توپخانه‌های هویتی

می‌دانیم که اساسا موتور تبلیغات دینی و اسلامی پس از پیروزی انقلاب در کشورما روشن شد و دست‌ها، قلم‌ها و زبان‌هایی با درک معارف الهی و برکات معنوی حاصل شده، گام در راهی به مراتب دشوار نهادند، با درجات مختلفی از توفیق‌ها و تجربه‌ها.

بدیهی است تبلیغ مبانی دینی و اسلامی پیش از انقلاب و از سوی امام و بزرگانی نظیر شهیدان بهشتی (که در آستانه سالگرد شهادت این بزرگمرد نیز هستیم)، مطهری و چهره‌های شاخص فکری و عقیدتی که ردپای روشنی در صحنه مبارزات سیاسی دوشادوش مردم، با تبعیت از ولایت فقیه داشتند، آغاز شد.

اما امروز و با گذشت زمان و فاصله گرفتن از روزهای اوج انقلاب،‌ جا دارد به تناسب موضوع، رسانه‌ها و اهالی فکر و فرهنگ، در جهت تبیین هر چه بهتر تبلیغ دین در جهان توسعه باور امروز، تحلیل و روشنگری داشته و رصد نظریات و دیدگاه‌های موجود در این زمینه را هم مدنظر قرار دهند.

جهانی که شتاب حیرت‌آور و البته تحسین برانگیزش به هیچ وجه منافی ارزش‌های اسلامی و اخلاقی و نفی سلوک دینی و معرفتی نیست ـ هرچند نظامات استکباری و بوق‌های سکولاریسم در طول سال‌های گذشته بعکس، رفتار و تبلیغ کرده و قطعا در آینده نیز از هر ترفندی برای مقاصد خود استفاده خواهند کرد ـ بیش از گذشته نیازمند دین و حقیقت حیاتبخش آن، اساس رستگاری جوامع بشری و افق درخشان تکامل و رشد عمومی است.

نگاهی از سر تحقیق به گذشته و امروز جوامع منفک شده از دین که درشرایط دنیای فوق پیشرفته جدید و بهره‌مندی از امکانات و ابزارهای مدرن آن به‌سر می‌برند، واقعیتی گویا و در عین حال تلخ را به شناسنامه‌شان سنجاق کرده و آن فروپاشی اخلاقی و هویت‌سوزی است و هر ملتی به این بلیه دچار شود، بی‌تردید راه به عدم خواهد برد.

امروز گلوله‌های توپ دوربرد دشمنان هویتی و تمدنی در هر سرزمینی که فرود می‌آید، شعاعی انفجاری را دربرمی‌گیرد و بیشترین مصدومان در مناطق مختلف جهان، عموما کسانی هستند که به اصطلاح نظامیان، به توپخانه‌ها گرا داده‌اند، مرزها و حریم‌های فرهنگی‌شان این سال‌ها به کرات، در معرض هجمه‌های گوناگون قرار گرفته و هر ملتی از فرهنگ و تمدنی غنی‌تر و قوی‌تر برخوردار باشد به‌رغم آن‌که مورد بغض بیشتر است، اما صدمات و خسارات بسیار کمتری را در این کارزار متحمل خواهد شد و تبلیغ و مبلغان دین بر همین اساس در زمان فعلی، به مراتب نقش و مسئولیت بیشتر و حساس‌تری برعهده دارند.

بی‌وقفه پرسشی جدی به ذهن متبادر می‌شود که هنر و هنرمندان مسلمان امروز با درک واقعیت‌ها و ابتلائات جهان بشری، تا چه اندازه می‌توانند به عنوان مبلغان دینی فعالیت نموده و در سازوکار رشد اخلاقی و توسعه فکری جامعه برمبنای تمدن اصیل اسلامی ایفای نقش کنند؟ و اگر چنین بوده و هست یا می‌تواند باشد، دستگاه‌ها و نهادهای ساعی در این حوزه، چقدر در تحقق این امر کوشش کرده‌اند؟ آیا در صورت مطالبه رهبری که فرهنگ دینی از دغدغه‌های اساسی ایشان بوده و هست، کارنامه قابل قبولی برای ارائه وجود دارد؟

اعضای اتاق‌های فکر و متصدیان امور فرهنگی در جامعه اسلامی ما در کنار برنامه‌ها و کارهای مقطعی که هریک به فراخور تاثیرگذاری‌شان قابل دیده شدن است، به چه سیاستگذاری‌هایی در بلندمدت دست یافته‌اند؟ اندکی چتر نگاه خود را از نقطه جغرافیایی مرکز که البته بسیار مهم و محل استقرار نهادها و وزارتخانه‌ها و رسانه‌های مرجع است بازتر نموده و به استان‌ها و شهرهای کشور می‌رسیم، آنجا چه خبراست؟

آیا به این مهم اندیشیده‌ایم که هریک از هنرهای اصیل نظیر خوشنویسی و شعر که از عقبه و جانمایه‌های دینی نیز برخوردار است، تا رمان و سینما و موسیقی و هنرهای نمایشی و تجسمی، می‌تواند در تبیین و تبلیغ دین مددرسان و اثربخش باشد و در استان‌ها و شهرهای مختلف کشور، کهنه سربازان مجرب و هنرمندان نوآمده‌ای داریم که می‌توانند همدوش یکدیگر در این میدان، تمام قد حادثه‌ساز و حماسه‌آفرین باشند؟ آیا سیاستی جامع برای ارتقا و تربیت مبلغان دین در عرصه هنر و ادبیات تدوین شده است یا می‌شود؟! اصولا چه کرده‌ایم یا قرار است چه کنیم؟

حمید هنرجو - شاعر و پژوهشگر