سبد کالا و آن ۳۶ درصدی که از قلم افتادند

جام جم سرا: طبق اعلام وزارت صنعت، سبد کالا قرار است به خانوار تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی و کارگران و بازنشستگانی تعلق گیرد که کمتر از ۵۰۰هزارتومان در ماه درآمد دارند. این درحالی است که از ابتدای بهمن‌ماه که قرار بر تخصیص این سبد کالا بود کلیه کارگران مشمول قانون کار و تامین‌اجتماعی و تمامی بازنشستگان در فهرست اعطای کالای رایگان قرار داشتند. قابل‌تامل‌تر آنکه شرط حقوق کمتر از ۵۰۰تومان برای کارمندان دولت لحاظ نشده و هر کارمندی که حقوق میلیونی هم داشته باشد؛ سبد کالا از دولت خواهد گرفت که البته با توجه به گرانی موجود، دادن سبد کالا به کارمندان با هر میزان حقوق، قابل انتقاد نیست اما نکته اینجاست که کارگرانی که بالای ۵۰۰هزارتومان حقوق ماهانه دریافت می‌کنند فارغ از آنکه اعضای خانواده آن‌ها چه تعداد است و هزینه تامین مسکن دارند یا خیر و همچنین ۳۶درصد از شاغلانی که جزو کارگران «غیر رسمی» یعنی بدون قرارداد و بیمه هستند؛ از دریافت سبد کالایی حذف شده‌اند و علاوه بر این، تفاوت «خط فقر» دومیلیون‌و۵۰۰هزارتومانی تهران و یک‌میلیون‌و۵۰۰هزارتومانی شهرستان‌ها هم در تخصیص این سبد لحاظ نشده است.

از روزی که شماره ۵۰۰۰۴۹۹ برای ارسال پیامک و اطلاع از تخصیص یا عدم تخصیص کالا اعلام شد؛ تعداد زیادی از هموطنان با دریافت عبارت «هموطن گرامی؛ سبد کالا به شما تعلق نگرفته است» از دریافت دو بطری روغن، ۱۰کیلوگرم برنج، دوعدد مرغ، ۲۴۴ تخم‌مرغ و دوعدد پنیر بسته‌بندی‌شده ناامید شدند حال آنکه برخی از آنان برای دریافت این سبد و استفاده از آن، نقشه‌ها در سر داشتند.

فقیرترین‌ها در فهرست نیستند

حسین راغفر کار‌شناس اقتصادی با اشاره به این موضوع که آمار روشن و دقیقی در مورد میزان نیروی کار غیررسمی وجود ندارد، این قشر از کارگران را «آسیب‌پذیر‌ترین بخش نیروی کار» دانست که تحت پوشش حمایتی قوانین قانون کار نیستند.
وی گفت: این بخش از کارگران، کسانی هستند که مالیات پرداخت نمی‌کنند و از هیچ پوشش بیمه‌ای برخوردار نیستند و چون در جایی نیز مشخصات آن‌ها ثبت نشده است بنابراین آمار دقیقی نیز در مورد میزان درآمد و تعداد آن‌ها موجود نیست.
راغفر راننده‌های تاکسی، کارگران فصلی و بسیاری از کارگران خدماتی را از جمله کارگران غیررسمی برشمرد که تقریبا حدود ۳۵ تا ۳۶درصد نیروی کار را دربر می‌گیرند. این اقتصاددان، کارگران غیررسمی را آسیب‌پذیر‌ترین و فقیر‌ترین قشر کارگران دانست که با وجود اینکه از پوشش بیمه‌ای دولت نیز برخوردار نیستند و بسیاری از آن‌ها درآمد کمتر از ۵۰۰هزارتومان در ماه دریافت می‌کنند، طبق اطلاعیه وزارت صنعت و معدن در مورد سبدکالایی، از دریافت این سبد نیز محروم خواهند شد.
راغفر اطلاعیه مذکور را غیرکار‌شناسی دانست و گفت: «در صورتی که بسیاری از کارمندان دولت و... که دارای درآمدهای بالای یک‌میلیون هستند بدون هیچ محدودیتی مشمول دریافت سبدکالایی می‌شوند، از تصمیم‌گیری در مورد عدم دریافت سبد کالایی توسط کارگران با درآمد پایین‌تر از ۵۰۰هزارتومان هیچ نتیجه دیگری نمی‌توان گرفت جز اینکه این تصمیم در شرایطی کاملا غیرکار‌شناسی و ناعادلانه و به ضرر کارگران اتخاذ شده و مانند بسیاری از تصمیمات دیگر تداوم نداشته و عمل به آن مستمر نخواهد بود.»
وی صدور این اطلاعیه را بی‌ضابطه و بدون هیچ مبنای کار‌شناسی و علمی دانست که بیشتر بیانگر محدودیت‌های منابع دولت است که منطق درستی در آن وجود ندارد.
راغفر با اشاره به «خط فقر» ۲/۵ میلیون‌تومان برای یک خانواده پنج‌نفری در تهران، اظهار کرد: «هرچند محاسبه «خط فقر» برای یک خانواده شهرستانی که جمعیت آن از پنج‌نفر کمتر است، از ۵/۲میلیون‌تومان پایین‌تر خواهد بود اما حتی اگر یک خانواده شهرستانی دو نفره را هم معیار محاسبات خود قرار دهیم، مبلغ ۵۰۰هزارتومان در ماه به هیچ عنوان یک زندگی بسیار حداقلی را برای آن‌ها تامین نمی‌کند.»
به گفته او «اگر بر اساس اطلاعیه وزارت صنعت این گروه از دریافت سبد کالایی نیز محروم شوند فشار معیشتی مضاعف‌تری به آن‌ها وارد خواهد شد چون در هیچ کجای کشور و تحت هیچ شرایط اقتصادی مقدار خط فقر ۵۰۰هزارتومان در ماه نیست.»
این اقتصاددان، کارگران غیررسمی ساکن در مناطق دورافتاده و محروم کشور را که با شرایط اقتصادی بسیار حادتری روبه‌رو هستند ازجمله کسانی دانست که احتمالا از دریافت سبد کالایی محروم خواهند شد.
وی توضیح داد: «در شرایطی که ارزیابی موفقیت و شکست چنین طرح‌هایی بر اساس توزیع ثروت در کلانشهر‌ها و شهرهای بزرگ صورت می‌گیرد، خانواده‌های فقیر در مناطق محروم کشور و آسیبی که به آن‌ها در نتیجه اجرای چنین طرح‌هایی وارد می‌شود، غالبا نادیده گرفته می‌شود.»

سبد کالا کارایی ندارد

راغفر با بیان این مطلب که «بسیاری از کارمندان و بازنشستگان درآمدی بالای ۵۰۰هزارتومان در ماه دارند و به‌لحاظ قانونی باید از سبد کالایی برخوردار شوند»، خاطرنشان کرد: همچون بسیاری از طرح‌هایی که در عمل دچار ناکارایی فراوان بودند، این احتمال نیز وجود دارد که سبد کالایی به دست بسیاری از کسانی که حایز شرایط استفاده از آن هستند، نرسد.

وی اعطای سبد کالایی را یک اقدام اساسی برای فقرزدایی ندانست و اظهار کرد: این یک اقدام موقت است که به احتمال زیاد مستمر نخواهد بود چراکه هم کاملا غیرکار‌شناسی است و هم به‌دلیل بی‌عدالتی نهفته در ذات آن در فرآیند فقرزدایی و بهبود وضعیت معیشتی مردم کارایی نخواهد داشت.»

خط گرسنگی نباید ملاک باشد

حسین صادقی نیز با اشاره به نرخ تورم و سطح عمومی دستمزد‌ها در کشور اظهار کرد: «امروز «خط فقر» در کشور چیزی حدود ۱/۵ میلیون در ماه است در صورتی که متولیان امر و کسانی که اطلاعیه مذکور را صادر کرده‌اند به گونه‌ای تحلیل می‌کنند که گویا خط فقر ۵۰۰هزارتومان است در صورتی که حتی خط گرسنگی و بقا نیز از مرز ۵۰۰هزارتومان در ماه بیشتر است.»
معاون دبیرکل خانه کارگر با بیان این مطلب که ۱۲ میلیون و هفتصد هزار کارگر زیر پوشش قانون کار هستند، متذکرشد: «از این تعداد ۹میلیون‌و۷۰۰هزارنفر کارگران بازنشسته و شاغل بوده و بقیه کارگران فاقد شناسنامه اعم از کارگران ساختمانی و آزاد هستند که در مورد وضعیت شغلی و درآمدی آن‌ها آمار دقیقی در دسترس نیست.» |شرق|