کتاب زنده می‌ماند

برخی هشدار داده‌اند، برخی دلسوزانه وضعیت را نقد کرده‌اند، برخی دیگر دنبال مقصر گشته‌اند و گروهی هم با این حوزه وداع گفته‌اند.

به گزارش جام‌جم، از امروز بیست و سومین دوره هفته کتاب آغاز می‌شود. درواقع گرچه یک روز (24 آبان) در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران روز کتاب و کتابخوانی نامگذاری شده است، اما منزلت کتاب چنان بالاست که برای مدت یک هفته برنامه‌های مختلفی برای توسعه و ترویج کتاب و کتابخوانی در استان‌های مختلف کشور برپا می‌شود. با این حال شاعران، نویسندگان، مترجمان، ناشران، مدیران و تشکل‌های درگیر صنعت نشر از وضعیت موجود چندان رضایت ندارند و از دغدغه‌های این حوزه سخن می‌گویند.

معضل کتابخوانی

عباس براتی‌پور از شاعران پیشکسوت و مو سپیده کرده شعر کشور، مهم‌ترین مسائل کتاب را در چند مورد برمی‌شمرد. او می‌گوید: یکی از این مسائل بهای کتاب است که با توجه به افزایش قیمت‌ها، کیفیت چاپ کتاب هم کاهش پیدا کرده است.

او در بیان دیگر مساله مربوط به کتاب، موضوع کتابخوانی را مطرح می‌کند. به گفته براتی‌پور، متاسفانه امروزه با توسعه رایانه، فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مردم و به خصوص جوانان کمتر سراغ کتاب می‌روند و تلفن‌های همراه و رایانه‌ها کمتر اجازه مراجعه مردم به کتاب را فراهم می‌کند.

بی‌مهری به تولید آثار فاخر ادبی

کامران پارسی‌نژاد از نویسندگان کشورمان هم چند موضوع را به عنوان مهم‌ترین مسائل این حوزه عنوان می‌کند. او می‌گوید: کتاب گستره وسیعی را شامل می‌شود، اما با توجه به این که من در حوزه ادبیات داستانی فعالیت می‌کنم، مسائل مربوط به این زمینه را مطرح می‌کنم. متاسفانه در دو دهه اخیر به کتاب و تولید آثار فاخر ادبی کم‌توجهی شده و این حوزه به شدت مورد بی‌مهری قرار گرفته است.

این داستان‌نویس بیان می‌کند: بیشتر نهادهای دولتی عمده فعالیت‌شان در زمینه کتاب عقیم مانده است و تلاش چشمگیری در تولید آثار ارزشمند ندارند. عمده‌ترین مساله‌ای که عنوان می‌کنند، مشکل بودجه است. بخش خصوصی هم شامل ناشران خصوصی می‌شود که بسیاری از آنها یا فاقد صلاحیت لازم هستند یا اغلب حاضر نیستند کتاب چاپ کنند و بیشتر کتاب‌هایی که در سال‌های اخیر ناشران منتشر کردند، با هزینه شخصی مولف بوده است.

پخش سنتی کتاب

برای این گزارش درباره مهم‌ترین مسائل کتاب، سراغ یک مترجم می‌رویم. علی‌اصغر حداد، مترجم آثار آلمانی به زبان فارسی که ترجمه آثار زیادی را در کارنامه دارد، می‌گوید: در حال حاضر، مثل تمام سال‌های گذشته، مساله کتاب مربوط به روند طولانی چاپ کتاب و همین طور موضوع پخش کتاب است. او می‌افزاید: روند چاپ کتاب همچنان طولانی است. صدور مجوزها زمانبر است. هنوز هم روند صدور مجوز کتاب بر مبنای اصول خاصی استوار نیست و بیشتر سلیقه‌ای است. این مترجم عنوان می‌کند: مساله بعدی، پخش کتاب است که هنوز مدرن نشده و سیستم پخش کتاب در کشور ما مثل صد سال قبل است. سیل مخاطبان کتاب از شهرهای دیگر به سمت تهران گسیل می‌شوند که ناچارند با عجله در عرض یکی دو روز کتاب‌های مورد نیاز خود را بخرند؛ در حالی که اگر پخش کتاب، درست باشد و کتاب‌های روز در همه شهرهای کشور موجود باشد، آنها می‌توانند در شهر خودشان و بدون مشکلات مربوط به پست و باربری کتاب‌های خود را تهیه کنند.

مشکلات اقتصادی

محمود یساولی، مدیر انتشارات یساولی به عنوان یکی از ناشرانی که آثار فاخر و وزین منتشر می‌کند، به معضل دیگری اشاره می‌کند. او می‌گوید یکی از مهم‌ترین مشکلات مربوط به کتاب، مسائل اقتصادی است. تنگنای اقتصادی که مردم را تحت فشار قرار داده، مطبوعات و کتاب را هم تحت تاثیر قرار داده و مردم بیشتر دغدغه معیشت دارند تا فرهنگ. دولت هم بیشتر بر حل مسائل برون‌مرزی تمرکز کرده و کمتر به مسائل فرهنگی ورود می‌کند.

این ناشر می‌افزاید: وقتی هزینه‌های انتشار کتاب زیاد می‌شود، ناشر هم به ناچار کتاب را گران‌تر منتشر می‌کند. در نتیجه، این مسائل سبب می‌شود دانشجو به جای خرید کتاب، سراغ تهیه جزوه برود و کارمند هم به جای خرید کتاب از کتابخانه‌های عمومی استفاده‌کند.

یساولی ادامه می‌دهد: متاسفانه امروز مهم‌ترین کتابخانه‌های عمومی پایتخت به لحاظ محتوایی فقیر هستند، وای به حال کتابخانه‌های عمومی شهرستان‌ها.

نبود ویترین

نادر قدیانی، رئیس سابق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران هم معتقد است مشکل کتاب و کتابخوانی در کشور ما نبود ویترین است. او می‌گوید: این همه مرکز تجاری ساخته می‌شود، ولی متاسفانه ما در کشور کتابفروشی‌های استاندارد نداریم. اگر در دهه آینده حدود 1500 کتابفروشی در متراژهای نزدیک به 400 متر تاسیس شوند، به شکل‌گیری عرضه و تقاضا کمک می‌کند.

مهم‌ترین معضلات کتاب

سجاد روشنی

فرهنگ‌وهنر