ساختمان هایی که بر قامت یزد، «زار» می‌زند + عکس

خانه های بزرگ تک طبقه با حیاط میانی، هشتی ها و راهروهای خیال انگیز و اتاق های سه دری و پنج دری که دور تا دور حیاط مرکزی و به گرد حوض فیروزه ای خانه های ساخته شده با باغچه هایی مملو از یاس و نارنج و انار و مطبخ هایی اغلب در زیرزمین خانه ها، سخن از معماری منحصر به فردی داشت.

معماری اصیل یزدی در گذشته نه تنها توسعه شهر را متوازن و هماهنگ با ظرفیت ها و ویژگی های اقلیمی این شهر پیش می برد بلکه در ساخت خانه ها و ساختمان ها، فرهنگ و تمدن و اعتقادات مردم نیز در نظر گرفته می شد.

این روزها اما یزدی که بزرگترین و نخستین شهر خشتی جهان به شمار می رود، درگیر توسعه ای ناهمگون و نامتناسب شده و هر روز ساختمانی در گوشه ای از این شهر سر به آسمان می کشد.

گرچه اغلب بلندمرتبه سازی ها با دریافت مجوز از شهرداری و حداقل با آگاهی شهرداری انجام می شود اما ساختمانهای ویلایی یا دو تا چهار طبقه بسیاری به ویژه در حاشیه شهر بدون مجوز و بدون رعایت استانداردهای لازم احداث می شوند.

ساخت و سازهای غیر اصولی و آسیب های جدی که بر پیکره شهر وارد می شود

این ساخت و سازها آسیب جدی بر پیکره شهر وارد می کند زیرا از یک سو فاصله ساخت و سازها مدام از هسته مرکزی شهر دور و دورتر و شهر بی اصول گسترده می شود و از سوی دیگر، به تدریج هویت و اصالت معماری یزد از بین می رود به نحوی که در برخی مناطق، ساخت ساختمانهایی با نماهای رومی یا استفاده فرم شیروانی در حال گسترش است.

شهردار یزد در این زمینه ضمن ابراز نگرانی از این نحوه گسترش شهر گفت: گستردگی شهر یزد به نحوی است که کمتر شاهد تراکم جمعیت هستیم و این گستردگی جمعیت، خدمات رسانی به مردم را مشکل کرده است.

محمدرضا عظیمی زاده افزود: در شهر گسترده یزد، ۵۰۰ هزار نفر ساکن هستند و یزد از جمله شهرهایی است که کمترین سرانه جمعیت نسبت به مساحت را دارد و این امر سبب شده هزینه های خدمات رسانی در حوزه های مختلف در این شهر افزایش پیدا کند.

وی با اشاره به ساختمان هایی که به شکل غیرمجاز در بسیاری از مناطق شهر در حال ساخت است، افزود: بر اساس برخی آمارها، ۷۰ درصد ساخت و سازها در یزد بدون مجوز انجام می شود.

ساختمان های جدید تناسبی با معماری و اقلیم یزد ندارد

عظیمی زاده همچنین با اشاره به اینکه لازم است در کنار شهرداری، سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز بر نحوه ساخت و سازها نظارت داشته باشد، گفت: در برخی مناطق شهر، شاهد احداث ساختمان‌هایی هستیم که به لحاظ معماری در آنها بسیار ضعیف عمل شده و علاوه بر اینکه استانداردهای اولیه رعایت نشده، برخی نماها نیز سنخیتی با فرهنگ یا حتی اقلیم یزد ندارد.

شهردار یزد همچنین با بیان اینکه زمین خواری و گسترش حاشیه نشینی نیز شهر را گسترده تر از قبل کرده است، افزود: برخی افراد سودجو با استفاده از غفلت دستگاه های دولتی، اقدام به تفکیک قطعه های بزرگ اراضی در حاشیه شهر کرده و به فروش آنها به قیمت ارزانتر پرداخته اند که متاسفانه مورد استقبال عده ای به ویژه افراد غیربومی یا زوجهای کم درآمد یزدی قرار گرفته است.

به جز این قبیل ساخت و سازها، برخی بلندمرتبه سازی ها را نیز در یزد نمی توان نادیده گرفت به عنوان مثال برج ۳۰ طبقه ای که چندی پیش نیز خبرگزاری مهر گزارشی را در مورد آن منتشر کرد که البته پس از انتشار این گزارش، مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد در مصاحبه ای اعلام کرده بود که تنها ۱۵ طبقه از این برج ساخته خواهد شد.

در چنین مواردی صدور مجوزها از سوی شهرداری ها سئوال برانگیز و لازم است تدابیر بیشتری در این زمینه اندیشیده شود.

هیچ عزم جدی برای مقابله با ساخت و سازهای بی مجوز در شهرداری یزد وجود ندارد

عضو شورای اسلامی شهر یزد نیز گفت: متاسفانه هیچ عزم و هیچ ساز و کاری برای مقابله با ساخت و سازهای بدون مجوز در شهرداری یزد وجود ندارد.

سپنتا نیکنام افزود: زمان بر بودن و پیچیدگی های ساختار اخذ پروانه ساخت، یکی از مهمترین عواملی است که سبب شده مردم در ساخت و سازهای خود، رغبتی برای دریافت مجوز و پروانه ساخت نشان ندهند.

وی افزود: زمانی که مبالغ جریمه ساخت و ساز بدون مجوز با مبالغ اخذ پروانه ساخت تفاوت چندانی ندارد، مردم برای رهایی از پیچ و خم های اداری اخذ پروانه ساخت، تن به ساخت بدون مجوز می دهند.

نیکنام با اشاره به برخی واقعیت های تلخ و غیرقابل انکار در شهرداری ها، گفت: متاسفانه در یزد نیز مانند برخی شهرداری های دیگر، تعداد محدودی از کارکنان شهرداری، مردم را تشویق به ساخت و ساز بدون مجوز کرده و به آنها راهکار نشان می دهند.

لزوم تسهیل در روند صدور پروانه ساخت

وی افزود: قبل از افزایش مبالغ جریمه ساخت و سازهای بدون مجوز، باید روند اخذ پروانه ساخت را تسهیل کرد تا مردم با رغبت و به شکل داوطلبانه و از راه های قانونی برای دریافت مجوز اقدام کنند.

نیکنام گفت: به غیر از موارد یاد شده، نظارت واحد اجرائیات و برخورد قاطع با چند مورد تخلف و اطلاع رسانی آن، می تواند اثرگذاری بالایی در تثبیت این موضوع داشته باشد.

عضو شورای اسلامی شهر یزد افزود: تنها راه حل برخورداری از یک واحد نظارتی قوی در پیشگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی است.

دریافت مجوز، بخشی از لازمه ها و بایدهای ساخت و ساز در شهری نظیر یزد است و ای کاش مرجع قانونی قدرتمندی برای نظارت بر نقشه های ساخت، نماهای ساختمان و... و. نیز وجود داشت.

گرچه هر مالکی باید بتواند به سلیقه خود برای ساختمان و ملک مسکونی اش طراحی و برنامه ریزی کند اما واقعیت این است که در برخی شهرها نظیر یزد، نوع معماری نیز بسیار حائز اهمیت است و اصالت معماری یزد نباید نادیده گرفته شود.

شاید این روزها دیگر زمان ساخت هشتی، حیاط های بیرونی و اندرونی، بادگیر و مطبخ به شیوه های قدیمی نباشد اما نباید حال که این اجزا از ساختمانها و معماری یزد حذف شده، نماهای رومی و سقف های شیروانی و... که هیچ تناسبی با فرهنگ و حتی اقلیم یزد ندارد، تنها به صرف زیبایی، جایگزین زیبایی های بی نظیر و منحصر به فرد معماری یزد شود.(مهر)