آیا اوباما به رقص شمشیر وفادار می ماند؟

به گزارش جام جم آنلاین، دو دستور کار پروتکلیو تشریفاتی در پیشانی و دستور کار اعلامی سفر امروز باراک اوباما و هیات همراه وی به عربستان سعودی دیده می شود؛ تسلیت مرگ پادشاه درگذشته و تبریک تصدی پادشاهی جدید.

پیام چینش هیات آمریکایی

اما ترکیب هیات همراه اوبامای دموکرات در این سفر شامل چهره هایی سیاسی از حزب جمهوری خواه شامل کاندولیزا رایس وزیر خارجه دولت جوج بوش، جان مک کین سناتور جمهوری خواه و البته منتقد همیشگی سیاست خارجی اوباما در کنار چهره هایی امنیتی مانند جان برنان مدیر دستگاه اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و استفان هادلی مشاور امنیت ملی دولت آمریکا نشان می دهد که دستورکارهای سیاسی – امنیتی محورهای اصلی این سفر به عربستان سعودی را تشکیل می دهد.

جیمز بیکر وزیر خارجه دولت جورج بوش پدر و برنت اسکوکرافت مشاور امنیت ملی دو رییس جمهور پیشین آمریکا یعنی جرالد فورد و بوش پدر نیز با تاخیر به هیات آمریکایی در سفر به عربستان ملحق شدند.

حقوق بشر در عربستان؛ چیزی شبیه شوخی

آنچه برخی رسانه های غربی مانند شبکه سی ان ان و خبرگزاری رویترز بر آن درباره سفر اوباما به عربستان تاکید می کنند موضوع حقوق بشر و تلاش برای اعمال فشار بر عربستان برای رعایت بیشتر موازین حقوق بشری است، اما ترکیب هیات سیاسی- امنیتی آمریکایی که به ریاض سفر کرده است این ادعا را نیز مانند پروتوکل تبریک و تسلیت بیشتر شبیه یک خوراک رسانه ای نشان می دهد تا یک دستورکار جدی. حتی خود اوباما هم باوری به اثرگذاری طرح موضوع حقوق بشر در سیاستگذاران سعودی ندارد و در مصاحبه با سی ان ان به فرید زکریا می گوید: خودت که می دانی ...بعضی از آنها (مقام های عربستان سعودی) به ملاحظات ما درباره حقوق بشر گوش می دهند و برخی هم آن را ناشنیده می گیرند.

اوباما حتی غلبه وزن سایر مسائل بر وضعیت حقوق بشری داخل عربستان را نیز پنهان نمی کند و می گوید: ما تلاش می کنیم بر شرکایی مانند عربستان درباره حقوق بشر فشار بیاوریم اما باید موازنه ای بین این فشار و نگرانی های مرتبط با تروریسم و ثبات منطقه ای نیز باشد.

معنای سخن اوباما این است که با وجود اهمیت موضوعات حقوق بشری، این مسائل با توجه به بحران های جاری منطقه ای مانند تروریسم و معضل ثبات خاورمیانه در اولویت نیستند و نباید اعمال فشارها بر عربستان برای انجام اصلاحات داخلی آنقدر زیاد باشد که نقش آفرینی آن در زمینه مبارزه با تروریسم و موازنه سازی و ثبات منطقه ای را خدشه دار کند.

ملاحظاتی جدی با محوریت ایران

برخی منابع آمریکایی نیز می گویند سفر اوباما به ریاض با هدف برقراری روابط شخصی و آشنایی بیشتر با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه جدید 80 ساله صورت می گیرد اما بعد از دوره ای که «عدم اطمینان» بر روابط امریکا و عربستان به ویژه در ارتباط با پرونده های بین المللی و منطقه ای مانند مذاکرات هسته ای با ایران و ناتوانی در مداخله نظامی علیه نظام بشار اسد در سوریه، سایه انداخته بود و در مقطعی واکنش خشم آلود ملک عبدالله پادشاه متوفی را در قبال سیاست خارجی اوباما در منطقه برانگیخت.

قرائت برخی ناظران سعودی نیز از ضرورت های روابط جدید واشنگتن با ریاض از همین منظر قابل ارزیابی است.

روزنامه القدس العربی در تحلیلی از دستورکارهای سفر اوباما به عربستان سعودی می نویسد: در جهت تقویت همپیمانی راهبردی آمریکا و عربستان سعودی، دولت آمریکا باید التزاماتی را به پادشاهی عربستان بدهد.

این قرائت سعودی می گوید: اگر عربستان یکی از ارکان ائتلاف آمریکا علیه تروریسم و داعش باشد و باید در این باره نقشی ایفا کند آمریکا هم باید برخی نگرانی های عربستان را در نظر بگیرد و از جمله این نگرانی ها ارتباطات جدید آمریکا و ایران با حل و فصل مساله هسته ای تهران است.

از این منظر سعودی ها نگران آن هستند که تحقق توافق هسته ای بین ایران و آمریکا به معنای اعتراف به نقش منطقه ای ایران باشد و این خود، به مفهوم بازترسیم نقشه سیاسی منطقه با درج ملاحظات جدید ایران خواهد بود.

شرح اینکه این سناریو تا چه حد می تواند منشا نگرانی جدی برای عربستانی ها باشد، در حوصله این نوشتار نیست اما در این موضوع تردیدی نیست که یکی از بزرگترین ملاحظات حاضر بر میز رایزنی های واشنگتن و ریاض، نگرانی های امنیتی منطقه ای به ویژه در سایه موازنه های جدیدی است که محور مقاومت به رهبری ایران را پررنگ تر از همیشه در پیشانی تحولات منطقه ای نشانده است.

نباید فراموش کرد که پادشاه جدید عربستان یکی از معدود افرادی است که در ماه مارس گذشته با باراک اوباما در ریاض دیدار کرده و نقش مثبتی را در تنش زدایی از روابط دو کشور بازی کرده بود. گفته می شود او توانست دیدگاه طرف آمریکایی را درباره منافع مشترک ریاض و واشنگتن به هم نزدیک کند و انعکاس این دیدار در همرایی دو کشور علیه داعش بعد از 6 ماه آشکار شد. همچنین سلمان بن عبدالعزیز توانست بعد از ناامیدی واشنگتن درباره حمایت از نیروهای ضد اسد، آمریکایی ها را متقاعد کند که در حمایت از معارضان سوری تردید نکنند.

یمن؛ استخوانی در گلوی ریاض

عربستانی ها همچنین مدعی یک ملاحظه دیگر ذیل چتر ادعایی تهدید ایران هستند. آنها می گویند تسلط شیعیان حوثی یمن با پرچم جنبش انصارالله بر ارکان و مفاصل حیاتی این کشور با حمایت ایران انجام شده است و این یعنی عبور از خط قرمزهای عربستان. آمریکایی ها -لااقل فعلا- می گویند هیچ مدرکی مبنی بر دخالت ایران در اوضاع جاری یمن وجود ندارد. این نقطه تقاطع دیدگاه آمریکایی و سعودی درباره بحران یمن است که قطعا یکی از محورهای مهم بحث بین هیات امنیتی-سیاسی همراه اوباما با مقام های سعودی است.

برای سران عربستان این مساله حیاتی است که بتوانند راهکار مناسبی برای توقف افزایش نفوذ شیعیان حوثی در یمن بیابند و دروازه سرایت ناآرامی ها به سایر بخش های شبه جزیره عربستان را ببندند.

حضور جمهوری خواهان آنهم چهره های قدیمی آنها از جمله مشاور و وزیر جورج بوش در هیات همراه باراک اوباما در سفر به عربستان برای برخی فعالان شبکه های اجتماعی نیز یادآور خاطراتی از همراهی دو کشور در بحران های گذشته بود.

یک ویدیوی منتشر شده در شبکه های اجتماعی سلمان بن عبدالعزیز پادشاه فعلی را در حال انجام رقص شمشیر عربی با جورج بوش رییس جمهور پیشین آمریکا نشان می دهد. باید منتظر ماند و دید که رییس جمهور دموکرات آمریکا تا چه حد می تواند به سلف جمهوری خواه خود اقتدا کند.

جام جم آنلاین- جواد ارشادی