تغذیه مناسب در کودکی استخوان‌‌های سالم در پیری

کلسیم؛ همه‌کاره بدن

استخوان‌ها، موها، دندان‌ها و ناخن‌ها مهم‌ترین بخش‌های بدن است که به کلسیم نیاز دارد، اما پیش از آن، مغز کودک نیز به کلسیم نیازمند است. از طرفی دستگاه گردش خون برای عملکرد بهتر و جلوگیری از لخته خون به این ماده معدنی نیاز دارد. دستگاه عصبی نیز برای انتقال پیام‌های عصبی به کلسیم به‌عنوان واسط نیاز دارد؛ بنابراین می‌توان کلسیم را همه‌کاره بدن دانست.

پوکی در بزرگسالی

تا دو سالگی کودک باید از شیر مادر تغذیه کند به این دلیل که نیاز بدن کودک به کلسیم تامین شود. در کودکانی که به هر دلیل نمی‌توانند از شیر مادر استفاده کنند، این نیاز باید با مصرف مقدار کافی شیر سازگار با بدن کودک تامین شود. همین جا اشاره کنیم معده کودک توان هضم و جذب شیر گاو را ندارد، بنابراین باید شیر مناسب با سن و توان جذب آن توسط معده به کودک داده شود.

در صورتی که از همین سن نیاز بدن به کلسیم تامین نشود، اولین مراحل ایجاد مشکل در استخوان‌ها آغاز می‌شود. این مساله باعث می‌شود استخوان‌های کودک به شکل مناسبی استحکام نیافته، در معرض خطر شکستگی و جوش خوردن نامناسب قرار گیرد.

در صورتی که بدن به اندازه کافی کلسیم دریافت نکند، برای تامین نیازش، این عنصر مهم را از منابع ذخیره‌ای کلسیم برداشت می‌کند. یکی از این منابع مهم، اسکلت استخوانی است. به این ترتیب استخوان‌ها از همان دوره کودکی دچار ضعف در تکمیل ساختار می‌شوند.

این مساله اولا زمینه‌ساز پوکی استخوان در بزرگسالی است و ثانیا در همان سن کودکی استخوان‌ها را ضعیف و شکننده می‌کند.

آفتاب بهار و کلسیم

حتما این توصیه را بارها شنیده‌اید که برای جذب کلسیم، بدن نیاز به ویتامین D دارد. منابع غذایی ویتامین D کم نیست، اما کودک بویژه نوزاد نمی‌تواند همه آنها را مصرف کند. علاوه بر این که تغذیه به تنهایی نمی‌تواند نیاز بدن به ویتامین D را تامین کند. بنابراین باید کودک ساعت‌هایی از روز را در معرض نور آفتاب باشد.

قرارگرفتن در معرض نور آفتاب بویژه پیش از شش ماهگی که کودک نمی‌تواند از منابع حاوی ویتامین D مانند زرده تخم‌مرغ، ماهی و روغن ماهی استفاده کند، نکته بسیار مهمی است. بنابراین کودک باید روزانه 20 دقیقه با پوشش مناسب درحدی که دست و صورتش کمی در معرض نورآفتاب قرار بگیرد، در هوای آزاد قرار گیرد. قدم زدن مادر در هوای آزاد و پاک در شرایطی که کودک در آغوش اوست، بهترین شرایط است.

خوراکی‌های همکار

پس از شش ماهگی، بتدریج با مشورت متخصص اطفال می‌توانید کودک را با خوراکی‌های حاوی ویتامین D مانند سیب‌زمینی، زرده تخم‌مرغ و سبزی‌های پهن برگ پخته مانند اسفناج تغذیه کنید. پس از آن نیز با بزرگ‌ترشدن کودک می‌توانید بتدریج انواع آجیل خام، آووکادو، غلات کامل یا همان سبوس‌دار و کره بادام زمینی به او بدهید.

منابع دیگر کلسیم

اگرچه میزان کلسیم موجود در کشک از شیر هم بیشتر است، اما شیر به عنوان غنی‌ترین منبع غذایی حاوی کلسیم قابل جذب توسط انجمن بین‌المللی تغذیه آمریکا شناخته شده است. به این مقایسه دقت کنید. میزان کلسیم موجود در هر 11 تا 14 فنجان کلم معادل 8 فنجان شیر است. کلم یکی از منابع اصلی کلسیم در بین سبزی‌هاست. از دیگر منابع حاوی کلسیم بویژه منابع گیاهی می‌توان به سویا، کلم بروکلی، غلات غنی‌شده، بادام و دیگر انواع آجیل‌ها اشاره کرد.

کمبود وجود دارد

آمارها نشان می‌دهد 25 درصد پسران 9 تا 13 سال کلسیم کافی دریافت می‌کنند، اما این میزان در بین دختران فقط 9 درصد است. این در حالی است که دختران در این سن بیش از هر زمان دیگری به کلسیم نیاز دارند.

چه چیز، چقدر و چطور ذخیره کنید؟

همان‌طور که اشاره شد، کلسیم باید از کودکی در بدن کودک ذخیره شود. به این دلیل که تا هفده سالگی، 90 درصد توده استخوانی که فرد تا پایان عمر با آن زندگی می‌کند، شکل گرفته است. به این ذخیره که اصلی‌ترین محل آن استخوان‌هاست، «بانک کلسیم» می‌گویند. برای آن که بانک فرزند شما همیشه حسابش پر باشد، باید تا هفده سالگی کلسیم کافی دریافت کرده باشد. پس به این جدول دقت کنید. سه فنجان متوسط شیر معادل 900 میلی‌گرم است.

مهتاب خسروشاهی/ کارشناس علوم و صنایع غذایی