با فاروق محمد الحداد، ثلث‌نویس مطرح جهان اسلام
کسی که خوشنویسی را هنر نداند، احساس ندارد
هیچ تعصبی ندارد. بسیار باهوش است و متعادل. خیلی جوان است و باوجود این‌که تاکنون حدود 60 جایزه معتبر حوزه خوشنویسی را از آن خود کرده است، بسیار متواضع است. او در هفت سالگی رتبه اول خط ثلث ارسیکای ترکیه را از آن خود کرده و تازه‌ترین جایزه‌اش را هم در بی‌ینال شارجه گرفته است.
همه این موارد را استاد کاظم صادقا مترجم و خوشنویس درباره محمد فاروق الحداد خوشنویس سوری مقیم امارات بیان می‌کند.او همچنین این خوشنویس را یک پدیده می‌داند که ورای جایگاه هنری والایش بسیار بلند نظر بوده و خصوصیات اخلاقی و تربیتی‌اش می‌تواند در روحیه کسانی که از او هنر می‌آموزند، اثرگذار باشد.محمد فاروق الحداد در هفته جاری مهمان گردهمایی ثلث‌نویسان جهان اسلام بود که به همت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار شده بود. با فاروق الحداد درباره حضورش در ایران و همچنین ثلث‌نویسی به‌عنوان یک مولفه فرهنگی مشترک در جهان اسلام گفت‌و‌گویی انجام دادیم.
بسیار خوشحالم از این‌که به ایران آمده‌اید و در گردهمایی ثلث‌نویسان جهان اسلام حضور پیدا کرده‌اید. در میان آثار به نمایش گذاشته شده کارهایی از هنرمندان ایرانی و دیگر کشورها دیده می‌شود. کیفیت کارهای ایرانی را چطور می‌بینید؟
آثاری که در نمایشگاه به نمایش گذاشته شده، همه از استانداردهای لازم برخوردارند، چون از میان آثار زیادی انتخاب شده‌اند، اما در کل می‌توانم بگویم سطح کارهایی که از دیگر کشورها به نمایش گذاشته شده قوی‌تر از کارهای هنرمندان ایرانی است.
یعنی سطح کارها تقریبا متوسط است؟
نمی‌توانم بگویم متوسط است، بهتر است بگویم کارها در سطوح مختلفی هستند؛ برخی کارها در سطح بالای و برخی هم در سطوح پایین‌تر.
شما شخصا با چه هدفی در این گردهمایی حضور پیدا کرده‌اید؟
به نظر من هدف همه ما از به نمایش گذاشتن این آثار ایجاد ارتباط میان نسل جوان و استادان خوشنویسی در جهان اسلام است. آموزش خط ثلث نیاز به تمرین مستمر و ارتباط مداوم میان شاگرد و استاد دارد. هدف اصلی از برگزاری این گردهمایی گشودن دریچه‌هایی در مسیر ایجاد این ارتباط است. و نکته دیگر این‌که هنرجویان و ثلث‌نویسان ایرانی بسیار مستعد بوده و اگر سرمایه‌گذاری مناسبی برای آنها شود بازده بسیار خوبی خواهد داشت.
پس می‌توان گفت ثلث‌نویسی در ایران حرکتی رو به جلو داشته و در حال ارتقای خود است؟
بله، اما به شرط این‌که این روند به همین شکل ادامه پیدا کند. اگر این اتفاق بیفتد نسل جوان ایرانی ثلث را هم بخوبی نستعلیق خواهد نوشت. نسل جوان ایرانی تشنه آموختن است و اگر این روند ادامه پیدا کند موفق خواهد شد.
خط ثلث می‌تواند به‌عنوان یک مولفه فرهنگی مشترک هنرمندان کشورهای مسلمان را به یکدیگر نزدیک کند و همچنین به ارتقای این خط بینجامد؟
در سوالتان نکته بسیار مهمی را مطرح کردید. البته پیوندها میان ما وجود دارد، اما گاهی اوقات عوامل جغرافیایی مانع درک این پیوندها می‌شود. باید دقت کنیم و نگذاریم این عامل به یک مانع بدل شود. ما می‌توانیم ثلث‌نویسی را به‌عنوان یک مولفه فرهنگی مشترک میان کشورهای مسلمان جدی بگیریم و برای پیشرفت آن برنامه‌ریزی کنیم.
چه برنامه‌ریزی‌هایی می‌تواند راه را برای این اتفاق بزرگ هموار کند؟
در عالم هنر همه چیز نیاز به استمرار و ارتباط دارد. در خوشنویسی هم همین موضوع وجود دارد. در این هنر رشته مواردی هست که باید مستقیما از استاد خطاط فرا گرفته شود، یعنی استاد خوشنویسی تنها کسی است که اسرار این عرصه را بخوبی می‌داند و می‌تواند آنها را آموزش دهد. یعنی رهین دست استاد است و با ارتباطات اینترنتی که این روزها معمول شده است نمی‌توان به نتیجه مطلوب رسید، وقتی شاگرد و استاد یا خطاطان با هم چهره به چهره کار می‌کنند آنجاست که از هم بهره می‌برند. من پیشنهاد می‌کنم هر چه سریع‌تر گام‌هایی در این راستا برداشته شود و استادانی برای آموزش به هنرجویان استخدام شوند، چون برگزاری کارگاه‌ها می‌تواند هنرجویان را به مسیر درست هدایت کند.
اگر ایران هم در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و توجه کافی به این موضوع داشته باشد، هنرجویانی که این تعلیم‌ها را بگیرند خودشان استادان خط ثلث در ایران خواهند شد.
نمونه آثار شما را در نمایشگاه دیدم. می‌توانم بگویم آثارتان واقعا زیبا بود. اگر شما به ایران دعوت شوید حاضرید اسرار زیبایی آثارتان را برای هنرجویان ایرانی افشا کنید؟
(وقتی مترجم حرف‌هایم را درباره زیبایی آثارش ترجمه می‌کند، فاروق می‌خندد و به فارسی می‌گوید خیلی ممنون) با افتخار این کار را انجام خواهم داد و آنچه دارم را در اختیار این نسل قرار می‌دهم چون لیاقتش را دارد.
شما اهل سوریه هستید و کشور بسیار زیبایی دارید، اما اکنون مقیم امارات هستید. چرا در سوریه زندگی نمی‌کنید؟ و این‌که آیا پس از شروع جنگ کشورتان را ترک کرده‌اید؟
البته سوریه قبل از جنگ بسیار زیبا بود... البته من 15 سال است در امارات زندگی می‌کنم. حاکم شارجه مستقیما مرا دعوت کرد برای تعلیم در دانشگاه شارجه و بعدا هم مرکز مخصوص ویژه خط را راه‌اندازی کرد و مسئولیت آن را به من سپرد. پیش از تاسیس این مرکز در دانشگاه هنر درس می‌دادم.
اگر نسل جوان‌تر امروز به شما بگویند خوشنویسی هنر نیست یا به کاری نمی‌آید، چه پاسخی خواهید داد؟
(می‌خندد) تنها کسانی می‌توانند زیبایی یک اثر هنری را درک کنند که ذوق داشته باشند. کسی که فکر کند خوشنویسی هنر نیست احساساتش زنده نیست، چون نتوانسته یک نوع زیبایی را درک کند. در این صورت او ممکن است در مواجهه با هر اثر هنری یا زیبایی دیگری هم همین سوال را بپرسد. اما در کل می‌توانم بگویم خوشنویسی هنری کاملا اسلامی است، وارداتی نیست که هیچ صادراتی هم هست.
شما قبلا هم به ایران سفر کرده بودید؟
سال 2002 در جشنواره جهانی خط و نگارگری اینجا بودم. ده سال قبل بود و جایزه هم گرفتم.
درباره ایران چه نظری دارید؟
ایران قدیمی‌ترین کشور در جهان است که قبل از اسلام هم به هنر اهمیت می‌داده است. تمام تمدن‌ها هنر را از اینجا یاد گرفته‌اند. همه اینها یعنی ایران خیلی خوب است. ایران نامبر وان است.
زینب مرتضایی‌فرد/ گروه فرهنگ و هنر
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگوی «جام‌جم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد
تعامل با مجلس برای اصلاح قوانین ایثارگران
