ایران به دنبال تحول؛ امارات در پی تجارت

نمایشگاه هوافضای دبی در میان سایر نمایشگاه‌های بزرگ هوافضای جهان ازجمله ماکس روسیه و لوبوژه فرانسه بیشتر به لحاظ تجاری مورد توجه است. این نمایشگاه دو سالانه بیش از آن که برای متخصصان جذاب باشد آوردگاهی برای مردان تجارت ‌ است. امسال البته این نمایشگاه که از ۱۷ تا ۲۱ آبان ماه در محل فرودگاه بین‌المللی دبی برگزار شد رنگ و لعاب فناورانه‌تری داشت.

پیشرفته‌ترین هواپیماهای جهان ازجمله بمب‌افکن B-1، جنگنده F-22، تایفون، رافائل، هواپیمای ایرباس A350 در این نمایشگاه به پرواز درآمدند. در کنار نمایش پرواز این هواپیماها، تیم آکروجت امارات متحده عربی نمایشی حیرت‌آور اجرا کرد که با پرواز آکروباسی هواپیماهای دوباله و انجام حرکات آکروبات دلهره‌آور روی بال این هواپیماها تکمیل شد. تنوع فناوری در نمایشگاه هوافضای دبی چشمگیر بود، به گونه‌ای که از جایروپلن‌های فوق‌سبک تا غول‌پیکرترین هواپیماهای مسافربری ازجمله ایرباس A380 حضور داشتند. فارغ از فروشندگان جت‌های شخصی که به صورت سنتی از اولین نمایشگاه‌ هوافضای دبی همواره فضایی را به خود اختصاص می‌داده‌اند، سازندگان هواپیما، پهپاد، موتور، تجهیزات الکترونیکی هوایی، ابزارهای تعمیر و نگهداری، شرکت‌های خدمات‌دهنده تعمیر و نگهداری و تامین‌کنندگان قطعات و سازندگان شبیه‌سازهای هوایی، عمده شرکت‌کنندگان را تشکیل می‌دادند. علاوه بر این، آخرین فناوری‌های دفاعی در حوزه هوافضا از سوی شرکت‌های سازنده ـ به‌ویژه آمریکایی‌ها ـ به میدان آورده شده بود. همچنین چند شرکت مخابرات ماهواره‌ای در این نمایشگاه حضور داشتند که محصولات آنها صرفا در زمینه برقرار کردن ارتباط تلفنی و اینترنتی به هنگام پرواز بود. برخلاف دوره‌های گذشته که شرکت‌کنندگان، بیشتر محصولات تجاری در حال تولید انبوه خود را به نمایشگاه می‌آوردند، امسال حضور فناوری‌های جدید پررنگ‌تر بود. کشورهای آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، آلمان و کانادا با تمام توان خود در این نمایشگاه حاضر شده بودند. در کنار غول‌های فناوری، حضور کشورهای دیگر ازجمله ژاپن، برزیل و برخی دیگر نیز جالب توجه بود، اما ترکیه با حضور پررنگ خود، یکی از پدیده‌های این نمایشگاه شد که در کنار جای خالی شرکت‌های ایرانی شدیدا به چشم می‌آمد.

ایران و دوران پساتحریم

هر چند در نمایشگاه هوافضای دبی ۲۰۱۵ هیچ غرفه ایرانی به چشم نمی‌خورد، اما ایرانیان بسیاری در میان بازدیدکنندگان، از بخش‌های دولتی و خصوصی حضور داشتند. به نظر می‌رسد در آستانه دوران پساتحریم، شرایط جدیدی ایجاد شده باشد. پرس‌و‌جوهای خبرنگار جام‌جم نشان می‌دهد، بیشترین مراجعات ایرانی‌ها در نمایشگاه هوافضای دبی به شرکت‌های تامین قطعات هواپیما بوده است، به گونه‌ای که مسئول یکی از این شرکت‌های فرانسوی حاضر در نمایشگاه می‌گوید: طی این روزها ایرانی‌های بسیاری به من مراجعه کرده‌اند که می‌خواستند از ما قطعه بخرند. ما از آنها استقبال کردیم و مطمئنا با برداشته شدن تحریم‌ها زمینه بهتری برای همکاری فراهم می‌آید.

خرید قطعات یا سرمایه‌گذاری

البته خرید قطعات برای هواپیماهای فرسوده کمک بزرگی به ایمنی مسافران ایرانی است، اما برای اقتصاد ایران سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری اهمیت بیشتری دارد. یک شرکت‌کننده اروپایی در این باره می‌گوید: برای سرمایه‌گذاری در ایران باید ابتدا مسائل قانونی به‌ویژه در مورد حقوق مالکیت شفاف شود. برخی همسایگان ما به این موضوع نگاه مثبت‌تری داشتند. ترکیه که با در اختیار گرفتن چند غرفه، صنایع هوافضایی خود را به صورت تمام قد به دبی آورده بود برخوردی بسیار گرم و صمیمی با هیات ایرانی نشان داد، در حدی که به دعوت آنها، هیات ایرانی که از اتحادیه صنایع هوافضایی ایران آمده بودند جلسه‌ای با نمایندگان ترکیه در محل غرفه شرکت تعمیر و نگهداری ترکیش مکانیک برگزار کردند. نماینده ترکیه در این دیدار برای ایجاد شرکت‌های مشترک ترکیه‌ای ـ ایرانی اظهار تمایل بسیاری کرد که با استقبال هیات ایرانی مواجه شد. هنگامی که بخش خصوصی ایران با ترک‌ها درحال مذاکره بود، نمایندگان شرکت‌های هوایی ایران در سوی دیگر نمایشگاه به دنبال مذاکره برای خرید هواپیماهای نو برای ناوگان خود بودند.

سودای رهایی از خماری نفت

در کشور ما تصور بر این است که کشورهای حاشیه خلیج فارس پیشرفت‌هایشان را مرهون دلارهای نفتی هستند. اما تنها نگاهی به نمایشگاه هوافضای دبی نشان داد، این کشورها ظاهرا سال‌هاست که از خواب بیدار شده‌اند و برنامه‌های اقتصادی را برای رهایی از درآمدهای نفتی و حتی کسب فناوری اجرا کرده‌اند. با توجه به ظرفیت پایین آنها نسبت به کشوری چون ایران می‌توان گفت این سیاست‌ها تا حد زیادی موفقیت‌آمیز بوده و لازم است ما نیز بیدار شویم و قدرت این رقبای منطقه‌ای را به درستی ببینیم.

شرکت هواپیمایی امارات، از موفق‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها بود که در مدت کوتاهی به یکی از قدرتمندترین و پردرآمدترین خطوط هوایی جهان تبدیل شد، اما تنها حضور این شرکت در نمایشگاه گویای تمام پیشرفت‌های امارات نبود. طرح گسترش فرودگاه بین‌المللی دبی که به صورت ماکت بسیار بزرگی در نمایشگاه قرار داده شده بود، نشان از برنامه جدی امارات برای باقی ماندن به عنوان هاب هوایی منطقه داشت. به این ترتیب امارات می‌تواند تا سال‌ها به درآمدهای عظیم حاصل از عبور هواپیماها از آسمان دبی مطمئن باشد.

شرکت مبادله به عنوان بزرگ‌ترین هلدینگ سرمایه‌گذاری در امارات نیز در صنایع مختلف ازجمله صنعت هوایی سرمایه‌گذاری کرده و حضور فعالی در نمایشگاه هوافضای دبی داشت. ماهواره‌های مخابراتی این شرکت که از غربی‌ها خریداری شده سالانه، درآمدهای کلانی نصیب اماراتی‌ها می‌کند. آن‌ها علاوه بر خرید ماهواره و استفاده تجاری از آن، به کسب فناوری هم بی‌علاقه نبوده‌اند.

مرکز فضایی محمد بن راشد که از سال ۲۰۰۶ تشکیل شده است، در زمان کوتاهی توانسته با انتقال فناوری از کره جنوبی، آموزش نیروها و ایجاد زیرساخت‌ها پس از ساخت دو ماهواره به صورت مشترک، اکنون ماهواره سنجش از دور خود را به نام خلیفه ست رونمایی کند. چنین پیشرفت‌هایی را باید حرکاتی جدی ارزیابی کرد که ممکن است برنامه‌ریزی ما برای تبدیل شدن به قدرت برتر منطقه در سال ۱۴۰۴ را تحت‌الشعاع قرار دهد.

گزینه‌های تازه خرید ‌هواپیما برای ایران

با نگاهی به محصولات حاضر در نمایشگاه دبی می‌توان پیش‌بینی کرد، با پایان تحریم‌ها، گزینه‌های دیگری چون هواپیمای برزیلی امبرائر E-190 یا هواپیمای اروپایی ATR-72 نیز می‌توانند رقابتی تنگاتنگ با دیگران برای ورود به ایران راه بیندازند. علاوه بر این، گزینه چینی MA-60 را نیز نمی‌توان کنار گذاشت. این هواپیمای ۵۰ نفره می‌تواند به عنوان تاکسی هوایی، مسافران را بین شهرهای نزدیک جابه جا کند و فرودگاه‌های شهرستان‌ها را رونق ببخشد. هزینه بلیت این گونه هواپیماها که در کشورهای دیگر به وفور استفاده می‌شوند گاهی از وسایل نقلیه زمینی هم ارزان‌تر است. مذاکرات نمایندگان شرکت‌های هوایی با شرکت‌های بزرگ برای خرید هواپیما اغلب با ارجاع دادن به زمان رفع تحریم‌ها خاتمه می‌یافت. این در حالی بود که شرکت‌های کوچک‌تر که به ساخت زیرسامانه‌ها یا ارائه خدمات می‌پرداختند، همکاری بیشتری با ایرانی‌ها داشتند.

نسخه ایران: هواپیماهای بزرگ یا کوچک ؟

کارشناسان می‌گویند با توجه به وجود فرودگاه‌های پراکنده و غیرفعال در بسیاری از شهرهای کشورمان، ناوگان هوایی ایران بیش از آن که به هواپیماهای بزرگ ساخت کمپانی‌های بوئینگ و ایرباس نیاز داشته باشد، به جت‌های منطقه‌ای با ظرفیت حداکثر ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر نیاز دارد که این امر گزینه‌های بسیاری را به جز محصولات بوئینگ و ایرباس پیش پای نمایندگان ایران در نمایشگاه هوافضای دبی می‌گذارد. البته برخی مسئولان ظاهرا علاقه عجیبی به روس‌ها دارند و مدتی است بحث خرید هواپیمای سوخوی سوپر جت ۱۰۰ را مطرح کرده‌اند. با وجود این، براساس صحبت‌های نماینده یکی از شرکت‌های هوایی ایران که در نمایشگاه حاضر بود به نظر می‌رسد شانس شرکت کانادایی بمباردیه برای ورود به ایران بیشتر باشد و مذاکرات جدی‌تری در این خصوص میان مسئولان ایرانی در جریان است.

مبتکران در بین بازرگانان

جت پک آتش‌نشانی

نمایشگاه هوافضای دبی ۲۰۱۵ شاهد حضور طرح‌های خلاقانه‌ای بود که به دنبال مشتری می‌گشتند. جت پک آتش نشانی از جالب‌ترین فناوری‌هایی بود که یک مبتکر نیوزلندی آن را برای فروش به دبی آورده بود. می‌توان جت پک را یک موتورسیکلت هوایی نامید که یک نفر را به سرعت از میان ساختمان‌های شهر و بر فراز ترافیک به مقصد می‌رساند.

همین ویژگی‌ باعث شده این مبتکر نیوزلندی در نمایشگاه دبی، جت پک را به عنوان یک وسیله حمل و نقل مخصوص آتش‌نشان‌ها معرفی کند.

هواپیمای مبارز

شرکت IOMAX نیز که در تولید هواپیماهای کشاورزی تخصص دارد، در کاری خلاقانه راهبرد جدیدی را برای مقابله با تروریست‌ها ارائه کرد. این شرکت، هواپیمای ارزان‌قیمت سم‌پاش خود را که توانایی حمل وزن زیادی دارد تا بن دندان مسلح کرده و از یک سمپاش، جنگاوری رعب‌آور ساخته است. شاید این ایده، شما را به یاد انیمیشن هواپیماها بیندازد، اما متخصصان شرکت IOMAX معتقدند تجربه جنگ‌های اخیر با داعش و گروه‌های تروریستی کوچک یا قاچاقچیان مواد مخدر نشان داده است، راهبردهای نظامی معمول برای جنگ با آنها مناسب نیست،‌ زیرا به پرواز در آوردن هواپیمایی چند صد میلیون دلاری برای انهدام اهداف کوچک تروریستی به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست.‌ اما این هواپیمای کوچک و بسیار کم‌هزینه به راحتی در منطقه عملیاتی می‌تواند نشست و برخاست کند و با مداومت پروازی طولانی، اهداف را از ارتفاع بالا و بدون خطر اصابت گلوله‌های کالیبر کوچک یا موشک‌های دوش پرتاب منهدم کند.

شبیه‌ساز آموزش خلبانی

شبیه‌سازها که برای آموزش خلبانان به کار می‌روند، از یک اتاقک تشکیل شده‌اند که روی پایه‌های هیدرولیکی به صورتی محدود حرکت می‌کنند، اما در نمایشگاه هوافضای دبی یک شبیه‌ساز عجیب ارائه شد که اتاقک آن روی بازویی جرثقیل مانند سوار بود و حرکات را با دامنه بسیار وسیع‌تری انجام می‌داد. این طرح خلاقانه‌ای بود که در نمایشگاه هوافضای دبی بسیار مورد توجه قرار گرفت.

محمدامین آهنگری