانی که دغدغه تنها ماندن فرزندان در خانه را دارند.

از چه سن و سالی کودک را تنها بگذاریم؟

یکی از مهم‌ترین مسائل برای تصمیم‌گیری درباره تنها گذاشتن کودک سن و سال اوست. افسانه محمدی، شاغل و دارای یک پسربچه‌9 ساله است.

او به تجربه دریافته است که نمی‌تواند حتی برای مدت زمانی کوتاه هم فرزندش را در خانه تنها بگذارد.

خودش می‌گوید: «فرزند من به شدت بازیگوش و کنجکاو است تا حدی که حتی با وجود حضور خودم در خانه باید تحت کنترل باشد، چه برسد به این‌که بخواهد تنها بماند.

او به شدت به امور ممنوعه‌ای مثل نزدیک شدن به گاز و وسایل برقی کنجکاوی نشان می‌دهد، اگر دستش به کبریت برسد حتما فاجعه‌ای به بار می‌آورد.

به همین دلیل هم هر روز بعد از مدرسه با سرویس به منزل مادرم می‌رود و من پس از کار به دنبالش می‌روم، اما به هیچ وجه اجازه نمی‌دهم تنها بماند حتی اگر سن و سالش برای تنها ماندن مناسب باشد.»

این‌که فرزند شما در چه سنی می‌تواند تنهایی را مدیریت کند، تا حد زیادی بستگی به ویژگی‌های شخصیتی و سلامت روان او دارد.

مثلا کودکی که از تنهایی می‌ترسد و حتی در حضور خانواده سعی می‌کند از تنها ماندن در فضاهای مختلف خانه اجتناب کند، به هیچ وجه شرایط تنها ماندن در خانه را ندارد.

همچنین تنهایی برای کودکی که بیش‌فعال است، می‌تواند خطرآفرین باشد، اما به طور کلی برخی از کارشناسان سنین بالاتر از هشت سال و برخی دیگر سنین بالاتر از 10 تا 12 سال را برای تنها گذاشتن کودک در خانه مناسب می‌دانند.

کدام کودک می‌تواند تنهایی را تاب بیاورد؟

کودکی که قرار است ساعتی را در تنهایی بگذراند، باید رابطه‌ای خوب و صمیمانه با والدینش داشته باشد تا جایی ‌که بتواند احساساتش را بدون رودربایستی برای والدین بازگو کند.

کودکان خجالتی نمی‌توانند درباره ترس‌های خود به سادگی سخن بگویند، بنابراین در شرایط سختی قرار می‌گیرند.

داشتن اعتماد به نفس بالا هم جزو ویژگی‌های لازم برای تنها ماندن است، همچنین کودکان مسئولیت‌پذیر در ساعات تنهایی می‌توانند خود را با وظایف و تکالیفشان سرگرم کنند، ضمن این‌که توانایی تصمیم‌گیری در موقعیت‌های حساس را نیز دارند.

با این ‌حال این نکته را در نظر داشته باشید که حتی اگر فرزندتان تمام این ویژگی‌ها را دارد، باز هم تا وقتی که به تنها ماندن در خانه راضی نیست، شما اجازه تنها گذاشتنش را ندارید، درواقع آنچه در تنها ماندن کودک نقش اساسی دارد، رضایت درونی خود اوست.

آتنا کریمی 27 ساله است و تازه ازدواج کرده. به گفته خودش در سال‌های کودکی و نوجوانی همیشه پس از بازگشت از مدرسه برای ساعت‌ها در خانه تنها بوده است.

وی می‌گوید: هیچ وقت برای تنها گذاشتنم از من چیزی نپرسیدند. گاهی از شدت دلتنگی و ناراحتی لباس مادرم را بغل می‌کردم و می‌بوییدم و به خاطر این تنهایی گریه می‌کردم.

حالا هم با وجود گذر سال‌ها از آن زمان من هنوز به خاطر این تنهایی تحمیلی از مادرم دلگیرم و به هیچ وجه اجازه نمی‌دهم فرزند خودم این تنهایی را تجربه کند.

مدت زمان تنهایی کودک چقدر باشد؟

این میزان تنهایی بسته به ویژگی‌های شخصیتی کودک متفاوت است، هرچقدر این زمان کوتاه‌تر باشد بهتر است، ضمن این‌که نباید مدت زمان آن بیش از 3 ساعت طول بکشد.

اگر قرار است کودک را در خواب تنها بگذارید حتما در شب قبل به او بگویید که فردا وقتی بیدار شود شما در منزل نیستید، ضمنا پیش از ترک خانه برای او نوشته‌ای بگذارید، بنویسید که تا زمان بازگشت شما چه کارهایی انجام دهد.

برخی از والدین گمان می‌کنند اگر کودک این مدت زمان را در خواب به سر ببرد، آنها برای بازگشت به منزل زمان بیشتری در اختیار دارند.

اما حقیقت این است که هیچ تضمینی وجود ندارد که فرزند شما طبق پیش‌بینی شما تا یک ساعت مشخص خواب باشد.

در خانه را قفل کنم یا نه؟

«یک بار که برای رسیدگی به یک کار اداری مجبور شدم پسر و دخترم را در خانه تنها بگذارم، در خانه را قفل کردم.
با توجه به این‌که مدت زمان نبودنم کوتاه بود، بعید می‌دانستم اتفاقی برای آنها بیفتد، اما هنگام مراجعت در کمال تعجب دیدم که پسرم در محوطه ساختمان در حال بازی کردن است.

وقتی پرسیدم چطور بیرون آمده گفت که از بالکن خانه خودمان به بالکن واحد کناری پریده و خودش را به محوطه ساختمان رسانده، این در حالی بود که منزل ما در طبقه پنجم بود!» اینها صحبت‌های خانم امانی است که به گفته خودش پس از این اتفاق هیچ وقت در خانه را روی بچه‌ها قفل نکرده است.

قفل کردن در منزل می‌تواند جلوی اتفاقاتی مثل ورود غریبه‌ها، خارج شدن کودک از خانه و آسیب‌های ناشی از آن را بگیرد.

اما اگر کودک برای خروج از خانه دست به کارهای خطرناکی بزند یا اگر به هر دلیل گرفتار آتش‌سوزی در خانه یا اتفاقاتی از این دست بشود، دیگر نه راه فراری وجود دارد و نه همسایه‌ها می‌توانند کاری برای نجات او انجام دهند.

تنها گذاشتن بیش از دو کودک با‌هم

گاهی والدین باید دو فرزند خود را با‌هم یا کودک را با یکی از همسالانش تنها بگذارند که این وضعیت ملاحظات خاص خودش را دارد، چراکه کودکان به خصوص در سنین پیش از دبستان کنجکاوی‌های جنسی دارند که منتج به تجسس‌های جنسی می‌گردد.

در صورت تنها ماندن کودک با خواهر و برادر یا همسالانش حتما درباره مسائل جنسی آموزش‌های لازم را به کودک خود داده باشید تا بتوانید آنها را تنها بگذارید.

ضمن این‌که اگر والدین همسالان او، شرایط نگهداری فرزند شما را هم دارند و افراد مورد اعتمادی هستند و تمایل به این کار دارند، می‌توانید از آنها بخواهید نگهداری از هر دو را به‌عهده بگیرند.

فوت و فن‌های تنهایی در خانه

شما با توجه به شرایط شغلی و برنامه‌ریزی‌های زندگی خودتان از قبل می‌دانید که قرار است از چه تاریخی یا در چه روزهایی فرزندتان را تنها بگذارید.

بنابراین پیش از هر کاری او را در جریان برنامه آتی خود قرار دهید تا هم از نظر روانی خودش را آماده کند و هم برخی فوت و فن‌های لازم برای تنهایی را یاد بگیرد.

ـ اولین نکته‌ای که باید به کودکان آموزش داد، تاکید بر عدم نزدیکی به وسایل خطرناک و نحوه مقابله با خطرات احتمالی مثل آتش‌سوزی است.

حتما شماره تلفن‌های ضروری مثل اورژانس، آتش‌نشانی و درمانگاه نزدیک منزل را به او بدهید. ضمنا یک شماره تلفن از یکی از نزدیکانی که به خانه نزدیکند، به فرزندتان بدهید.

ـ به او آموزش دهید که در صورت قرار گرفتن در شرایط سخت چطور می‌تواند از پس آن شرایط برآید.

ـ تکلیف او را برای پاسخگویی به تلفن منزل روشن کنید. مثلا به او بگویید که فقط به تلفن شما و مادربزرگ پاسخ دهد یا اگر زنگ در منزل را زدند.

با کمال دقت و توجه رفتار کند. ضمن این‌که درِ خانه را به هیچ وجه به روی کسی جز خودتان و افرادی که شناخته شده‌‌اند، باز نکنند.

ـ هنگام صحبت با تلفن یا مکالمه با کسانی که به منزل مراجعه کرده‌اند، در صورت پاسخگویی، حتما تاکید کنید که هنگام کنجکاوی یا پرسش دیگران درباره تنهایی‌اش به کسی اطلاعات ندهد.

ـ استفاده از لوازم برقی مانند تلویزیون، کامیپوتر، تبلت و... را به او آموزش دهید.

ـ با یکی از همسایگان معتمد خود صحبت کنید تا دورادور هوای فرزندتان را داشته باشد.

ـ اگر چند کودک را با هم تنها می‌گذارید، از قبل به آنها هشدار دهید که در صورت بگومگو یا دعوا کردن حتما با برخورد بعدی والدین مواجه خواهند شد و فارغ از این‌که کدام طرف تقصیرکار باشد، هر دو را تنبیه می‌کنند.

گاهی دعواهای کودکان در خانه و در تنهایی می‌تواند نتایج تلخ و غیرقابل باوری را رقم بزند.

ضمیمه چاردیواری