نخستین مرکز ترک اعتیاد کودکان در راه

فاطمه دانشور خیلی کوتاه به مهر توضیح داد که چون درباره کارتن‌خواب‌های معتاد، گزارش‌هایی به شورا می‌رسد و مسجل است که در بین این افراد، کودکان آلوده به مواد مخدر نیز وجود دارند، شورا مصوبه‌ای خواهد داشت که در آن به شهرداری مجوز تاسیس مرکز ترک اعتیاد ویژه کودکان را می‌دهد تا نخستین مرکز از این جنس را در پایتخت افتتاح کند.

فعل‌هایی که فاطمه دانشور برای جملاتش به کار می‌برد، البته همه مربوط به آینده است و نوید اتفاقی را می‌دهد که در زمانی دور از اکنون باید منتظرش بود، ولی همین که شورای شهر تهران به چنین نیازی پی برده و قصد دارد پی‌آن را بگیرد و چاله درمان اعتیاد کودکان را پر کند؛ جای امیدواری است.

هم‌اکنون در کشور حتی یک مرکز ترک اعتیاد ویژه کودکان و نوجوانان وجود ندارد، به طوری که اگر فردی با سن کمتر از 18 سال گرفتار اعتیاد شود و خودش یا دیگری مایل شود او را در مسیر درمان قرار دهد، هیچ مرکزی برای مراجعه وجود ندارد. علت این است که پروتکل‌های درمانی موجود در کشور ورود افراد زیر 18 سال را به مراکز درمانی بزرگسالان اعم از سرپایی یا بستری قدغن کرده، چون قانونگذار بر این باور است که حضور همزمان کودکان و بزرگسالان در یک مکان واحد به صلاح کودکان نیست.

سه ماه قبل نیز که ما در گزارشی نوشتیم «کودکان و نوجوانان معتاد ،کمپ ترک اعتیاد ندارند» کارشناسان حوزه درمان اعتیاد بر این باور قانونگذار صحه گذاشتند و گفتند درمان اعتیاد کودکان و نوجوانان فوت و فن‌هایی دارد، جدا از روش‌های درمان اعتیاد بزرگسالان که باید در مراکزی ویژه پیاده شود.

مرکز ویژه ترک اعتیاد کودکان به گفته محمد عبدخدا، درمانگر اعتیاد، مرکزی است شبانه‌روزی، تحت حمایت کامل خانواده و دولت و مبتنی بر روان درمانی و درمان‌های اجتماعی و به گفته عباس دیلمی‌زاده، مدیرعامل جمعیت تولد دوباره، مرکزی مبتنی برمدل‌های اقامتی که در آن از گروه‌های شبه‌خانواده استفاده می‌شود با این حسن که این گروه‌ها درحین درمان و پس از درمان از کودکان حمایت‌هایی می‌کنند که خانواده آنها قادر به انجام آن نیست.

آمار ندارد

شاید بتوان خانواده را مهم‌ترین چالش کودکان و نوجوانان درگیر اعتیاد معرفی کرد. کودکاند یا معتاد دنیا می‌آیند یا اندکی پس از تولد در کنار خانواده معتاد خود به مواد مخدر آلوده می‌شوند، مثل ده‌ها کودکی که تاکنون سرنوشت آنها در رسانه‌ها درج شده یا خبر مرگ آنها که ناشی از اوردوز بوده، در رسانه‌ها پخش شده است. عرشیا و معین دو نمونه از این کودکان آسیب‌دیده از اعتیاد هستند که عرشیا چند ماه قبل به دلیل مشکلات ناشی از مصرف تحمیلی مواد مخدر جانش را از دست داد و معین به کمک مددکاران از دست مادر معتاد و کارتن‌خوابش که او را به هروئین آلوده کرده بود، نجات یافت و تحت حمایت دولت قرار گرفت.

البته این دو کودک، فقط دو قطره از یک دریای پرتلاطم‌اند که آرام و بی‌صدا از منجلاب اعتیاد، لک برمی‌دارند و اگر در کودکی نمیرند به بزرگسالی استخوان ترکانده در اعتیاد تبدیل می‌شوند.

با این حال مشکل این است که هیچ مرکز تخصصی برای درمان چنین کودکانی وجود ندارد و قول‌هایی همچون تاسیس مرکز ترک اعتیاد ویژه در سیستان و بلوچستان که چندی قبل قائم‌مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر آن را روایت کرد، هنوز عملی نشده است.

اما این که چرا راه‌اندازی مراکزی چنین ضروری این چنین به تعویق می‌افتد جای بحث دارد. شاید یکی از دلایلش این است که هنوز تعداد دقیق کودکان آلوده به مواد مخدر و جمعیت کودکان در معرض اعتیاد مشخص نیست و مسئولان به گمان کم بودن این آمار، راه‌اندازی مراکز ترک اعتیاد را امری غیرضروری می‌دانند. اما اگر قبول کنیم طبق آمارهای رسمی وزارت کشور، بیش از یک میلیون و 300 هزار کودک در خانواده‌های نابسامان و درگیر اعتیاد زندگی می‌کنند، آن وقت باور خواهیم کرد دور نیست روزی که موج اعتیاد، کودکان را نیز در بربگیرد. پس حالا اگر نگوییم دیر شده، زمان اقدام برای تاسیس مراکز درمان اعتیاد کودکان فرا رسیده، آن هم مراکزی که قاطعانه عمل کنند و با پشتوانه‌های قوی قانونی، دست خانواده‌های این کودکان را از هرگونه مانع‌افکنی برای درمان قطع کند.

مریم خباز / گروه جامعه