آغاز اجرای طرح تحول بهداشت از یکشنبه

به همین سبب اجرای کامل این طرح، برای مجموعه وزارت بهداشت، اهمیت زیادی دارد و حتی وزیر بهداشت نیز بارها بصراحت اعلام کرده که این طرح را نیمه تمام باقی نمی‌گذارد.

اما با وجود حساسیت دولتمردان نسبت به اجرای صحیح این طرح ملی و بودجه 2600 میلیارد تومانی که فعلا به پای اجرای این طرح ریخته شده است، ولی هنوز هم بسیاری از کارشناسان نظام سلامت از فراموش شدن حوزه بهداشت در طرح تحول سلامت، گلایه‌مند هستند.

حرف حساب این گروه از منتقدان این است که تا وقتی طرح‌های کلان بهداشتی در کشور اجرا نشود، دولت مجبور می‌شود هزینه‌های درمان را روز به روز افزایش دهد.

حالا روز گذشته وزیر بهداشت در حاشیه مراسم روز پزشک به رسانه‌ها خبر داد که برای آغاز طرح تحول بهداشت، بیش از 200 میلیارد تومان از اعتبارات حوزه درمان به بخش بهداشت اختصاص داده شده است. به گفته حسن هاشمی، یکشنبه هفته آینده روسای دانشگاه‌های علوم‌پزشکی سراسر کشور دور یکدیگر جمع می‌شوند و برنامه‌های حوزه بهداشت اعلام می‌شود.اجرای طرح‌های بهداشتی از بودجه‌های درمان، اگرچه به خودی خود اتفاق قابل بحثی است، اما اجرای نصفه نیمه طرح تحول بهداشت در هفته آینده، احتمالا می‌تواند بخش زیادی از انتقادها را نسبت به طرح تحول سلامت، کاهش دهد.بخش جالب داستان اینجاست که هنوز بودجه‌های جداگانه و مختص طرح تحول بهداشت، تخصیص پیدا نکرده و هاشمی هم با اتکا به همین مساله، توضیح داده است که بخشی از اعتبارات حوزه درمان را به بهداشت اختصاص داده‌ایم تا برنامه‌های این حوزه به تعویق نیفتد.

یعنی چون هم‌اکنون برای اجرای برنامه‌های بهداشتی طرح تحول سلامت، عملا بودجه‌ای اختصاص نداده‌اند، وزیر بهداشت تلویحا عنوان می‌کند که مجبور شده است برای به عقب نیفتادن طرح‌های بهداشتی، بخشی از بودجه‌های درمانی را فدا کرده و به بخش بهداشت منتقل کند.

با توجه به این‌که دولت برای اجرای کامل این طرح تا پایان امسال، به حدود 7000 میلیارد تومان بودجه دیگر نیاز دارد، به نظر می‌رسد که جابجا کردن بودجه بخش‌های مختلف این طرح، نمی‌تواند راه‌حلی منطقی و همیشگی برای فرار از کمبود بودجه اجرای طرح تحول سلامت باشد.

سلامت اجتماعی و روانی؛ پیشانی طرح تحول بهداشت

می گویند چاه درمان، «ته» ندارد. یعنی شما هر چقدر هم بودجه صرف حوزه درمان کنید، باز هم مشکلات بودجه‌ای این بخش تمام نمی‌شود، زیرا همیشه داروهای جدید و تجهیزات نوین پزشکی وارد بازار می‌شود و از آن طرف هم همیشه میل به پیگیری درمان‌های جدید نیز در بین بسیاری از بیماران وجود دارد.

در کشورهای توسعه یافته، برای این مشکل راه حلی اساسی پیدا کرده‌اند. بسیاری از کارشناسان خبره نظام سلامت در سراسر جهان بر این اصل مهم اتفاق نظر دارند که هرچقدر بودجه بخش بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها افزایش پیدا کند، از آن طرف بودجه درمان کاهش پیدا می‌کند. حال اگر همین اصل حیاتی را به طرح تحول سلامت بکشانیم، آنگاه می‌شود گفت که هرچقدر بودجه‌های بهداشتی این طرح بزرگ افزایش پیدا کند، از حجم بودجه‌های درمانی آن کاسته می‌شود و سلامت عمومی مردم نیز ارتقا پیدا می‌کند.

از سوی دیگر، شاید بتوان عمده‌ترین بخش طرح تحول بهداشت را به بحث سلامت اجتماعی و سلامت روانی مردم نسبت داد. در جامعه‌ای که سلامت اجتماعی و روانی مردم در سطح بالایی قرار دارد و برای این امر مهم هم حاضرند پول خرج کنند، بار بیماری‌های جسمی، روانی و اجتماعی در این‌گونه جوامع نیز کاهش چشمگیری خواهد داشت.

احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی، اعتیاد و روان وزارت بهداشت که در صورت اجرای طرح تحول بهداشت، بخش عظیمی از سیاستگذاری‌های این طرح بر عهده او خواهد بود، به جام‌جم توضیح می‌دهد: در نظر داریم که همزمان با اجرای طرح تحول بهداشت، غربالگری کلانی در بخش روانی و اجتماعی در جامعه اجرا کنیم. یعنی مردم را از منظر بیماری‌های روانی و اجتماعی غربالگری می‌کنیم تا بتوانیم با این شیوه از شدیدتر شدن مشکل اجتماعی یا حادشدن بیماری روانی در جامعه، پیشگیری کنیم.

این مقام مسئول تاکید می‌کند که این در زمره سطوح اولیه طرح تحول بهداشت قرار دارد و در سطوح بعدی، به بیماران مبتلا به اختلال روانی یا افراد در معرض آسیب‌های اجتماعی، راهکار ارائه می‌دهیم و به درمان آنها اقدام می‌کنیم.

شاید در نگاه اول، این طرح کمی بلندپروازانه به نظر برسد، اما حاجبی تصریح می‌کند که در صورت تخصیص اعتبارات بهداشتی طرح تحول سلامت، این کار شدنی است و در گام اول تلاش می‌کنیم که این غربالگری را در شهرها و حاشیه شهرها اجرا کنیم.آموزش‌های خودمراقبتی در بین عموم مردم، تلاش برای پیشگیری از وقوع آسیب‌های اجتماعی، توانمند کردن افرادی که در ظاهر هیچ اختلال روانی یا مشکل اجتماعی ندارند، از دیگر برنامه‌های مهم طرح تحول بهداشت است که این مقام مسئول به آن اشاره می‌کند.

دیگر بسته‌های بهداشتی معطل رسیدن اعتبارات

در طرح تحول بهداشت به عنوان مکمل طرح تحول درمان، برنامه‌های پیشگیرانه زیادی در نظر گرفته شده است که البته اجرای بسیاری از این طرح ها، منوط به رسیدن اعتبارات است.

به طور مثال، معاون بهداشتی وزیر بهداشت درباره دیگر برنامه‌های بهداشتی که قرار است در طرح تحول نظام سلامت اجرا شود، به وب دا (پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت) می‌گوید: کاهش مرگ نابهنگام مردم، افزایش امید به زندگی، کاهش ابتلا به بیماری‌ها، توانمندسازی مردم، کنترل عوامل خطر، کنترل عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، عدالت در سلامت و حفاظت مالی از بیماران، از برنامه‌های کوتاه مدت بهداشتی در طرح تحول سلامت است.

ارتقای شبکه بهداشت روستایی و شهری و اجرای کامل و اصولی طرح پزشک خانواده هم از جمله برنامه‌های بلندمدتی است که در طرح تحول بهداشت، پیش‌بینی شده است.

اما مشکل عمده کار اینجاست که برای همه این خدمات مترقی که به آن اشاره کردیم، فعلا 2000 میلیارد تومان بیشتر بودجه اختصاص پیدا نکرده است؛ در حالی که این بودجه شاید فقط برای اجرای یکی از این طرح‌های بهداشتی و پیشگیرانه، کفاف بدهد.