هجوم نرم‌افزارهای موبایل به حریم خانواده

در این جلسه، مسئولان مدرسه نسبت به تبعات وجود نرم‌افزار «وی‌چت» در گوشی‌های هوشمند دانش‌آموزان بحث کرده و از اولیا درخواست کرده بودند مراقب این نرم‌افزار به‌ظاهر ساده در گوشی فرزندانشان باشند.

این روزها داشتن گوشی هوشمندی که به نرم‌افزار ارتباطی مثل وی‌چت مجهز باشد، پول زیادی نمی‌خواهد و حتی می‌توان با هزینه‌ای کمتر از 300 هزار تومان هم گوشی داشت که مجهز به وی‌چت یا نرم‌افزار های مشابه باشد.

اما همین نرم‌افزار رایگان که ابتدا خیلی هم مهم تلقی نمی‌شد، حالا آسیب‌های اجتماعی‌اش به مرزی رسیده که اولیای مدرسه‌ای را دور هم جمع می‌کند، نوجوانان زیادی را به آغوش خطر می‌سپارد و در نهایت مسئولان را مجبور می‌کند که این امکان نرم‌افزاری را روی گوشی‌های هوشمند فیلتر کنند.

شما کافی است ابتدا این نرم‌افزار را در گوشی خود نصب کنید، در سامانه ثبت‌نام آن عضو شوید تا در گام اول، این نرم‌افزار همه دوستانتان را که با ثبت شماره تلفن‌هایشان در این نرم‌افزار عضو هستند، به شما معرفی کند.

بعد از این مرحله است که می‌توانید با خرید یک بسته اینترنت گوشی که ماهی حداکثر ده هزار تومان هزینه دارد یا با استفاده از اینترنت بدون سیمی که در منزل یا محل کار دارید، به دوستانتان به طور رایگان پیام متنی، صوتی و تصویری بفرستید، تماس تلفنی بگیرید و در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.

اما ایراد بزرگ کار این است که حریم خصوصی شما در این نرم‌افزار مورد تهدید قرار می‌گیرد و نمی‌توانید خود را از دسترس غریبه‌ها دور نگه دارید.

این اتفاق در مورد نوجوانانی که بیشتر در معرض آسیب و سوءاستفاده هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. مثلا اگر نوجوانی، نرم‌افزار وی‌چت را در گوشی هوشمندش نصب کرده و در یک مکان عمومی باشد، دیگر افرادی هم که در مجاورت او قرار دارند و از همین نرم‌افزار استفاده می‌کنند، می‌توانند تا شعاع چند صد متری او را شناسایی کرده و برایش پیام بفرستند.

حتی این نرم‌افزار به امکاناتی مجهز است که اگر گوشی را با دست تکان دهید ، دیگر گوشی‌های تکان خورده در همان لحظه را شناسایی کرده و امکان ارتباط بین آنها را برقرار می‌کند.بنابراین تصور کنید کودک و نوجوان شما بدون آن‌که متوجه باشید می‌تواند مخاطب افرادی قرار بگیرد و حتی با کسانی دوست شود که نه آنها را می‌شناسد و نه شما آنها را می‌شناسید.

درواقع مهم‌ترین عامل برقراری ارتباط و دوستی در وی‌چت، نزدیکی مکانی و فیزیکی است؛ در حالی که در مجاورت فردی قرار داشتن، اصلا به معنی بی‌خطر بودن و درستکار بودن او نیست.

مجلس پیگیری می‌کند

پس از فیلتر شدن وی‌چت، پرسشی که پیش می‌آید این است که آیا با فیلتر کردن این برنامه‌ها، مشکل حل می شود یا باید به دنبال راه‌حل‌های مناسب‌تری بود؟ بسیاری از کارشناسان معتقدند روشنگری و آموزش برای شناخت بیشتر خانواده‌ها و کاربران موبایل و اینترنت را ه حل پایدارتر و مناسب تری است ، اگرچه اکنون هم نمی توان نسبت به مخاطرات اجتماعی و آسیب‌هایی که چنین نرم افزارهایی به خانواده ها و بویژه جوانان وارد می کند بی اعتنا بود.

فرج‌الله عارفی، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم خبر می‌دهد که یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی در حال تدوین طرحی برای نظارت بر این‌گونه نرم‌افزارهای ارتباطی در گوشی‌های هوشمند است و بزودی این طرح مورد بررسی نمایندگان مجلس قرار می‌گیرد.

عارفی بر این باور است که نرم‌افزارهایی مثل وی‌چت، حریم خصوصی شهروندان را نقض می‌کند و آسیب‌های اجتماعی متعددی را در خانواده‌ها برجا خواهد گذاشت.

به گفته این نماینده مجلس، استفاده از امکانات پیشرفته برای رشد و تعالی جوانان الزامی و مهم است، ولی برای استفاده از تولیدات کشورهای غربی باید شرط احتیاط هم لحاظ شود، زیرا بسیاری از تولیدات و فناوری‌های ارتباطی صادر شده از سوی این کشورها، مصالح واقعی مردم را در نظر نمی‌گیرد.

هجمه فرهنگی

مهدی لبیبی، جامعه‌شناس نیز در گفت‌و‌گو با تسنیم تاکید می‌کند که فضای مجازی در کنار برخورداری از مزایا و اثرات منفی فراوان، موانع و تهدیداتی نیز به همراه دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد و حضور فضای مجازی موجب می‌شود انسان از دنیای واقعیت فاصله گرفته و خیال‌پروری و خیال‌پردازی در او تقویت شود و این امر در تمام لایه‌های زندگی او نیز تاثیرگذار شود.

به اعتقاد لبیبی، کاربران بویژه نوجوانان و جوانان از حضور در برخی فضا‌های مجازی دچار آسیب جدی خواهند شد و این گروه در فضای مجازی به دلیل نداشتن قوه تجزیه و تحلیل کافی در مواجهه با مفاهیم و اطلاعات انحرافی، پایین بودن سطح دانش علمی و برخورداری از حداقل آگاهی‌های دینی تحت تاثیر باور‌های دروغین و هجمه‌های فرهنگی قرار می‌گیرند.

حراج اطلاعات شخصی در وی‌چت

محمد امینی‌مطلق، محقق و کارشناس رسانه هم تاکید می‌کند که در گام نخست نصب این برنامه، متاسفانه به دلیل آگاهی نداشتن، کاربر اجازه استفاده از اطلاعات شخصی را که هنگام نصب پرسیده می‌شود، به سرور می‌دهد و بعد از نصب و عضویت در این ابزار با ارائه شماره تلفن همراه، کد چهاررقمی را از سوی سرور آمریکایی از طریق پیامک دریافت می‌کند.

اما همین روند عضویت در وی‌چت سرآغاز در معرض خطر قرار دادن اطلاعات شخصی است و با بارگزاری هر نوع تصویر و متن در این شبکه اجتماعی، فضای امنیتی و حریم خصوصی افراد را در معرض سودجویان قرار می‌دهد.

نکته قابل تامل دیگری که امینی به تسنیم می‌گوید، میزان سوءاستفاده و تجاوز ذهنی در ابزار وی‌چت است که به کاربران کم‌سن و سال اعمال می‌شود که متاسفانه به دلیل در دسترس بودن این ابزار و استفاده آسان آن، خطرات زیادی را برای این نسل در پی دارد.

حتی گفته می‌شود در شش ماه نخست امسال هکرها و سودجویان از طریق ابزار وی‌چت از کاربران این ابزار در حدود دو میلیارد دلار اخاذی کرده‌اند و اغلب کاربران اصلی این اپلیکیشن دختران هفت تا 15 سال و پسران 9‌ تا ‌15 سال بوده‌اند.

همچنین سرقت اطلاعات و تصاویر از طریق وی‌چت‌های جعلی، امکان تهدید کاربران وی‌چت از طرف سودجویان و هکرها، گسترش اختلالات روانی، سلب امنیت روانی، بیماری‌های موبایلی و اینترنتی، بلوغ زودرس و مشکلات رفتاری از دیگر خطراتی این فناوری است که بنیان خانواده‌ها را تهدید می‌کند.

توصیه‌هایی برای والدین

به دلیل وجود برخی آسیب‌هاست که جامعه‌شناسان و روان شناسان درباره استفاده کودکان و نوجوانان از فناوری‌های نوین گوشی‌های موبایل بارها هشدار داده‌اند که در ادامه به برخی از این توصیه‌ها اشاره خواهیم کرد.

ـ نسبت به افرادی که با کودک و نوجوان شما ارتباط تلفنی دارند حساس باشید و اجازه ندهید هر فردی با او تماس تلفنی برقرار کند یا با استفاده از فناوری‌های نوین گوشی‌های هوشمند با او در ارتباط باشد.

ـ از محتویات گوشی فرزند کم‌سن و سال خود آگاهی داشته باشید و اجازه ندهید که هر محتوای صوتی و تصویری که دوست داشت در اختیار داشته باشد.

ـ به کودک و نوجوان باید آموخت که ارتباط از طریق فناوری‌هایی مثل وی‌چت، هیچ فرقی با گفت‌و‌گوی حضوری با یک فرد غریبه و ناشناس در خیابان ندارد.

ـ باید به فرزندان آموخت که اطلاعات شخصی و خانوادگی را از طریق گوشی‌های هوشمند در اختیار عموم قرار ندهند.

ـ مراقب باشید که کودک و نوجوان شما با افراد غریبه‌ای که در وی چت یا دیگر نرم‌افزارهای مشابه با او آشنا شده است، ملاقات حضوری ترتیب ندهد.

ـ باید به فرزندان در حال بلوغ آموخت که ادب، نزاکت و اخلاق محیط واقعی را در محیط‌های مجازی مثل گوشی‌های هوشمند رعایت کنند.

ـ باید به کودکان هنر دوست‌یابی سالم از طریق محیط‌های نظارت شده والدین آموزش داده شود.

نگرانی اوباما از فیسبوک

دغدغه دسترسی آزاد کودکان و نوجوانان به امکانات نرم‌افزاری و اینترنتی جدید فقط مختص ایرانی‌ها نیست و این موضوع را باید یک نگرانی جهانی به حساب آورد.

حتی باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا نیز چندی پیش دسترسی دخترانش را به شبکه اجتماعی فیسبوک محدود کرد.

به گفته اوباما و همسرش، «مالیا» پانزده ساله دسترسی محدودی به این شبکه دارد، در حالی که «ساشا» دوازده ساله هنوز آنقدر بزرگ نشده که بتواند از این وب‌سایت استفاده کند.

همسر رئیس‌جمهور آمریکا هم عنوان کرده بود که به اعتقاد من فیسبوک برای کودکان و نوجوانان مناسب نیست. بویژه این قشر از اجتماع که در مرکز توجه مردم قرار دارد. برخی مسائل بی‌اهمیت در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که کودکان و نوجوان نباید در آنها دخیل شوند؛ بنابراین تلاش می‌کنیم تا از آنها در مقابل این موارد حمایت کنیم.