بر مبنای احترام متقابل آماده تعامل با ایران هستیم

باراک اوباما گفت: بعد از دو سال مذاکرات، آمریکا در کنار شرکای بین المللی خود به چیزی نائل شد که ده ها سال خصومت نتوانست به آن برسد: توافق جامع و بلند مدت با ایران، از دستیابی این کشور به سلاح هسته ای جلوگیری خواهد کرد. این توافق نشان می دهد که دیپلماسی آمریکا می تواند تغییرات واقعی و معنادار ایجاد کند؛ تغییراتی که کشور ما و دنیا را امن تر و ایمن تر خواهد کرد. این توافق همچنین با سنت رهبری آمریکایی نیز هم سو است. اکنون پنجاه سال از زمانیکه کندی رئیس جمهور (پیشین) آمریکا مقابل مردم آمریکا ایستاد و گفت بیایید هرگز از روی ترس مذاکره نکنیم، اما بیایید هرگز از مذاکره کردن نیز هراس نداشته باشیم. کندی آن زمان از لزوم گفتگو بین آمریکا و شوروی سابق سخن می گفت که به تلاش ها برای محدود کردن گسترش تسلیحات هسته ای منجر شد. خطر در آن روزها، جنگ هسته ای فاجعه آمیز بین دو ابر قدرت بود.

وی افزود: در زمان ما، خطر این است که تسلیحات هسته ای هر روز در اختیار کشورهای بیشتری، بالاخص در خاورمیانه، بی ثبات ترین منطقه در خاورمیانه، قرار بگیرد. امروز، از آنجایی که آمریکا از موضع قدرت و به شکل اصولی مذاکره کرد، ما گسترش تسلیحات هسته ای را در این منطقه متوقف کرده ایم. به خاطر این توافق، جامعه بین المللی قادر به راستی آزمایی آن خواهد بود که جمهوری اسلامی ایران، سلاح هسته ای تولید نکند. در این توافق، یکایک اصولی که هنگام دستیابی به چارچوب در فصل بهار به آن رسیدیم، رعایت شده است. همه مسیرها به روی سلاح هسته ای قطع شد؛ و نظام بازرسی و شفاف سازی لازم برای راستی آزمایی این هدف نیز ایجاد خواهد شد. به خاطر این توافق، ایران اورانیوم غنی شده در سطح بالا و پلوتونیوم مناسب استفاده در تسلیحات هسته ای را که تشکیل دهنده مواد اولیه ضروری برای بمب هسته ای هستند، تولید نخواهد کرد.

با این توافق، ایران دو سوم از سانتریفیوژهای نصب شده خود، دستگاه هایی که برای تولید اورانیوم غنی شده در سطح بالا برای بمب (اتمی) ضروری هستند، برچیده و آنها را در جایی خواهد گذاشت که زیر نظارت مداوم بین المللی باشد. ایران در یک دهه آینده از سانتریفیوژهای پیشرفته خود برای تولید اورانیوم استفاده نخواهد کرد. ایران همچنین نود و هشت درصد ذخایر اورانیوم غنی شده خود را رها خواهد کرد. برای اینکه موضوع روشن شود، باید بگویم ایران هم اکنون ذخایری در اختیار دارد که می توان با آن تا 10 سلاح هسته ای تولید کرد. به خاطر این توافق، این ذخایر تنها به درصدی از آنچه برای تولید تنها یک سلاح هسته ای لازم است، کاهش خواهد یافت. محدودیت ذخایر (اورانیوم ایران) به مدت پانزده سال ادامه خواهد داشت.

اوباما گفت به خاطر این توافق، ایران در هسته راکتور اراک اصلاحات ایجاد می کند تا این رآکتور دیگر پلوتونیوم مناسب برای سلاح هسته ای تولید نکند. ایران همچنین توافق کرده است که سوخت مصرف شده راکتور را تا زمان پایان عمر راکتور به خارج از کشور بفرستد. ایران دستکم تا پانزده سال آینده هیچ گونه راکتور تازه آب سنگین نخواهد ساخت.

به خاطر این توافق، ما برای نخستین بار در موضعی خواهیم بود که همه این تعهدات را راستی آزمایی کنیم. این بدین معنا است که توافق بر مبنای اعتماد نیست؛ بلکه بر مبنای راستی آزمایی است. بازرسان به طور شبانه روزی به تأسیسات هسته ای مهم ایران دسترسی خواهند داشت. ایران به کل زنجیره تأمین هسته ای ایران، معادن اورانیوم، آسیاب ها، مراکز تبدیل و همچنین مراکز تولید و انبار سانتریفیوژهای این کشور دسترسی خواهد داشت (منظور از ایران ابتدایی، بازرسان هستند). این تضمین کننده آن است که ایران قادر نخواهد بود مواد را از تأسیسات شناخته شده به مراکز سری منحرف کند. برخی از این اقدامات شفاف سازی به مدت بیست و پنج سال اجرا خواهد شد.

اوباما رئیس جمهور آمریکا در ادامه گفت در نتیجه این توافق بازرسان خواهند توانست به هر مکان مشکوک در داخل ایران دسترسی داشته باشند. آژانس بین المللی انرژی اتمی مسئول این بازرسی هاست. این آژانس به هر جا و هر زمان که لازم باشد دسترسی خواهد داشت. این شرط دائمی خواهد بود. آژانس همچنین به توافقی با ایران دست یافته است که دسترسی لازم را برای تکمیل تحقیقات خود درباره ابعاد احتمالی نظامی تحقیقات هسته ای ایران در گذشته پیدا خواهد کرد. در نهایت اینکه ایران بر اساس پیمان ان پی تی برای همیشه از رفتن به دنبال سلاح اتمی ممنوع خواهد بود. این پیمان اساس تلاشهای جامعه بین المللی را برای اعمال فشار بر ایران تشکیل داده است. در حالیکه ایران برای اجرای این توافقنامه گام برمی دارد، در مقابل کاهش تحریمهایی را خواهد دید که ما برای برنامه هسته ای ایران علیه این کشور وضع کرده ایم، هم تحریمهای خود آمریکا و هم تحریمهایی که شورای امنیت سازمان ملل متحد وضع کرده است.

کاهش تحریم ها مرحله ای و گام به گام خواهد بود. ایران باید ابتدا گام های کلیدی هسته ای را کامل بردارد تا بعد از آن بتواند از کاهش های جدید تحریم ها بهره مند شود. در یک دهه آینده ایران باید به این توافقنامه عمل کند تا تحریم های دیگر برداشته شود، از جمله پنج سال محدودیت مرتبط با تسلیحات و هشت سال محدودیت مربوط به موشکهای بالستیک است. همه اینها در قطعنامه جدید شورای امنیت ثبت و مورد حمایت و تصویب قرار خواهد گرفت. اگر ایران توافقنامه را نقض کند، همه این تحریمها به طور خودکار و فورا برقرار خواهد شد بنابراین برای ایران دستورکار کاملا روشنی وجود دارد که باید طبق آن عمل کند. همچنین پیامدهای بسیار جدی برای ایران در صورت نقض توافقنامه وجود خواهد داشت. این توافقنامه ماست. این توافقنامه از حمایت کامل جامعه بین المللی برخوردار است. کنگره فرصت خواهد داشت جزئیات این توافقنامه را بررسی کند. دولت من آماده است گزارشها و توضیحات جامع درباره این توافق داشته باشد. همانطور که مردم آمریکا و کنگره آمریکا این توافقنامه را بازنگری می کنند، مهم است که گزینه جایگزین را هم در نظر داشته باشند. در نظر بگیرند چه اتفاقی در جهان خواهد افتاد اگر این توافق نباشد. بدون این توافق هیچ سناریویی وجود نخواهد داشت که جهان در تحریم کردن ایران به این منظور که ایران به طور کامل برنامه هسته ای خود را برچیند، به ما بپوندد. ما مطمئن نیستیم دولت ایران تحت این فشارها تسلیم شود. همچنین جهان نیز از این تلاشها برای تحریم ایران برای همیشه با هدف تسلیم کردن ایران ، حمایت نخواهد کرد. ما تحریمها را وضع می کنیم تا به راه حلی دیپلماتیک برسیم و این کاری است که ما انجام داده ایم. بدون این توافق، هیچ محدودیت مورد توافق برای برنامه هسته ای ایران وجود نخواهد داشت. بدون این توافق ایران می تواند سانتریفوژهای بیشتری تولید کند، عملیاتی کند و آزمایش کند، ایران می تواند راکتوری را سوخت گیری کند که قادر است برای بمب پولوتونیوم تولید کند ، همچنین اگر این توافق نباشد ما نمی توانیم هیچ گونه از این بازرسیها را که ما را قادر بسازد هر گونه برنامه تسلیحات اتمی مخفی ایران را ردیابی کند. به عبارت دیگر نبود توافق به معنای نبود هیچ محدودیت پایدار بر برنامه هسته ای ایران است. چنین سناریویی احتمال این را که دیگر کشورهای منطقه احساس کنند مجبور هستند برنامه هسته ای خود را دنبال کنند ، بیشتر خواهد کرد و این خطر رقابت تسلیحات اتمی در بی ثبات ترین منطقه جهان را ایجاد می کند. همچنین نبود این توافق ، گزینه های کمتر و کارآمدتری را برای آمریکا برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی فراهم خواهد کرد. من بیش از شش سال است که رئیس جمهور و فرمانده کل قوای آمریکا بوده ام. من بارها با تصمیماتی روبرو شده ام که آیا از نیروی نظامی استفاده کنم یا خیر. این بزرگترین و سخت ترین تصمیمی است که هر رئیس جمهوری باید بگیرد. در موارد بسیاری درباره کشورهای مختلف من تصمیم گرفته ام از نیروی نظامی استفاده کنم. وقتی در جهت منافع امنیت ملی ما باشد، من هرگز در استفاده از نیروی نظامی درنگ نمی کنم. من قویا باور دارم منافع امنیت ملی ما هم اکنون بسته به این دارد که جلوی دستیابی ایران را به سلاح اتمی بگیریم. این بدان معناست، بدون راه حلی دیپلماتیک، چه من و یا رئیس جمهور آینده آمریکا، با این گزینه روبرو خواهد شد که آیا باید اجازه دهد ایران سلاح اتمی به دست آورد یا اینکه از نیروی نظامی برای متوقف کردن آن استفاده کند.

اوباما در ادامه اظهارات خود گفت: به عبارت ساده تر، عدم توافق به معنای فرصتی بزرگتر برای جنگ های بیشتر در خاورمیانه است. افزون بر آن، ما وقتی می کوشیم امتحان کنیم که آیا می توان این مسئله را از راه مسالمت آمیز حل و فصل کرد، هیچ چیزی را واگذار نمی کنیم. اگر در بدترین حالت ، ایران توافق را نقض کند همان گزینه هایی که امروز در اختیار من هستند در اختیار هر رئیس جمهوری در آمریکا در آینده نیز خواهند بود. من شکی نداریم که از 10 تا 15 سال آینده هر فردی که سمت ریاست جمهوری آمریکا را بر عهده دارد در موقعیتی بسیار قویتر خواهد داشت و با بازرسی ها و شفافیتی که به ما اجازه می دهد بر برنامه هسته ای ایران نظارت کنیم ، ایران از سلاح هسته ای بسیار دورتر خواهد بود. به این دلیل ، من معتقدم که غیرمسئولانه خواهد بود که از این توافق کنار بکشیم. اما در خصوص چنین مسئله دشواری، مهم است که مردم آمریکا و نمایندگان آنها در کنگره فرصتی برای بازبینی کامل توافق را داشته باشند. هرچه باشد جزئیات هم مهم است. ما برخی از بهترین دانشمندان هسته ای جهان را داشته ایم که روی این جزئیات کار کرده اند. ما همچنین با کشوری، یعنی ایران، طرف هستیم که به مدت 35 سال دشمن قسم خورده آمریکا بوده است. بنابراین، من از بحث جدی در کنگره درباره این مسئله و بررسی دقیق جزئیات توافق استقبال می کنم. اما در عین حال به کنگره یادآوری می کنم که شما با دوستان خود به چنین توافقی دست نمی یابید. ما زمانی با شوروی درباره موافقت نامه کنترل تسلیحات مذاکره کردیم که این کشور خود را به نابودی ما متعهد می دانست. این موافقت نامه ها در نهایت ما را امن تر کردند. من اطمینان دارم که این توافق منافع امنیت ملی آمریکا و متحدان ما را تامین خواهد کرد. بنابراین ، من هر مصوبه ای را که جلو اجرای موفقیت آمیز این توافق را بگیرد، وتو خواهم کرد. ما مجبور نیستیم که یک کشمکش بی پایان را بپذیریم. ما قطعا نباید دنبال چنین چیزی باشیم. دقیقا به این دلیل که سطح مخاطرات بسیار بالاست، حالا وقت رقابت های جناحی و سیاسی نیست. لفاظی های تند واشنگتن مشکلی را حل نخواهد کرد. دیپلماسی جدی و سخت ، و رهبری که قدرت های بزرگ جهان را متحد کرده است راه بهتری برای راستی آزمایی این است که ایران به دنبال سلاح های هسته ای نیست. اما این حرف به معنای آن نیست که این توافق همه مشکلات ما را با ایران حل و فصل خواهد کرد. ما هم همان نگرانی هایی را داریم که بسیاری از متحدان ما در خاورمیانه، از جمله اسرائیل و کشورهای خلیج (فارس) ابراز کرده اند، نگرانی ها درباره حمایت ایران از تروریسم و استفاده این کشور از عوامل نیابتی برای بی ثبات کردن منطقه. اما دقیقا به همین دلیل است که ما این گام را برداشته ایم. زیرا ایران مسلح به سلاح هسته ای قدرت بسیار بیشتری برای بی ثبات کردن منطقه خواهد داشت و برای دوستان ما و جهان بسیار خطرناک تر خواهد بود. در همین حال، ما تحریم های خودمان را که در ارتباط با حمایت ایران از تروریسم ، برنامه موشکی بالستیک و نقض حقوق بشر وضع شده اند ادامه می دهیم. ما به تلاش های بی سابقه خود برای تقویت امنیت اسرائیل ادامه خواهیم داد، تلاش هایی که فراتر از هر اقدامی است که دولت های قبلی آمریکا انجام داده اند. ما همچنین به کاری که در کمپ دیوید شروع کردیم ادامه خواهیم داد ، یعنی ارتقا دادن سطح مشارکت خود با کشورهای خلیج (فارس) و تقویت ظرفیت ها و توانایی های آنها برای مقابله با تهدیداتی که از جانب ایران یا گروههای تروریستی مانند داعش متوجه آنهاست. با این حال، من معتقدم که ما باید به آزمایش این بپردازیم که آیا این منطقه -- که با رنج و مشکلات و خونریزی های بسیاری مواجه بوده است -- می تواند در مسیر دیگری حرکت کند یا خیر. من بارها به مردم ایران تصریح کرده ام که ما بر مبنای منافع متقابل و احترام متقابل همیشه آماده ای تعامل هستیم. اختلافات ما واقعی است و تاریخ دشوار میان دو کشور را نمی توان نادیده گرفت. اما تغییر امکان پذیر است. جاده خشونت و ایدئولوژی انعطاف ناپذیر ، سیاست خارجی مبتنی بر تهدید و حمله به همسایگان یا محو اسرائیل یک بن بست است. یک مسیر متفاوت مبتنی بر رواداری و حل و فصل مسالمت آمیز کشمکش به همگرایی بیشتر با اقتصاد جهانی ، تعامل و مشارکت بیشتر با جامعه بین المللی و توانایی مردم ایران برای برخورداری از رونق و رفاه می انجامد. این توافق این فرصت را فراهم می کند که در مسیر تازه ای حرکت کنیم. ما باید از این فرصت استفاده کنیم. ما برای رسیدن به این نقطه راه درازی را پیموده ایم: دهها سال برنامه هسته ای ایران ، چندین سال تحریم و چندین ماه مذاکرات سخت و فشرده. من امروز می خواهم از اعضای کنگره از هر دو حزب بابت کمک به ما برای اجرای این تحریم ها که موثر بودن خود را ثابت کردند تشکر کنم. من همچنین می خواهم از کشورهای دیگری که به ما در این تلاش ملحق شدند تشکر کنم.

اوباما گفت: می خواهم از شرکای ما در مذاکرات، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا به علت وحدت ما در این تلاش ها تشکر کنم که نشان داد زمانیکه رسیدگی صلح آمیز به مناقشه ها چشم انداز مشترک ما باشد، چه اقدامات فوق العاده ای در دنیا می توان انجام داد. ما نشان دادیم زمانیکه از یکدیگر جدا نباشیم، چه کارهایی می توانیم انجام دهیم. نهایتاً می خواهم از تیم مذاکره کننده آمریکایی تشکر کنم. تیم کارشناسان ما، از جمله ارنست مونیز وزیر انرژی ما به مدت چند هفته متوالی روی این مسئله کار می کرد. همچنین می خواهم از جان کری وزیر امور خارجه کشورمان تشکر کنم که خدمات خود به این کشور را بیش از چهل سال قبل با پوشیدن یونیوفورم (نظامی) و شرکت در جنگ آغاز کرد. جان کری اکنون با تعهدش به دیپلماسی قدرتمند و اصولی آمریکایی، این کشور را امن تر می کند. تاریخ نشان می دهد آمریکا نباید تنها با قدرت، بلکه با اصول خود رهبری کند. این نشان می دهد قدرت ما، نه در زمان تنهایی بلکه زمانی بیشتر است که دنیا را گردهم می آوریم. بیانیه امروز، فصل دیگری در تلاش ها برای ایجاد دنیایی امن تر و امیدوارتر است.

متشکرم، برکتِ خدا بر شما و بر آمریکا (خبرگزاری صدا و سیما)