34 سال حیات یک گوینده

بسیاری از بازیگران، مجریان یا مثلا خوانندگان و همه آن کسانی که به نوعی حیات و ممات حرفه ایشان به نوعی با قاب تلویزیون گره خورده است، همواره در تلاشند در آسمان وسیع رسانه‌ای دیده شوند تا فراموش نشوند، اما در این میان شاید هیچ کسی مثل گویندگان خبر از این امکان و فرصت برخوردار نباشند که هر روز مقابل دوربین قرار بگیرند و با مردم سخن بگویند.

گوینده، ستاره اخبار

گویندگان، ستاره‌های تلویزیونی هستند که از شدت ظهور پنهان‌اند؛ یعنی آن‌قدر جلوی چشم مخاطب هستند که گاه انگار مخاطب آنها را نمی‌بیند. در دنیای نمایش خیلی از بازیگران بودند که همچون شهابی آمدند و رفتند یا بازیگرانی که توانستند سال‌های زیادی در شبکه‌های مختلف نقش‌آفرینی کنند؛ اما تداوم واستمرار حضور آنها، حتی آنها که پرکار بودند نیز شاید به یک دهه نرسید. هم به دلایل شخصی و هم به دلایل کاری، خیلی سخت است که مثلا فردی 30 سال بتواند حضور خود را در قاب تلویزیون حفظ و تضمین کند.

اما محمدرضا حیاتی بیش از سه دهه و نزدیک به 34 سال به عنوان گوینده خبر هر روز مهمان مجازی خانه‌ها بوده و کمتر کسی است که در سراسر کشور او را نشناسد. او برای خیلی از مردم نماد اخبار و اطلاعات است و نشانه‌ای از این که اتفاقی افتاده یا می‌خواهد بیفتد.

کافی‌ است چهره یا صدای او را در جایی بشنویم. بسرعت در ذهنمان تداعی می‌شود که خبری آمد یا خبری در راه است. این که فردی در شغلی سال‌های سال دوام بیاورد از یکسو به اراده و پشتکار شخصی خودش بستگی دارد و از سوی دیگر، به موقعیت و شانس حرفه‌ای که در آن قرار می‌گیرد. گزافه نیست اگر بگوییم شخصی مثل محمدرضا حیاتی یک ستاره در عرصه خبر و گویندگی است.

صدای کاریزماتیک

اگر شرط ستاره بودن این است که مخاطب به دلیل حضور ستاره پای تماشای یک اثر می‌نشیند پس حیاتی ستاره بخش خبر است و همین که پس از 34 سال و بازنشستگی او همچنان بر مسند گوینده خبر نشسته است، این گفته را تائید می‌کند که حیاتی توانسته مخاطبان را با خود همراه کند. برخی معتقدند مردم به اخباری که از طریق صدای او می‌شنوند اعتماد بیشتری دارند و انگار اخبار را از زبان او باور می‌کنند.

این موقعیت را همقطاران او مثل بابان و افشار نیز داشتند. اکنون هم او از حیث سازمانی بازنشسته شده، اما همچنان به همکاریش با رسانه ملی ادامه می‌دهد. به نظر می‌رسد این ادامه همکاری بیش از آن که تمایل سازمان باشد، خواسته مردم است. هنوز صدای او از ذهن مردم پاک نشده است وقتی خبر رحلت امام(ره) را با التهاب و بغضی عجیب اعلام کرد. شاید دشوارترین خبری که او در مقام یک گوینده قرائت کرد، همین خبر بود.

گوینده‌های خبر به دلیل ارتباط مستقیم با زندگی مردم و اعلام اخباری که با سرنوشت تک‌تک آنها مرتبط است، جدی‌ترین چهره‌های تلویزیونی محسوب می‌شوند. این جدیت بویژه در نوع اجرا و صدای حیاتی بیشتر مشهود است. بعد از این همه سال می‌توان گفت انگار گویندگی در ذات اوجاری است. عنصر کاریزماتیکی در صدای او وجود دارد که موجب ماندگاریش شده است.

نماد گویندگی خبر

محمدرضا حیاتی دوره مدیریت محمد هاشمی، دکتر لاریجانی، مهندس ضرغامی و دکتر سرافراز را تجربه کرده و از همه این دوره‌ها سربلند بیرون آمده است. حیاتی نه فقط گوینده رسمی رسانه ملی که سبک اجرایش نیز رسمی است و با شیوه گویندگی به شکل نرم خبر که مثلا در بخش خبری 20و 30 شاهدیم، فرق می‌کند.

یک نوع اجرای رسمی که به نمادی از شمایل گویندگی خبر در ذهن مردم بدل شده است. اگرچه این سبک خبر در دوران جدید اخبار بویژه در یک دهه اخیر مورد نقد قرار گرفته یا سبک‌های تازه‌تری در اجرای خبر به وجود آمده که اتفاقا موفق هم بوده است مثل مجله‌های خبری، اما بخش خبری 21 به عنوان ستون اصلی اخبار همچنان بر همان شیوه‌ای استوار است که محمدرضا حیاتی اجرا می‌کند. گویی این نوع از اجرا واجد نوعی صلابت و نفوذ کلام است که جدیت اخبار را بیشتر نمایان کرده و به رخ می‌کشد.

لزوم آموزش گوینده

اصلا انگار اخبار برخی اتفاقات و رخدادها از زبان حیاتی باورپذیرتر می‌شود. در واقع اخبارگو در اینجا مثل بازیگر از توانمندی‌ها و مهارت‌های فردی خود در اجرا استفاده می‌کند تا بتواند پیام را برای شنونده باورپذیرتر کند؛ مثلا اخبار مربوط به انتخابات و نتایج آرا یا اخبار مربوط به مذاکرات هسته‌ای و اساسا هر نوع خبر داخلی یا بین‌المللی که گستره عمومی تر دارد، از زبان حیاتی قوام و دوام بیشتری یافته و نافذتر می‌شود، اما با همه اینها بالاخره یک روز حیاتی و امثال او باید اتاق و استودیوی خبر را به مقصد خانه و آغاز بازنشستگی طی کنند و از آن به بعد خود به شنونده اخبار صدا و سیما بدل شوند پس بهتر است برای تربیت و آموزش گویندگانی چون او برنامه‌ریزی کرد. حیات گویندگی خبر ما به حیاتی‌های تازه نیازمند است.

جـام‌جــم

سیدرضا صائمی