پیاده‌راه‌سازی؛ ضرورت زندگی مدرن

باید صبح یک روز پاییزی بعد از اجرای عملیات پیاده راه‌سازی اینجا باشید تا تفاوت شلوغی و تردد مردم و ماشین‌ها را در قبل و بعد از این اتفاق به چشم ببینید. آرام کردن ترافیک این خیابان اما به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آید‌. کسبه‌ای که یک ماه پیش هم در اعتراض به عملیات پیاده‌ راه‌سازی این مسیر تحصن کردند و روی همین سنگفرش‌های تازه بست نشستند. مغازه‌دارانی که می‌گویند این کار، وضعیت اقتصادی آنها را تحت تاثیر قرار داده است. کسبه این خیابان برای اعتراض‌شان یک دلیل بزرگ هم دارند‌. این که این محدوده بورس لوازم ساختمانی در محدوده بازار تهران است.

کسب و کاری که از رونق افتاده

آقای شاه‌حسینی را در انتهای مغازه کوچکش پیدا می‌کنیم؛ مغازه‌ای که پر است از انواع سیم مفتول، آهن‌آلات، فرغون و... مغازه‌ای خلوت در تقاطع پامنار و 15 خرداد که صاحبش می‌گوید از وقتی طرح پیاده راه‌سازی در این محدوده اجرا شده، فروشش 40 درصد پایین آمده است. درست روبه‌روی همین مغازه در ضلع جنوبی خیابان هم آقای الوانی، مالک یکی از مغازه‌های بزرگ نایلون و پلاستیک فروشی از این اتفاق ناراضی است و می‌گوید بعد از پیاده راه‌سازی رفت و آمد در این منطقه به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده. این دو مغازه دار برای ادعایشان دلایل مشترکی دارند: بارگیری وتخلیه بار برای همه ما مشکل شده‌. الان مجبوریم طبق قانون شهرداری تا ساعت 6 و 30 دقیقه بعد‌از‌ظهر منتظر بمانیم، اما در این ساعت اصلا کارگر نیست که بارها را خالی یا پر کند. اگر هم کارگری برای کار بماند یا وسیله‌ای پیدا کنیم که بار را به مقصد حمل کند، هزینه بالایی دریافت می‌کند.باری که با 30 هزارتومان در مغازه تخلیه می‌شد حالا با صدهزارتومان دم مغازه می‌آید.

کمی جلوتر از این دو مغازه، بعد از پله نوروزخان فروشنده دیگری از انتخاب نادرست این قسمت از خیابان 15 خرداد برای پیاده راه‌سازی گله می‌کند و می‌گوید: اینجا مثل سبزه‌میدان بورس پوشاک و وسایل سبک نیست که با پیاده راه‌سازی برایش مشکل به وجود نیاید. بافت مغازه‌های اینجا بافت لوازم صنعتی سنگین است. مقیاس جابه‌جایی بار روی تُن می‌چرخد، حالا چطور باید چند تن بار را فقط با چرخ‌دستی‌ها جابه‌جا کنیم‌!

فرصت حضور پررنگ به عابران پیاده

این گله‌گذاری مشترک بیشتر مغازه‌دارهای این خیابان است؛ بازاری‌هایی که از داخل مغازه‌هایشان شاهد رفت و آمد پیاده‌ها هستند؛ پیاده‌هایی که وقتی سراغشان می‌رویم از خلوت شدن خیابان و فرصتی که از نبود ماشین‌ها برای تردد در این منطقه گرفته‌اند، راضی‌اند.

عابرانی که حالا با فراغ بال از پیاده‌رو به وسط خیابان کوچ کرده‌اند و دیگر عجله‌ای برای عبور از بین ماشین‌هایی که مدام بوق می‌زدند ندارند؛ خیابان حالا متعلق به آنهاست. شهروندانی که با بزرگ شدن تهران در دهه‌های اخیر و سلطه بی‌چون و چرای خودروها و افزایش حجم ترافیک مدت‌هاست به حاشیه رانده شده‌اند و در خیلی موارد حتی جایی در پیاده‌روهای تنگ و باریک شهر هم ندارند، حالا با اجرای طرح‌هایی مثل پیاده راه‌سازی، حضورشان در سطح شهر رونق بیشتری گرفته است؛ اتفاقی که ارمغان طرح جامع حمل و نقل ترافیک برای تهران است. برنامه‌ریزی برای ساماندهی فضاهای پیاده از سال 1387 شروع شد و به این ترتیب طرح جامع عابر پیاده به‌عنوان بخش مهمی از این طرح، مورد توجه مسئولان شهری قرار گرفت.

زندگی با پیاده‌روی جریان پیدا می‌کند

اتفاقی که از نظر مدیرگروه سابق شهر و مطالعات منطقه‌ای انجمن جامعه‌شناسی ایران، اتفاق مبارکی است. دکتر پرویز اجلالی در این باره به جام‌جم می‌گوید: احساس زندگی در پیاده‌روی است که جریان دارد؛ درحالی که وقتی همین آدم‌ها سوار ماشین می‌شوند فقط جابه‌جا می‌شوند، اما در پیاده‌روی با همدیگر روبه‌رو می‌شوند و فرصت صحبت پیدا می‌کنند، کنترل حرکت هم دست خودشان است و بالطبع زندگی در پیاده‌روی جریان بیشتری دارد.

از نظر این جامعه‌شناس شهری، پیاده راه‌سازی نسخه‌ای مناسب برای تهرانی است که به تسخیر خودرو‌ها درآمده: اصولا شهرها باید برای پیاده‌ها طراحی شوند. متاسفانه شهرهای ما بیشتر برای ماشین‌ها طراحی شده‌اند و اولویت در آنها با ماشین‌هاست. به همین دلیل هر طرحی که اولویت را به عابر پیاده بدهد، طرح خوب و مناسبی است‌. اما بهتر است ساز و کارهایی وجود داشته باشد تا مشکلات زیربنایی دیگری به خاطر این پیاده راه‌سازی در فضای شهری به وجود نیاید.

عضو هیأت علمی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی ادامه می‌دهد: افرادی که در منطقه بازار نسبت به پیاده راه‌سازی معترضند برای خودشان دلایلی دارند؛ مثلا دوست دارند ماشین‌های حمل بار طبق سنت گذشته جلوی مغازه آنها بارگیری کند و حالا با پیاده راه‌سازی این امکان برایشان وجود ندارد. به نظر من این مشکل به خاطر ساختار شهر به وجود می‌آید. یعنی شهرداری باید اول سیستم حمل و نقل کالا در این منطقه را ساماندهی کند بعد سراغ پیاده راه‌سازی برود.

پیشنهاد دکتر اجلالی برای حمل و نقل کالا، روشی است که در خیلی از کشورهای دیگر که در پیاده‌سازی پیشرو هستند، استفاده شده؛ حمل و نقل ریلی. اجلالی در ادامه می‌گوید: پیاده راه‌سازی فقط این نیست که بیایند و مانع ورود ماشین به یک خیابان شوند، اما باز هم این موضوع، مخالفت با پیاده راه‌سازی نیست. چون هرجایی که اولویت حرکت به آدم‌ها داده شود، هم امنیت بیشتر می‌شود و هم زندگی انسانی‌تر و بهتر .

مینا مولایی

جامعه