چرا والیبال لیبرو دارد؟

از سال 1998 کارشناسان فدراسیون جهانی والیبال رسما پست لیبرو را در این ورزش تعریف کردند. این پست با تمام محدودیت‌هایی که دارد، می‌تواند نقش بسزایی در تاکتیک‌های حمله‌ای تیم‌ها ایفا کند. یکی از تغییرات موثر در 15 سال اخیر، اضافه کردن پست لیبرو به ترکیب تیم‌ها بوده است.

تعریف لیبرو

نقش لیبرو در بازی والیبال چنین تعریف شده که هر تیم حق دارد حداکثر یک بازیکن لیبرو در زمین داشته باشد. باید توجه داشت مربی تیم می‌تواند برای هر بازی نام دو لیبرو را در ترکیب 12 نفره خود اعلام کند، ولی فقط یکی از آنها می‌تواند جزو شش نفر داخل زمین قرار گیرند.

بازیکن لیبرو باید از پیراهنی با رنگ متضاد با بازیکنان دیگر استفاده کند؛ همچنین تعویضی او جزو شش تعویض اصلی هر ست بازی به حساب نمی‌آید. پس تعویض‌های لیبرو نامحدود است و به جای هر کس که مربی بخواهد از منطقه 6 متر عقب زمین وقتی بازی به هر دلیل متوقف شده است، می‌تواند وارد زمین بشود.

خصوصیات یک لیبروی خوب

1 ـ تجربه پانزده ساله والیبال نشان داده اگر لیبرو از قد و قامت کوتاهی برخوردار باشد می‌تواند برای دریافت و توپگیری، سریع‌تر عکس‌العمل نشان دهد.

2 ـ سرعت، عکس‌العمل سریع و چابکی برای حرکت (بخصوص در خطوط عرضی زمین)، جزو فاکتور‌های اصلی یک لیبروی خوب می‌تواند باشد.

3 ـ حدس مسیر توپ (بازیخوانی) در دریافت و توپگیری داخل میدان نیز می‌تواند جزو خصوصیات یک لیبروی خوب به حساب بیاید.

محدودیت‌ها یک لیبرو هنگام بازی

1 ـ هر تیم فقط می‌تواند از یک لیبرو در تر کیب اصلی استفاده کند.

2 ـ لیبرو باید لباسی بپوشد که رنگ آن با رنگ پیراهن بازیکن‌های دیگر فرق داشته باشد.

3 ـ لیبرو هنگام بازی حق زدن سرویس، آبشار و دفاع روی تور را ندارد.

4 ـ تعویض‌های لیبرو جزو تعویض‌های هر ست به حساب نمی‌آید.

5 ـ برای تعویض لیبرو باید وقفه ایجاد شود.

6 ـ لیبرو هنگام بازی نمی‌تواند به بازیکنان خط جلو اضافه شود. او همیشه باید در خط عقب مستقر باشد.

وظایف اصلی لیبرو

1 ـ دریافت سرویس: یکی از وظایف اصلی لیبرو داشتن تکنیک دریافت سرویس خوب است با ساعد یا پنجه. همان‌گونه که می‌دانید اگر دریافت سرویس هر تیمی خوب باشد و توپ بدرستی در اختیار پاسور قرار گیرد، پاسور تیم قادر خواهد بود تاکتیک‌های حمله‌ای تیم را بخوبی انجام دهد و تیم از تکنیک آبشار پوئن کسب کند.

با توجه به این که اولین وظیفه لیبرو دریافت سرویس است، در تیم‌های پیشرفته و سطح بالا حدود 40 درصد عقب زمین را در اختیار لیبروی تیم قرار می‌دهند تا پوشش دهد.

گفتنی است باید یک لیبروی خوب حدود 95 درصد دریافت‌هایش بدرستی در اختیار پاسور قرار گیرد.

2 ـ توپگیری داخل میدان: یکی دیگر از وظایف لیبرو، توپگیری داخل میدان است. هنگامی که تیم خودی سرویس می‌زند، سه نفر دفاع‌کننده روی تور معمولا با انگشتان دست خود علائمی به سه نفر عقب نشان می‌دهند که گویای نحوه دفاع آنها در هر رالی خواهد بود. در این حالت، بازیکن خط عقب ـ که لیبرو هم معمولا جزو آنهاست ـ باید به نحوی جاگیری کنند که خود را در مسیر آبشار حریف قرار دهند تا بتوانند توپگیری نمایند. در والیبال امروزه و سطح بالای جهان، بازیکنانی که توپگیری خوبی دارند از ضریب هوشی بالایی برخوردار هستند و از بازی خوانی خوبی بهره‌مندند.

3 ـ پاس برای حمله در مواقع اضطراری: یکی دیگر از وظایف لیبرو پاس برای حمله تیم خودی است. در مواقعی که پاسور تیم توپگیری کرده معمولا لیبرو اولین کسی است که برای پاس دادن حرکت می‌کند. پس یک لیبروی خوب باید قادر باشد پاس‌های بلند خوبی را روی آنتن‌ها ارسال کند.

در ضمن با معرفی پست لیبرو از طرف فدراسیون جهانی، یک فرصت استثنایی برای علاقه‌مندانی که مایلند والیبالیست شوند ولی قد بلندی ندارند، مهیا شده است.

در 15 سال گذشته بازیکنان زیادی در پست لیبرو به والیبال ایران معرفی شده و در این پست درخشش داشته‌اند که می‌توان از فرهاد ظریف (چند بار بهترین لیبروی ایران، آسیا و جهان)، عبدالرضا علیزاده و سیامک مرندی که هر سه اکنون در خدمت تیم ملی هستند، نام برد.

در ضمن از لیبروی تیم ملی برزیل، سانتز به عنوان یکی از بهترین‌های جهان می‌توان نام برد.

علیرضا معمری / کارشناس والیبال