رمز و راز سفر به سرزمین وحی

چند بار تجربه سفر به خانه خدا داشته‌اید؟

من یک بار تمتع رفتم و دوبار هم عمره مشرف شدم.

موقعی که خبر سفر حج را به شما دادند آیا انتظار داشتید روزی به سفر خانه خدا بروید؟

این سفر برای من پیش‌بینی نشده بود. خبر را زمانی به من دادند که پدرم سخت مریض بود . وقتی در آن شرایط این خبر را به من دادند، بین رفتن و نرفتن و کنار پدر بودن مردد شدم. ابتدا قرار بود پدرم را به این سفر بفرستم ولی او روی تخت بیمارستان بود. این موضوع را با پدرم در میان گذاشتم که باعث خوشحالی‌اش شد؛ اما بعد از مدتی به من گفت با توجه به شرایط جسمی‌اش امکان سفر برایش به تنهایی مهیا نیست. بعد از کمی تلاش به من اطلاع دادند این امکان وجود دارد که همراه پدرم به حج مشرف شوم؛ اما مدتی بعد پدرم از دنیا رفت. با توجه به شرایطی که داشتم اعلام کردم نمی‌توانم به سفر خانه خدا بروم اما با اصرار دوستان بالاخره برای رفتن عزمم جزم شد.

با توجه به موقعیتی که بعد از فوت پدر داشتید آیا در ایام سفر حال بهتری پیدا کردید؟

بعد از سفر متوجه شدم خدا چطور این سناریوهای دقیق و شگفت را پشت سر هم چیده است. تا قبل از آن هیچ وقت فکر نمی‌کردم بعد از فوت پدر اتفاقی برایم آرامبخش باشد؛ اما بعد از این که مشرف شدم آرامش خاصی پیدا کردم. من به سفرهای زیادی رفتم اما انصافا باید بگویم تمام دقایقی را که در طول مدت سفر حج داشتم برایم خاطره‌انگیز است و هنوز هم با جزئیات در خاطرم مانده است.

بین حج و عمره کدام سفر برایتان شیرین‌تر بود؟

تمتع که سفر اولم بود و به همین خاطر حال و هوای خوبی داشتم اما عمره هم بیشتر جذابیتش برای من به خاطر این بود که با خانواده و مادرم همسفر بودم.

از میان سبک زندگی زائران در ایام حج و زمانی که در کوچه و خیابان با مردم ارتباط برقرار می‌کنند، کدام شیوه و منش زائران برای شما جالب‌تر بود؟

همه آن 24 پرهیز یا عملی که یک محرم باید رعایت کند نشانه است. عدم دلبستگی به تعلقات، گذشتن از چیزی که دوست داریم، سادگی و یکرنگی، دوری از منیت‌ها و خودخواهی و پرهیز از آزاررسانی به دیگران و... از جمله مواردی است که یک حاجی در سرزمین وحی باید رعایت کند. این نوع سبک و شیوه زندگی گرچه در چنین فضایی، موقت است، اما اگر تدبر و تعقل در مورد هر یک از آداب مناسک کنیم، یقیننا بعد از سفر حج هم چنین منش و روشی می‌تواند تداوم پیدا کند. به عبارت دیگر تجربه زندگی در سفر حج در شرایط عادی می‌تواند بسط پیدا کند. رمزگشایی از نشانه و نمادها در دوران سفر حج آدمی را با حقیقت وجود خود بیشتر آشنا می‌کند. برخی زائران بیشتر از دیگران اهل تدبر و فکر هستند و در مورد موضوعات مختلفی که در سفر حج با آنها آشنا می‌شوند حقایق بیشتری را درک خواهند کرد. برخی مفاهیم هم از سوی کارشناسان باید برای آنها تبیین و تشریح شود تا میزان آگاهی زائر از رمز و راز سفر به سرزمین وحی بیشتر شود. زمانی که در سفر حج بودم صحنه‌هایی از حضور مردم در کنار مغازه‌ها برای خرید سوغاتی را دیدم. در مصاحبه‌ای که با نشریه زائر داشتم به این نکته اشاره کردم که ‌ای‌کاش در کنار سوغاتی‌های مادی که با خود به ایران می‌بریم، سوغاتی‌های معنوی را هم فراموش نکنیم. سوغاتی‌های معنوی همان عادتی است که در طول برگزاری مراسم و مناسک حج به‌عنوان رفتار یک زائر تلقی می‌شود. اگر این عادات پسندیده در زندگی عادی هم تعمیم پیدا کند، سبک و رویه رفتاری حاجی بعد از سفر حج هم تغییر می‌یابد. با این که 13 سال از سفر من گذشته اما همچنان سعی می‌کنم با مرور خاطرات، آن عادات را در خودم تقویت و ارتباطم را همچنان با آن گذشته خاطره‌انگیز حفظ کنم.

به مجموعه‌ای از عادات و مناسک اشاره کردید که هرکدام از آنها معنای از خود رهیدن و مقدم شمردن دیگران را بر خود دارد. اهمیت کدام رویه رفتاری در این سفر برای شما بیشتر بوده و سعی کرده‌اید در زندگی عادی هم آن را پیاده کنید؟

می‌گویند زمانی که حاجی لباس احرام می‌پوشد، کشتن حتی یک پشه هم مجاز نیست. من تلاش می‌کنم با استفاده از این رفتار، آزارم به مخلوقات خدا نرسد. نگاه نکردن به آیینه یکی دیگر از عادات حاجی در طول احرام است. از این مساله تعبیر به دوری از تکبر و غرق نشدن در فردیت می‌کنند. من هم سعی می‌کنم چنین باشم. البته نمی‌شود گفت آدم به آن نقطه ایده‌ال خود حتما می‌رسد، اما اگر سعی کنیم در همان مسیر حرکت کنیم، شاید به مرحله دوری از نخوت، غرور و خودپسندی نزدیک شویم. تلاش دارم داوری مردم در مورد خودم را بشنوم و پذیرا باشم و در مسیر خودپسندی گام برندارم. مطالعه بازتاب ذهن دیگران در مورد رفتار خود یکی از اصولی است که سعی دارم به آن پایبند باشم.

از دیگر آداب و رسومی که در این سفر باید مورد توجه قرار دهیم دوری از تعلقات دنیوی است. البته نه به این معنا که گوشه عزلت و انزوایی اختیار کنیم؛ بلکه در عین تحرک و پویایی باید دانست هر رفتاری که در این دنیا از آدمی سر می‌زند جایی ثبت و ضبط می‌شود و باید پاسخگوی اعمالمان باشیم. باید در هر لحظه و موقعیتی خودمان را پایش کنیم و بدانیم که کجای کار هستیم.

در طول سفر کدام مراسم بیش از مناسک دیگر روی شما اثر گذاشته است؟

چند موقعیت برایم بیش از دیگر موقعیت‌ها جذاب بود. یکی از این اتفاقات مربوط به زمانی بود که به ما خبر دادند قربانی انجام شده و به عبارت دیگر هدیه ما پذیرفته شده است. آن لحظه برایم به مثابه این بود که گویی یک بار سنگینی را به ساحل رساندم. دومین موقعیت در زمان وقوف در مشعر برایم اتفاق افتاد. اجتماع میلیونی حاجیان در این سرزمین برای هر کسی تکان‌دهنده است.

آدم در این شرایط بی‌پناهی خود را حس می‌کند و فقط خدا را در چنین لحظه‌ای یاور و تکیه گاه خود می‌داند. اتفاق جالب دیگر این بود که من در آن زمان به خاطر کسالتی که داشتم تا رسیدن به مشعر خواب بودم و یک لحظه از خواب که بیدار شدم گمان کردم از دنیا رفته‌ام و قیامت به پا شده و من وارد صحرای محشر شده‌ام. دیدن کعبه و زیارت قبر پیامبر هم هر کدام برایم جاذبه خاصی داشت.

فتاح غلامی

دین و زندگی