پرواز دسته‌جمعی هواپیماها به سبک پرندگان

وقتی که ابعاد سفرهای صورت گرفته با هر ایرلاین طی یک روز را درنظر می‌گیریم و دخل و خرج‌های آن را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم یک مسافر بیشتر یا یک سوختگیری کمتر چه نقش مهمی در سرنوشت این شرکت‌ها بازی می‌کند. به لطف گالری جدیدی که شرکت مشهور ایرباس منتشر کرده، می‌توانیم به آینده نگاهی کنیم تا ایده‌ای از آن چیزی که در انتظار فردای صنعت هواپیمایی است به دست بیاوریم.

پرواز دسته‌جمعی به سبک پرندگان

ایده‌پردازی برای آتیه سفرهای هوایی، چیزی فراتر از ظاهر و طراحی هواپیماها را دربر می‌گیرد. ایرباس در حال بررسی طرحی کاربردی است که خطوط هوایی تازه‌ای را به این صنعت معرفی می‌کند؛ خطوطی با الهام از سفرهای دسته‌ای پرندگان! پرواز به‌صورت جمعی و با آرایش (آنچنان که پرندگان از سر غریزه انجام می‌دهند) مزیت‌هایی مانند کاهش نیروی پس‌زننده هوا و مصرف انرژی دارد. اگر این طرح عملی شود، هر هواپیما به نرم‌افزار رایانه‌ای هوشمندی مجهز خواهد شد که مسیر و ارتفاع پرواز هواپیما را دستخوش تغییر قرار داده و بهترین مسیر دارای شرایط جوی مناسب سفر را برخواهد گزید. ایرباس اعلام کرد، لازم نیست اطلاعات کسب شده خیلی هم دقیق باشد. کافی است هواپیماها را به فاصله 20 بال از یکدیگر به پرواز دربیاورند تا از مزیت‌های این تکنیک استفاده کنند.

فضای داخلی کابین

داخل کابین مسافر جای پیشرفت‌های بسیاری دارد. برای مثال تصور کنید به جای پنجره‌های عادی امروزی، صفحه‌های دیجیتال بزرگی نصب شده باشد که در عین به نمایش درآوردن تصاویر زنده از فضای خارج کابین، اطلاعات مفیدی از موقعیت‌ها و محل‌های جغرافیایی جالب به مسافر ارائه کند. در کنار این‌که می‌توانید اطلاعات دقیق و به لحظه‌ای از سفر و مقدار مسیر طی شده خود از طریق این صفحه‌ها کسب کنید، (همچنان که امروزه در خیلی هواپیماها می‌توانید) این امکان نیز فراهم خواهد شد که تصاویر لازم برای تماشای فیلم یا وبگردی را به جای پشتی سر، روی کل صندلی جلو بیندازند. با یکپارچه‌سازی هر چه بیشتر صندلی‌ها، مقدار کاهش در وزن و فضای اشغال‌ شده قابل تامل خواهد بود.

کابین فرانما

یکی از ایده‌های مفروض ایرباس، استفاده از پوسته زیست‌بسپار (بیوپلیمر) برای قسمت‌های خارجی هواپیماست. خدمه هواپیما از این راه می‌توانند فرانمایی یا شفافیت کابین را براساس شرایط خارجی تنظیم کرده، مثلا شرایط بهتری برای نفوذ نور خورشید فراهم کرده یا از ورود هوای سرد و توفانی جلوگیری کنند. پنجره‌های کوچک و دریچه‌مانند به تاریخ خواهند پیوست و تنظیم دما و رطوبت با فشار یک دکمه میسّر خواهد شد. مواد مصرفی در ساخت هواپیماها هوشمندتر شده و قادر خواهند بود مقدار وزن و فشاری را که متحمل می‌شوند، اندازه گرفته، تنظیمات لازم را براساس آن انجام دهند و مصرف سوخت هواپیما را بهینه کنند.

مواد تولیدی هواپیما

تا سال 2050 میلادی، شاهد استفاده از مواد پایداری در ساخت صندلی‌ها خواهیم بود که سبُک‌، انعطاف‌پذیر، خودپاکساز و قابل بازیافت است. در آینده دور بعید نیست شاهد موادی باشیم که قادرند براساس نیاز مسافر یا شرایط جوّی شکل خود را تغییر بدهند. استفاده گسترده‌تر از فناوری‌هایی مانند چاپ سه‌بعدی نیز که اکنون استفاده‌هایی در تولید یک‌سری قطعات هواپیما دارد، دور از انتظار نیست. فراتر از اینها، تمام این مواد هوشمند با یکدیگر مرتبط خواهند شد. به گفته ایرباس، ساختار منطبق با طبیعت کابین و غشای واکنشگر آن، ترکیبی است از چشم‌اندازهایی کل‌نگر و سیستم عصبی فعالی که در سراسر آن گسترده شده و قادر است به نیازهای مختلف مسافر پاسخ بدهد.

فناوری بوم ـ صعودی

واژه limb ـ Eco که ترکیب دو لغت به معناهای بوم و صعود است، در پس خود حرف‌ها دارد. چگونگی نشست و برخاست یک هواپیما، رابطه مستقیمی با مصرف انرژی و سوخت آن دارد؛ از همین‌رو ایرباس در حال بررسی طرحی موسوم به «بوم ـ صعودی» است. این فرضیه بر استفاده از شتاب رانشی قابل بازیافتی بنا شده که قادر خواهد بود هواپیماها را در زمان کمتر، از باند کوتاه‌تر، به ارتفاع بیشتری بفرستد. مخصوصا که باند کوتاه‌تر در شرایطی که فضا محدود است از اهمیتی دوچندان برخوردار است. با چنین تکنیکی، دیگر خود هواپیما محتاج سوخت فراوان یا موتوری به قدرت سابق نخواهد بود. در عین حال، آلودگی صوتی و انتشار دی‌اکسید کربن هم کاهش خواهد یافت.

عملیات زمینی

نوآوری در طراحی هواپیما بدون درنظر داشتن نقش فناوری و زیربنای زمینی میسّر نیست. هر چه باشد هواپیماهای آینده هم مثل هواپیماهای امروزی، بیشتر وقت خود را روی زمین خواهند گذراند. ایرباس در حال بررسی راهکارهایی است که شرایط را برای خاموش کردن زودتر موتورهای هواپیما، تخلیه زودتر باندها و کاهش آلودگی‌های زمینی تا جای ممکن فراهم کند. سازمان بین‌المللی سفرهای هوایی (IATA) می‌گوید که فقط با کاهش مصرف انرژی موتورها، می‌توان انتشار دی‌اکسیدکربن را تا شش میلیون تن در سال کاهش داد. احتمال دارد که در آینده نوعی از هواپیماهای هوشمند بی‌سرنشینی که با باتری کار می‌کنند، وظیفه نقل و انتقال بارها را عهده‌دار شوند.

هواپیماهای 2050

براساس این طرح مفروض، مهندسان ایرباس عقیده دارند که هواپیماها تا سال 2050 چنین شکل و شمایلی پیدا خواهند کرد. بدنه دیگر یک استوانه افقی صاف نخواهد بود؛ بلکه از یک‌سری برجستگی و تورفتگی بهره خواهد گرفت که اجازه یک‌سری تنظیمات بخصوص را خواهند داد. در عین حال، دم هواپیما شکلی نعل‌مانند به خود می‌گیرد تا ایرودینامیک آن بهبود یافته و در عین حال آلودگی صوتی کاهش بیابد. ایرباس با اطمینان ادعا می‌کند که موتورهای 2050 هیچ ضریب خرابی نخواهند داشت و طراحی هواپیماها نیز در همان جهت بهبود خواهد یافت؛ مثلا با حذف دم‌های افقی هواپیماهای امروزی. تجهیزات الکترونیک و سیستم‌های نرم‌افزاری، برد هدایت به کوچک‌ترین نظارتی نیاز نخواهند داشت و به طور خودکار نشانه‌های خطا را تحت نظر خواهند داشت.

تجربه هنگام سفر

ایرباس با اشاره به تقسیم ‌شدن کابین مسافران به چند قسمت مختلف که هرکدام در خدمت نیازی خاص از مسافران است، ادعا می‌کند که تک‌تک مسافران خواهند توانست تجربه‌ای مختص به خود را از پرواز با این هواپیماها به یادگار ببرند. به عنوان مثال می‌توانید مطابق معمول روی صندلی خود لم داده، استراحت کنید، یا به قسمت «تعامل» سری بزنید که دارای یک زمین کوچک بازی گلف، مجهز به نرم‌افزار و پروژکتورهای هولوگرافیک است. صندلی‌ها از سوی دیگر، قادرند از شما با ترکیباتی خوشایند از اصوات و بوها پذیرایی کرده و آرامشتان را تضمین کنند. همچنین اگر هوس کردید، می‌توانید بدن خود را با یک ماساژ از صندلی مورد استفاده بنوازید یا از همانجا نوشیدنی مورد علاقه‌تان را سفارش بدهید تا برایتان بیاورند. هرچه که جمعیت و نفوس سر به پیری می‌گذارد، این امکانات مربوط به سلامت از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود.

کابین‌های پیراشکی‌شکل

حالا به شکل خود کابین‌ها می‌رسیم. ایرباس بتازگی حق امتیازی را ثبت کرده که در تصویر آن تعدادی صندلی، به شکل پیراشکی‌ گرد چیده شده‌اند. برخلاف صندلی‌های امروزی که به ردیف‌های مستقیم چیده می‌شوند، ورود، نه از طریق درهای کناری، که از راه دریچه‌ای در وسط هواپیما صورت می‌گیرد. شاید روزی این طراحی خارج از عرف، با پخش فشار و نقاط تحت فشار در سراسر هواپیما، موجب بهبود عملکرد آن بشود. البته باید دید که در صورت عملی شدن این طرح، سرویس‌دهی منظم و مستقیم امروزی جایش را به چه فنی خواهد داد؟ در نتیجه این ظاهر، می‌توان هواپیمایی کم‌ارتفاع‌تر، پهن‌تر و آیرودینامیک‌تر را دور محور کابین ساخت. البته بنا به‌گفته ایرباس، یک چنین چیدمان صندلی حالا حالاها تا پیاده‌سازی جدی فاصله دارد.

ترکیب فناوری‌ها

خود ایرباس هم معترف است که نمی‌توان تک‌تک این طرح‌ها را به واقعیت تبدیل کرد، اما مثل دیگر شرکت‌های خدمات هواپیمایی، ایرباس هم خود را متعهد می‌داند که بهترین، لذتبخش‌ترین، زیست‌سازگارترین و مقرون به صرفه‌ترین سفرهای هوایی را به مشتریانش ارائه کند. بدون شک، ارجحیت‌دادن به موردی مثل بهبود مصرف سوخت یا راحتی مسافر به معنی افزایش خرج تولید و آلودگی صوتی است. نه تنها در این مورد، بلکه در بیشتر موارد رابطه بده‌بستانی در میان است. ایرباس می‌گوید: «حقیقت این است که مهندسان باید براساس اولویت‌ها، بهترین موازنه را بین فناوری‌ها پیدا کنند. البته، به مرور زمان، فناوری‌های تازه‌تر به بلوغ می‌رسند و می‌توان آنها را درخصوص گسترش توانایی‌ها در جهت مناسب به کار گرفت.»

این وسط یک چیز قطع به یقین است؛ این که هواپیماهای سال 2050، به مقدار قابل توجهی با هواپیماهای امروزی تفاوت خواهند داشت؛ چه از نظر ظاهر و چه از نظر کارکرد.

msn / مترجم: سیاوش شهبازی