شقایق فراهانی: برای بازیگران زن نقش متفاوت نمی‌نویسند

شما در سریال‌های اخیرتان همچون ماتادور، انقلاب زیبا، کلاه‌پهلوی و فوق سری نقش‌های متفاوتی را بازی کرده‌اید. آیا این اتفاق تصادفی پیش آمده یا خودتان این نقش‌ها را انتخاب کرده‌اید؟

نمی‌توانم بگویم تصادفی پیش آمده است. هر بازیگری برای کارش ارزش قائل است و تلاش می‌کند انتخاب‌های خوبی داشته باشد. من هم از این قاعده مستثنا نیستم. البته نمی‌خواهم بگویم خیلی هم با وسواس نقش‌هایم را انتخاب می‌کنم. به هر حال برای هر فردی پیش می‌آید که گاهی به ناچار نقش‌هایی را هم انتخاب کند که شاید آنها را زیاد دوست نداشته باشد، ولی در مجموع علاقه‌مند هستم نقش‌های خاص را بازی کنم.

وقتی نقشی پیچیدگی داشته باشد، بازیگر را به چالش می‌کشد و همین باعث می‌شود بازیگر با تحلیل بیشتر سر صحنه حاضر شود. نمی‌دانم شاید دلیل نقش‌های متفاوتم در سال‌های اخیر به این دلیل است که کارگردانان متوجه شدند من علاقه زیادی به نقش‌های متنوع دارم.

ضمن این‌که تلاش می‌کنم وقتی در نقشی خوب ظاهر شدم. دوباره همان نقش را بازی نکنم. گرچه تا مدت‌ها پیشنهادهایی شبیه همان نقش داده می‌شود، اما من تا جایی که بتوانم نمی‌پذیرم و صبوری می‌کنم تا نقش متفاوت‌تری پیشنهاد شود. خدا را شاکرم که صبوری‌ام نتیجه داده و توانسته‌ام در سریال‌هایی با مضامین مختلف بازی کرده و نقش‌های گوناگون را تجربه کنم. مثلا در سریال کلاه‌پهلوی نقش مه‌لقا را بازی کردم که هر چه همسرش او را کتک می‌زد و او را تحت فشار می‌گذاشت مه‌لقا شکایتی نمی‌کرد یا در سریال ماتادور نقش یک زن خلافکار را داشتم.

در سریال فوق سری هم نقش سهیلا را بازی کردم که یک زن سنتی، اصیل، عاشق همسر و خانواده‌اش بود. سهیلا ویژگی‌های خاصی داشت که او را با زنان خانه‌دار که در جنوب تهران زندگی می‌کنند، متمایز می‌کرد. خودم هم سعی کردم به ظرافت‌های این‌گونه شخصیت‌ها توجه کنم تا بتوانم سهیلا را متفاوت نشان دهم.

آیا تا به حال برایتان پیش آمده در مجموعه‌ای بازی کنید و حق انتخاب با شما باشد که کدام نقش را بازی کنید؟

بله، مثلا در سریال تلویزیونی فوق‌سری می‌توانستم هم نقش سهیلا همسر ناصر پاپتی را بازی کنم و هم نقش زن سرهنگ نصراللهی، اما ترجیح دادم نقش سهیلا را بازی کنم. حضور کارگردان و نقش برایم مهم است. می‌دانستم فخیم‌زاده جزو کارگردانانی است که بازیگر را به اصطلاح هرس می‌کند. او خیلی خوب راهنمایی و کمکم کرد که نقش را بخوبی اجرا کنم.

وقتی نقشی به شما پیشنهاد می‌شود، آیا برای آن ما به ازای بیرونی هم پیدا می‌کنید؟

اگر ما به ازای شخصیت را ندیده باشم، حتما قبل از بازی درباره آن تحقیق می‌کنم، ولی بیشتر مواقع از تجربه‌هایم استفاده می‌کنم که از سر گذرانده یا درباره آن دیده و شنیده‌ام. من افرادی مثل سهیلا را در جامعه زیاد دیده‌ام. در جامعه ما افرادی مانند سهیلا زیاد هستند و من در سریال فوق سری یکی از آنها را به تصویر کشیدم.

او زنی سنتی است که عاشق خانواده‌اش است. از سوی دیگر برای نزدیک شدن به نقش سعی کردم کمی او را طناز کنم تا متفاوت از نقش‌های مشابه باشد. در مجموع برای ایفای نقش از دیده‌ها و شنیده‌هایم استفاده می‌کنم. بنابراین از هر آنچه‌ در اطرافم می‌گذرد راحت نمی‌گذرم و سعی می‌کنم آنها را به حافظه بسپارم تا در زمان لازم از آنها برای ایفای نقش‌هایم استفاده کنم.

بین نقش‌هایی که تاکنون بازی کرده‌اید، فکر می‌کنم نقش سهیلا خیلی متفاوت‌تر از دیگر نقش‌هایتان بود و چالش‌های بیشتری برایتان به همراه داشت.

بله، یکی از جذاب‌ترین نقش‌هایی است که تا به حال کار کرده‌ام. البته نقش‌های متفاوت دیگر هم تاکنون تجربه کرده‌ و این شانس را داشته‌ام تا بتوانم با کارگردانان بزرگ سینما و تلویزیون کار کنم، اما نقش سهیلا برایم جذاب و متفاوت بود و خوشحالم ایفای چنین نقشی در کارنامه‌‌ام ثبت شده است.

با توجه به ویژگی‌های نقش سهیلا حضور مهدی فخیم‌زاده در مقام کارگردان تا چه میزان در هدایت درست نقش‌ تاثیرگذار بود؟

من سال‌های زیادی است که بازیگرم. بنابراین می‌توانم به جد بگویم حضور مهدی فخیم‌زاده تاثیر زیادی در بازی‌ام داشت. او جزو کارگردانانی است که به‌درستی بازیگران را هدایت می‌کند. دکوپاژ و نمابندی‌های مناسبی دارد و بازیگر را به‌درستی در مسیر بهتر شدن نقش راهنمایی می‌کند.

او دقت زیادی برای ضبط هر صحنه دارد و توضیحات لازم را به بازیگران و دیگر عوامل می‌دهد تا همه نماها و صحنه‌ها به درستی تصویربرداری شود.

آیا خودتان هم پیشنهادی برای بهتر شدن نقش سهیلا می‌دادید؟

بازیگر نمی‌تواند بدون تفکر و ایده نقشی را که به عهده‌اش گذاشتند، بازی کند. مسلما برای خلق شخصیت باید زحمت کشید. در کنار زحمت بازیگر، هدایت کارگردان خیلی تاثیر دارد و باعث می‌شود نقش قوام خوبی بگیرد.

برای نقش سهیلا پیشنهادی دادید که با آن موافقت نشده باشد؟

بله، من خیلی دوست داشتم این نقش را با لهجه صحبت کنم تا جذاب‌تر شود، اما با طرح من موافقت نشد. چون استفاده از لهجه در سریال‌ها کل کار را با مشکل روبه‌رو می‌کرد. به همین دلیل سعی کردم تن صدایم را کمی تغییر دهم تا بیان سهیلا متفاوت‌تر شود.

خوشبختانه آقای فخیم‌زاده جزو کارگردانانی است که برای نظرات بازیگران احترام قائل است. اگر به نقش کمک کند، حتما می‌پذیرد و اگر هم مخالف باشد، دلایل منطقی برای آن دارد. در مجموع با توجه به بازخوردهایی که از مردم گرفتم، متوجه شدم نقش سهیلا را دوست داشتند و روحیاتش باورپذیر بوده است. البته نظر برخی همکاران مخالف این مساله بود. آنچه برایم اهمیت دارد این است که برای نقشم کم فروشی نکنم.

بارها در مجموعه‌های نمایشی دیده‌ایم که بازیگران مرد روی صداهایشان کار کرده و به اصطلاح صداسازی می‌کنند، اما کمتر پیش آمده خانم‌ها این کار را انجام بدهند. به نظرتان چرا خانم‌ها کمتر از این تکنیک استفاده می‌کنند؟

به خاطر این‌که نقش‌ها بیشتر شبیه هم نوشته می‌شود، بازیگران زن کمتر جای کار دارند. به همین دلیل خانم‌ها خیلی روی صدایشان کار نمی‌کنند، اما این دلیل نمی‌شود که بگوییم توانمندی بازیگران زن در مقایسه با بازیگران مرد کم است.

اتفاقا ما بازیگران توانمندی داریم که اگر فیلمنامه‌نویسان دقت کنند و نقش‌های متنوع برای خانم‌ها بنویسند، حتما توانایی‌هایشان را به منصه ظهور می‌رسانند. وقتی نقشی به من سپرده می‌شود خیلی در ذهنم آن را تحلیل می‌کنم و با آمادگی سر صحنه حاضر می‌شوم.

چرا فیلمنامه‌نویسان برای بازیگران زن نقش‌های متنوع نمی‌نویسند؟

شاید دلیل اصلی آن عدم شناخت نویسندگان از شخصیت زنان جامعه باشد؛ این در حالی است که در جامعه امروز زنان در مشاغل مختلف مشغول به فعالیت هستند، اما نویسندگان کمتر به این مساله توجه دارند و ما در بیشتر مواقع زنان را در نقش‌های کلیشه‌ای می‌بینیم.

ضمن این‌که محدودیت‌های بازیگران زن در نحوه ارائه نقش به این مساله دامن زده است. به نظرم بهتر است محدودیت‌ها کمتر شود و نویسندگان شناخت بیشتری نسبت به زنان پیدا کنند تا این مشکل برطرف شود. خوشبختانه در سریال فوق سری ما زنان را در مشاغل مختلف دیدیم. امیدوارم در آینده تولید آثار نمایشی با محوریت زنان افزایش یابد.

شنیده‌ام یکی از آرزوهای شما این بوده که روزی با مهدی فخیم‌زاده کار کنید، حتی بارها سر صحنه کارهای او رفته و با علاقه به تماشای هدایت کردن بازیگران ‌نشسته‌اید. الان که به آرزویتان رسیدید چه حسی دارید؟

فوق ‌سری اولین همکاری من و آقای فخیم‌زاده بود. من همیشه آرزو داشتم با وی کار کنم. از زمانی که وی «میراث من جنون» را می‌ساخت و حتی کارهای بعدی‌اش، تمایل داشتم با وی همکاری کنم. حتی به یاد دارم زمانی که فیلم «همسر» فیلمبرداری می‌شد سر صحنه این فیلم می‌رفتم و ساعت‌ها صحنه‌ها را نگاه می‌کردم و جالب است که بعد از این همه سال که از ساخت همسر می‌گذرد، آقای فخیم‌زاده هنوز این ماجرا در ذهنش بود و چندی پیش آن را به من یادآوری کرد. خوشبختانه بعد از سال‌ها به آرزویم رسیدم و در سریال فوق سری با یکدیگر همکاری ‌کردیم.

آیا تا به حال پیش آمده با نقش ارتباط برقرار نکنید و از بازی در آن لذت نبرید؟

بله، برخی مواقع پیش آمده به خاطر مسائل مالی مجبور به پذیرش نقشی شده‌ام. بدون تردید در این مواقع از کار لذت نبرده‌ام. البته این اتفاق فقط شامل حال من نمی‌شود و بازیگران دیگر هم گاهی به ناچار در آثاری بازی می‌کنند که خیلی آن را دوست ندارند.

این روزها مشغول چه کاری هستید؟

بتازگی بازی در سریال «بی قرار 2» به کارگردانی فلورا سام و تهیه‌کنندگی مجید اوجی را تمام کرده و در فیلم سینمایی «مدعی» به کارگردانی حسین تبریزی بازی می‌کنم.

فاطمه عودباشی‌‌ / ‌‌گروه رادیو و تلویزیون جام‌جم