روستای ماخونیک معمای شهر کوتوله‌های شهداد

نظریه مهاجرت کوتاه‌مدت، اما بی‌بازگشت مردم کوتاه‌قد شهداد در حالی مطرح می‌شود که برخی از کارشناسان بکلی درخصوص وجود آدم‌های کوتاه قد تردید دارند و عنوان می‌کنند که شواهدی دال بر وجود مردمی کوتاه‌قد وجود ندارد.

اما روستایی وجود دارد به نام ماخونیک در بیرجند که شکل معماری خانه‌هایش حکایت از کوتاه قدی مردمانش دارد؛ کوچه‌ها، خانه و درهای بسیار کوچک این شهر مکانی عجیب را برای زندگی این مردمان فراهم کرده است.

محمد صدوقی، فعال میراث فرهنگی در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: این‌که بخواهیم تمدن شهداد را به روستای ماخونیک نسبت دهیم نیاز به کار مطالعاتی دارد، اما وجود این روستا می‌تواند مهر تائیدی بر وجود شهر آدم‌های کوتاه‌قد در هزاران سال قبل در این منطقه باشد؛ در واقع زندگی در شهر شهداد جاری بوده است و این افراد به‌دلیل جنگ، شرایط طبیعی یا موارد دیگر تهدید می‌شده‌اند و برای مدتی این منطقه را ترک کرده‌اند و حتی می‌توان این فرضیه را هم مطرح کرد که احتمالا ارتباطی بین این دو تمدن وجود دارد.

وی به وجود شواهد فعالیت‌های آتشفشانی در منطقه گندم بریان در نزدیکی شهر کوتوله‌ها اشاره کرد و گفت: امکان ترک شهر به‌دلیل فعالیت‌هایی از این دست نیز بوده است. با وجود این، روستای ماخونیک به دلیل قد مردمانش و ساختار شهری جزو روستاهای خاص در جهان به‌شمار می‌رود و بسیار مورد توجه قرار دارد.

صدوقی گفت: این روستا در جنوب‌شرق بیرجند قرار گرفته است و شواهدی دال بر وجود یک تمدن غنی در این منطقه از جمله سنگ‌نگاره‌ها دیده شده است.

وی گفت: ارتفاع دیوارها و خانه‌های این روستا به زحمت به 51.5 متر می‌رسد و دقیقا برای انسان‌هایی ساخته شده است که قد بسیار کوتاهی دارند.

صدوقی گفت: ساکنان این روستا اکنون تا حدود زیادی زندگی ابتدایی دارند و سعی کرده‌اند آداب و رسوم خود را حفظ و از آنها پیروی کنند. مثلا این مردم تلویزیون را نمادی از شر می‌دانند و با حضور آن در ماخونیک مخالفند و حتی سعی کرده‌اند خانه‌ها را از مصالح بومی در دسترس خود بسازند. این مردم سیگار نمی‌کشند و سعی می‌کنند در تغذیه خود از گوشت هم استفاده نکنند.

وی جامعه ماخونیک را تا حدود زیادی دست‌نخورده دانست و گفت: قد مردم این روستا تا چندی قبل بسیار کوتاه‌تر از اکنون بوده و به مرور زمان با تداخل جمعیتی و ازدواج با دیگر اقوام، قد مردم نیز کمی بلندتر شده است.

وی ادامه داد: زندگی کردن برای مردم عادی در این روستا سخت است، چون تمام ساختار بر پایه جثه مردم روستا ساخته شده است.

صدوقی افزود: نکته قابل توجه این‌که گفته می‌شود این تمدن 5000 سال قدمت دارد و با شهر کوتوله‌های شهداد هم‌عصر است و دور از انتظار نیست که این دو تمدن با هم در ارتباط بوده‌اند.

وی گفت: اگر به شهر شهداد بروید، تمام وسایل زندگی و ساختار امکانات و ابنیه آنها کوچک و برمبنای قد خودشان و کاربرد روزانه ساخته شده و همین شرایط دقیقا در ماخونیک نیز وجود دارد.