پیک های نوروزی 93؛ متفاوت ومفرح

پیک های نوروزی سنتی که مجله ای پرحجم و کم محتوا بود و مطالب اغلب گیج کننده اش به مشق نوشتن های سرسری و دست به قلم شدن بزرگ ترها منجر می شد، اگر همه چیز طبق دستورالعمل تازه پیش برود، تغییری اساسی خواهد کرد.

معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش به جام جم می گوید: عید امسال بعید نیست اگر پیک های نوروزی به یک تک ورق تبدیل شود یا حجم آن نسبت به پیک های قدیمی پر ایراد کاهش چشمگیر داشته باشد که اگر چنین شود، تحولی مهم در حوزه پرکردن اوقات فراغت دانش آموزان ایجاد خواهد شد.

دستورالعملی که محمد دیمه ور از آن حرف می زند چهار محور مطالعه، کتابخوانی، گفت وگو و نگارش انشا را در تهیه پیک های نوروزی مدنظر دارد که فعالیت های مکمل یادگیری را شامل می شود؛ به طوری که اگر در تعطیلات دو هفته ای فروردین، دانش آموزی به همراه خانواده اش به سفر رفت یا دانش آموزی فرصت پیدا کرد و در شهر و روستای محل زندگی اش به پارک، سینما یا به دامن طبیعت رفت، دیده ها و شنیده هایش را بنویسد و بعد از تعطیلات آن را در کلاس بخواند.

یا دانش آموزی اگر در روزهای تعطیل، کتاب داستان یا شعر خواند درباره خوانده هایش گزارش بنویسد و اگر موفق شد با دوستان و نزدیکانش درباره موضوعی خاص بحث کند، نتیجه این گفت وگو را در قالب انشا، گزارش یا خاطره نویسی بنویسد و اگر برایش مقدور بود فایل صوتی این گفت وگو را به مدرسه بیاورد و همراه معلم و همکلاسی ها به آن گوش دهند.

پیک های نوروزی خسته کننده و بی هدفی که دانش آموزان چند نسل تجربه اش کرده اند، اگر پرونده شان بسته شود به نفع نظام آموزشی است.

در این پیک ها به مهارت ها، خلاقیت ها و فرصت های آموختن در تعطیلات نوروز کمتر توجه می شد و اغلب مجله ای کم جذابیت که نفعی نیز عاید دانش آموزان نمی کرد به عنوان رفع تکلیف در مدارس توزیع می شد.

این موضوع را سال ها مسئولان آموزش و پرورش می دانستند، اما اقدامی برای رفع و رجوع کاستی ها انجام نمی شد تا امسال که به نظر می رسد حضور رئیس جمهور در مراسم آغاز سال تحصیلی مدارس کار خودش را کرده است.

حُسن حضور حسن روحانی در این مراسم این بود که او بی پرده مطالباتش از آموزش و پرورش را به زبان آورد و تقویت مهارت انشانویسی، بحث و گفت وگو و کتابخوانی را به عنوان نیاز جدی دانش آموزان مطرح کرد البته در کنار خواست رئیس جمهور باید به سند تحول بنیادین نیز اشاره کرد و بخشی از توجه مسئولان به تغییر پیک های نوروزی را به تاکید این سند بر پرورش مهارت ها و خلاقیت های دانش آموزان نسبت داد.

با وجود این شاید اگر رئیس جمهور روز اول مهر چنین تاکیدی نمی کرد، نگارش انشا، مهارت گفت وگو و خواندن کتاب و این که آموزش و پرورش متولی اصلی آموختن این مهارت ها به دانش آموزان است، همچنان زیر غبار فراموشی می ماند.

بخشنامه های بحث برانگیز

تکلیف محتوای پیک های نوروزی سال 93 کاملا روشن است. محمد دیمه ور، معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش می گوید: چهار محور مطالعه، گفت وگو، کتابخوانی و انشانویسی، اسکلت پیک ها را می سازد، ولی این اسکلت، منافی اختیار معلمان نیست.

به گفته دیمه ور حد اختیارات معلمان در پیک های نوروزی همانند اختیارات آنها در اداره کلاس درس است و هر معلم می تواند با توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان به آنها تکلیف بدهد، همچنین دانش آموزان نیز در انتخاب حیطه فعالیت خود در نوروز حق انتخاب دارند، به طوری که اگر دانش آموزی به سفرنامه نویسی علاقه دارد یا به انجام گفت وگو یا کتابخوانی، کسی اجازه تحمیل فعالیت های ناخواسته به او را ندارد.

فریبرز حمیدی، معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران نیز تاکید دارد که تدوین فعالیت های یادگیری دانش آموزان در ایام نوروز به گونه ای برنامه ریزی شده که دانش آموزان بتوانند موضوعات مختلف را انتخاب کنند و با انجام یک فعالیت پژوهشی، هنری، علمی و عملی و با استفاده از روش های پیشنهادی از جمله مصاحبه، نقاشی، ساختن ماکت یا وسایل کمک آموزشی، تهیه گزارش، تهیه فیلم و عکس، برمبنای مهارت های شناختی و عاطفی فعالیت کنند.

اما هنوز که پیک های نوروزی نه به دار است و نه به بار، برخی برداشت های غلط از دستورالعمل تدوین پیک ها موجب اعتراض معلمان شده است.

پیگیری های جام جم نشان می دهد در یکی از استان های غربی کشور دستور العمل تدوین پیک های نوروزی به بخشنامه مفصل تبدیل شده که در آن مجموعه ای از فعالیت ها که گاه با توان جسمی، ذهنی و علمی دانش آموزان همخوانی ندارد، برای تعطیلات نوروز تجویز شده است.

به عنوان مثال تهیه گزارش از اماکن تاریخی و مذهبی، تهیه تصویر از محیط اطراف و طراحی و حل جدول سودوکو به عنوان سه فعالیت پیشنهادی برای دانش آموزان ابتدایی دوره اول پیشنهاد شده، در حالی که دانش آموزان پایه اول تا ماه اسفند هنوز الفبا را به طور کامل یاد نمی گیرند و توان نوشتن گزارش یا طراحی جدول را ندارند و دانش آموزان دو پایه دیگر نیز قدرت نگارش آنها در حد جمله نویسی است و برای انشانویسی، سفرنامه نویسی یا خاطره نگاری، ورزیده نیستند.

فعالیت های پیشنهادی این استان برای دانش آموزان دوره دوم ابتدایی نیز بحث برانگیز است، به طوری که به نظر می رسد فعالیتی همچون تهیه فیلم و پاورپوینت درباره موضوعات درسی، طبیعت یا اماکن دیدنی یا مصاحبه با قاریان ممتاز قرآن و روحانیون کارهایی نیست که از عهده بیشتر دانش آموزان ابتدایی برآید.

افراط در تکالیف نوروزی

البته معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش با هیچ کدام از این فعالیت ها موافق نیست و در گفت وگو با جام جم قول پیگیری وضع استان هایی را داد که به این شیوه عمل می کنند و تدوین پیک های نوروزی را از چارچوب تعریف شده اش دور می کنند.

با این حال افراط در حرکت به سمت عملی کردن فعالیت های نوروزی و بی توجه بودن برخی استان ها به ظرفیت های دانش آموزان و میزان دسترسی آنها به امکانات، آفتی است که اگر به آن توجه نشود، پیک های نوروزی به سبک جدید را نیز همانند پیک های نخ نمای گذشته، به تکلیفی آزاردهنده تبدیل می کند.

همین است که فریبرز حمیدی، معاون ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران تاکید دارد که فعالیت های نوروزی فقط در شرایطی می تواند کارایی و اثربخشی داشته باشد که به صورت هدفمند و متناسب با اهداف آموزش و پرورش طراحی شده باشد.

در کنار این موضوع، بها دادن به دانش آموزانی که در تعطیلات نوروز، وقت خود را صرف یادگیری کرده اند نیز نکته ای مهم است، چون اگر دانش آموز ببیند که پس از آغاز به کار دوباره مدارس، فرصتی برای ارائه تجربیات و آموخته هایش در کلاس درس به او داده نمی شود، دلزده می شود و همه رشته ها پنبه.

رویکرد آموزش و پرورش نیز بر این مساله متمرکز است و حمیدی توضیح می دهد که نحوه برخورد معلم با فعالیت های نوروزی دانش آموزان مهم است و تاکید شده تا معلمان پس از پایان تعطیلات، زمانی را برای ارائه تجارب یادگیری دانش آموزان در ساعت های درسی فراهم کنند، که اگر این موضوع جامه عمل بپوشد شوق یادگیری در دانش آموزان جوانه می زند.جام جم / مریم خباز