پلـه پلـه تا ستـاره شدن

ستاره 20 به تهیه‌کنندگی رامین‌نواب‌پور و کارگردانی فاطمه ثمرقندی تولید می‌شود و اولین بخش از جشنواره ملی استعدادهای ایرانی است که احتمالا در آینده در دیگر رشته‌ها هم برگزار خواهد شد. فعلا این مسابقه در رشته بازیگری برگزار می‌شود و تا این لحظه آنچه به نمایش گذاشته، رقابت‌های مرحله مقدماتی است که شور و اشتیاقی ایجاد نکرده و در مرکز توجه علاقه‌مندان به این نوع مسابقات قرار نگرفته است.

ستاره 20 که پنجشنبه‌ها ساعت 21 و جمعه‌ها ساعت 6 صبح و 14 از شبکه نمایش به علاقه‌مندان ارائه می‌شود، در 20 قسمت تولید شده و قرار است 80 قسمت دیگر از آن نیز ساخته شود. اولین خبرها درباره تولید یک مسابقه بزرگ بازیگری اواسط سال 92 به گوش رسید و فروردین 93 فراخوان شرکت در این مسابقه منتشر شد. براساس این فراخوان علاقه‌مندان می‌توانستند فیلم کوتاهی که توسط هر نوع دوربینی حتی دوربین تلفن همراه ضبط شده را روی سایت برنامه بارگذاری کرده یا روی لوح فشرده به دبیرخانه مسابقه ارسال کنند. همین شرایط باعث شد خیلی‌ها امکان شرکت در مسابقه را پیدا کنند. از میان 20 هزار نفری که برای این مسابقه، فیلم ارسال کرده بودند، 6000 نفر برای آزمون حضوری انتخاب شدند و تمام این افراد از سراسر ایران به پارک پردیسان تهران، محل برگزاری مسابقه آمدند.

در مرحله مقدماتی مسابقه ستاره 20، روزانه 500 شرکت‌کننده استعداد بازیگری خود را در مقابل داوران این برنامه به نمایش گذاشتند و از مجموع این رقابت‌ها یک مجموعه 20 قسمتی تدارک دیده شد که از شبکه نمایش پخش می‌شود و به گفته تهیه‌کننده قرار است بعد از ماه مبارک رمضان از همین شبکه نیز به نمایش درآید.

مسابقات استعداد یابی در دنیا

مسابقه‌های زیادی به منظور استعدادیابی در شبکه‌های تلویزیونی دنیا برگزار می‌شود و از جمله آثار پربیننده نیز به حساب می‌آید؛ از مسابقات خوانندگی گرفته تا انواع تردستی. در تمامی این مسابقات چند داور به هنرنمایی شرکت‌کنندگان رای می‌دهند و آنها به صورت پلکانی مسیرهای موفقیت را طی می‌کنند تا در نهایت برنده یا برندگان نهایی معرفی شوند. البته در تمام این مسابقه رأی تماشاگران در کنار رأی داوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و آنها در انتخاب برنده‌ها سهم دارند.

رامین نواب‌پور، تهیه‌کننده ستاره 20 درباره شباهت این برنامه با نمونه‌های مشابه می‌گوید: نمایش‌های استعدادیابی در دنیا سال‌هاست که برگزار می‌شود، اما در زمینه بازیگری تا به حال چنین برنامه‌ای ساخته نشده است. پژوهش‌های زیادی در این زمینه داشتیم که نمونه‌های خارجی را ببینیم و ساختار آنها را به منظور تولید این مسابقه بومی کنیم، اما هرگز نمونه چنین مسابقه‌ای را پیدا نکردیم.

نواب‌پور توضیح می‌دهد: ساختار این برنامه به کلی و از ریشه طراحی شده است و اگر شباهتی با برنامه‌های مشابه دارد به حضور شرکت‌کنندگان روی سن و داوری‌ها اختصاص دارد. وی می‌گوید: بعد از طراحی این مسابقه بود که فهمیدم چرا هرگز کسی به سراغ ساخت چنین مسابقه‌ای نرفته است! این کار بسیار دشوار است. در یک مسابقه بازیگری باید برای تمام اتفاقاتی که می‌افتد، متن نوشت. شاید بتوان برای بازی‌های انفرادی صحنه‌های مربوط به فیلم‌ها و سریال‌های ساخته شده را انتخاب کرد، اما برای بازی‌های گروهی باید متن نوشت تا به همه شخصیت‌ها فرصت برابر داده شود و در شرایط مساوی توانایی‌هایشان مورد قضاوت قرار بگیرد.

طبیعی است که گروه تولید باید بتواند ضمن ایجاد انصاف و عدل در مسابقه هیجان و جذابیت هم ایجاد کند و سازندگان مسابقه ستاره 20 به این منظور از رخدادهای پشت صحنه، شادی‌ها و غم‌ها و اتفاقات غیرمنتظره بهره گرفته‌اند. به گفته نواب‌پور ، بخش‌های دیگر مسابقه از جمله تعاملات بین مجری و شرکت‌کنندگان کاملا طراحی شده و برای آن متن هم نوشته شده است.

مسابقات استعدادیابی در تلویزیون از فرمول مشخصی پیروی می‌کند؛ در همه این مسابقات چند قسمت اولیه به انتخاب‌های مرحله مقدماتی اختصاص دارد و بعد از آن تعداد مشخص و محدودی از شرکت‌کنندگان در مسابقه می‌مانند، مراحل مختلف را طی می‌کنند و این فرصت برای تماشاگر ایجاد می‌شود که در زمان مناسب و در چندین قسمت طولانی با این افراد روحیات، انگیزه‌ها و توانایی‌هایشان آشنا شود و با آنها ارتباط برقرار کند تا انتخاب نهایی به اندازه همین شرکت‌کنندگان برای تماشاگران هم هیجان‌انگیز و نفسگیر شود.

عاشقان بازیگری

مسابقه ستاره 20 در 20 قسمت اولیه صرفا به مرحله مقدماتی می‌پردازد و هنوز وارد بخش اصلی ماجرا نشده است. نواب‌پور به عنوان تهیه‌کننده از خیل عظیم شرکت‌کنندگان و ابعاد این مسابقه می‌گوید و این‌که آدم‌های زیادی از سراسر ایران خودشان را به این رقابت بزرگ رساندند. از نگاه او همین مساله، دلیلی بود برای تمرکز بیشتر بر مرحله مقدماتی و پرداخت مفصل‌تر آن.

وی توضیح می‌دهد: در میان شرکت‌کنندگان کسانی بودند که از شهرهای دور آمده و شب‌هایی را در ایستگاه راه‌آهن خوابیده بودند تا بتوانند در این برنامه شرکت کنند. یکی اضافه‌کاری کرده بود تا هزینه سفر به تهران و شرکت در مسابقه را تامین کند و دیگری از موانع بسیار گذشته بود تا به این مسابقه برسد. با دیدن این علاقه و اشتیاق بر آن شدیم که مرحله مقدماتی را در 20 قسمت به نمایش بگذاریم و البته کار بسیار سختی داشتیم چون باید چیزی نزدیک به 16 هزار ساعت فیلم ضبط شده از مسابقات را می‌دیدیم و بهترین‌ها را انتخاب می‌کردیم.

از نگاه نواب‌پور، تعداد و تنوع شرکت‌کنندگان به حدی بود که می‌توان ستاره 20 را به معنای واقعی یک مسابقه مردمی دانست. او توضیح می‌دهد که در میان شرکت‌کنندگان آدم‌هایی از اقشار مختلف دیده می‌شد؛ از دستفروش گرفته تا استاد دانشگاه یا تاجر.

فاطمه ثمرقندی به عنوان کارگردان قبول دارد که بخش‌ مقدماتی این مسابقه می‌توانست کمی کوتاه‌تر از 20 قسمت باشد و در عوض به بخش‌های متنوع‌تری از آن پرداخته شود. وی توضیح می‌دهد: در تمام مسابقات استعدادیابی در نهایت سه یا چهار قسمت به مرحله مقدماتی پرداخته می‌شود و آن هم شامل شرکت‌کنندگانی است که یا کارشان خیلی خوب بوده یا خیلی بد، اما ما در برنامه ستاره‌ 20 یک فصل 20 قسمتی را به مرحله مقدماتی اختصاص داده‌ایم، چون مردم ما دوست دارند خودشان را در تلویزیون ببینند البته برای برنامه‌سازان هم کنار گذاشتن حجم زیادی از تصاویر ضبط شده کار چندان ساده‌ای نیست.

داوران ستاره 20

بازبینی فیلم‌های رسیده به این مسابقه را حسن فتحی کارگردان مجرب تلویزیون برعهده داشته است و عملکرد شرکت‌کنندگان را دکتر محمود عزیزی، دکتر هایده حائری، چنگیز جلیلوند، رضا رویگری، فریبا کوثری، پژمان بازغی، نسرین مقانلو و رامسین کبریتی برعهده داشتند.ترکیب داوران این مسابقه نمی‌تواند تداعی‌کننده نوع نگاه تهیه‌کننده و کارگردان به اهداف و عملکرد این مسابقه باشد جز این‌که طیف رنگارنگی از بازیگران کشورمان با سوابق متنوع در این مجموعه داوری حضور دارند. نواب‌پور در این‌باره توضیح می‌دهد: در بحث داوری باید چند نکته را در نظر می‌گرفتیم؛ از جمله دانش، سواد و صلاحیت داوران و در مرحله بعد معروفیت و محبوبیت داوران. چراکه باید کسانی افراد شرکت‌کننده را قضاوت می‌کردند که هم مردم آنها را بشناسند و هم توانایی ارائه داوری استاندارد را داشته باشند. فهرستی از این افراد در شورای سیاستگذاری و اتاق فکر برنامه آماده شد، اما برخی دوستان آن زمان یا درگیر آماده کردن آثارشان برای شرکت در جشنواره فیلم فجر بودند یا کارهای شخصی.

آموزش‌های جنبی

سازندگان مسابقه ستاره 20 تا چندی دیگر مراحل بعدی آن را برگزار می‌کنند و 600 نفری را که از مرحله مقدماتی عبور کرده‌اند در مسیری تازه قرار می‌دهند؛ مسیری که هم شامل رقابت است و هم آموزش. نواب‌پور می‌گوید: شرکت‌کنندگان در این مرحله هم آموزش‌های لازم در زمینه تکنیک‌های بازیگری، مهارت‌های جسمانی مانند سوارکاری، تیراندازی و اتومبیل‌رانی را دریافت می‌کنند و هم آموزش‌هایی در زمینه اخلاق حرفه‌ای.

این تهیه‌کننده از داوری‌های مردمی در این بخش از جشنواره خبر می‌دهد و این‌که تماشاگران نیز می‌توانند به شرکت‌کنندگان و توانایی‌های آنها رای بدهند. طبیعی است که بعد از دوره‌های آموزشی و دریافت نظرات داوران و آرای مردمی، تعدادی از شرکت‌کنندگان از دور خارج شوند و وقتی تعداد شرکت‌کنندگان به صد نفر برسد، علاوه بر مسابقات انفرادی، افراد در گروه‌های مختلف با هم همبازی و طی چند مرحله غربالگری 20 نفر نهایی انتخاب خواهند شد.

این 20 نفر همان‌طور که در فراخوان مسابقه نیز اعلام شده است، به عنوان بازیگر در چند فیلم و یک سریال بازی خواهند کرد و در واقع جایزه آنها ورودشان به دنیای بازیگری است.

تعداد شرکت‌کنندگان مسابقه ستاره 20 و حتی تعداد برگزیدگان نهایی آن در مقایسه با مسابقات مشابه بسیار زیاد بوده و بعید است فرصت همذات‌پنداری و همراهی برای مخاطب ایجاد شود. بی‌شک به خاطر سپردن تک‌تک این شخصیت‌ها و مقایسه هر کدام از آنها با دیگری و انتخاب یکی از شرکت‌کنندگان و همذات‌پنداری با او برای پیگیرترین مخاطبان هم کار دشواری است، اما نواب‌پور به راهکارهایی برای ایجاد همدلی در مخاطب اشاره می‌کند و می‌گوید: این مسابقه زمان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد و ماهیت یک مجموعه آموزشی را به خود می‌گیرد و ضمن آن، ما زندگی این صد نفر را به نمایش خواهیم گذاشت، به خانه‌هایشان سری خواهیم زد و مستندهایی درباره آنها خواهیم ساخت.

ثمرقندی در مقام کارگردان، مرحله دوم مسابقه را حائز جذابیت‌های متعدد می‌داند. او می‌گوید: در این مرحله بخش‌هایی از سریال‌های فاخر تلویزیون انتخاب می‌شود و شرکت‌کنندگان بعد از گروه‌بندی این بخش‌ها را در حالی اجرا خواهند کرد که بازیگران اصلی مهمان برنامه هستند.

تهیه‌کننده و کارگردان مسابقه ستاره 20

ایده‌ها و برنامه‌های بزرگی برای این مسابقه در سر می‌پرورانند و در صورت عملی شدن این ایده‌ها می‌توان یک برنامه دیدنی را انتظار کشید، اگرچه تعدد شرکت‌کنندگان می‌تواند عملی شدن بسیاری از ایده‌ها را به خطر بیندازد. با این همه آنها اطمینان دارند مرحله دوم مسابقه بسیار جذاب‌ خواهد بود. مرحله دوم برای ثمرقندی به حدی اهمیت دارد که معتقد است هنوز اتفاقی در این مسابقه نیفتاده و نواب‌پور از ساخت دکور جذاب و بزرگ و همراهی با تعدادی چهره محدودتر، اما در زمان طولانی با ساختار مناسب در مرحله بعدی خبر می‌دهد.

مرحله دوم مسابقه ستاره 20 هنوز تصویربرداری نشده، اما این تهیه‌کننده درصدد است که پخش آن در ادامه پخش مرحله اول باشد تا انسجام و تداوم این مسابقه حفظ شود.

ستاره‌های روشن

برنامه ستاره 20 به عنوان یک مسابقه استعدادیابی، حتی اگر به واسطه پرداختن به بازیگری با دیگر مسابقات این‌چنین متفاوت باشد، ساختارش از فرمول این نوع برنامه‌ها تبعیت می‌کند، اما بر اساس توضیحات تهیه‌کننده و کارگردان این برنامه گویا قرار است در روند آموزش به شرکت‌کنندگان اتفاق متفاوتی رخ بدهد.

نواب‌‌پور به آموزش اخلاق حرفه‌ای در این‌باره اشاره می‌کند و ثمرقندی توضیح می‌دهد: در روند آموزش‌ها، شرکت‌کنندگان از خواسته‌ها و آرزوهایشان حرف خواهند زد. آنها ضمن انجام تمرین‌های تکنیکی با روش‌هایی آشنا می‌شوند که به کار ستاره بودن می‌آید؛ تمرین‌های شخصیتی، آشنایی با مسئولیت‌های فردی و اجتماعی یک ستاره، آفت‌های شهرت و شیوه‌های مدیریت آن. ما به کمک پیشکسوتان این عرصه به ستاره‌ها کمک می‌کنیم که در ادامه مسیری که یکشبه برای ستاره شدن پیموده‌اند، به خطا نروند.

اگرچه آموزش مهارت‌های ذکر شده در یک برنامه تلویزیونی شبیه به راه‌ رفتن روی لبه تیغ است و هر آن می‌تواند برنامه را به ورطه شعارزدگی کسالت بیندازد، اما در عین حال ضمن پرداخت درست از ستاره 20، یک برنامه متفاوت با همه برنامه‌های استعدادیابی خواهد ساخت که شاید نمونه آن در هیچ کشوری قابل تکرار نباشد.

رادیو و تلویزیون

آذر مهـاجـر