تازه وقتی پای بیماری هم در میان باشد، شرایط بدتر میشود، مصرف مکملها افزایش مییابد و انواع مختلف آن امتحان میشود تا مثلا بیماری زودتر بهبود یابد.
بسیاری از افراد، چنین شیوهای را در پیش میگیرند و نمیدانند مصرف بیرویه مکملها هم میتواند خطرناک باشد. آنها مثل نقل و نبات قرص و شربت و حتی آمپولهای ویتامین و مواد معدنی استفاده میکنند، غافل از اینکه مکملها هم باید براساس نظر پزشک و مطابق دستور او مصرف شود.
دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفتوگو با «جامجم» در اینباره توضیح میدهد: امروزه در سراسر دنیا، تحقیقات متعدد و متفاوتی در مورد مصرف صحیح مکملها انجام شده است. با این حال، تمام متخصصان تغذیه براین باورند که مصرف مکملها تنها راه حل موجود نیست. به عبارت دیگر، هیچ فردی نباید مصرف مواد غذایی تازه و مورد نیاز بدن را کنار بگذارد و برای تامین نیازهایش فقط به استفاده از مکملها روی آورد.
قرصهای کلسیم جای لبنیات را نمیگیرد
خیلیها تصور میکنند اگر روزی چند عدد از قرصهای کلسیم را بخورند، مشکلشان به طور کلی حل میشود، هیچ وقت دچار پوکی استخوان نخواهند شد و کمبودی از این نظر نخواهند داشت.
دکتر زراتی ضمن اشتباه دانستن این موضوع، یادآور میشود: درست است که شیر منبع خوبی برای تامین کلسیم به حساب میآید، اما نباید این نکته را نادیده بگیریم که همراه با مصرف یک لیوان شیر، علاوه بر دریافت کلسیم از مواد مغذی دیگری مانند فسفر، ویتامین B2 و پروتئین نیز استفاده خواهیم کرد.
بنابراین به گفته این متخصص تغذیه، هیچ وقت با مصرف یک قرص کلسیم نمیتوانیم تمام خواص موجود در شیر را دریافت کنیم و به همین دلیل نیز هیچ زمانی قطع مصرف مواد غذایی و مصرف مکملها به تنهایی توصیه نمیشود.
فقط گاهی باید از مکملها استفاده کنیم
دکتر زراتی با اشاره به اینکه مصرف ویتامینها و املاح در شرایط خاصی میتواند بسیار مفید و موثر باشد، توضیح میدهد: هر یک از افراد در موقعیتهای خاصی باید براساس نظر پزشک معالج یا متخصص تغذیه از مکملها کمک بگیرند تا نیازشان تامین شود.
وی مثالهایی را در این زمینه بیان میکند و میگوید: کسانی که دچار کمخونی فقر آهن هستند، با مصرف مقادیر زیاد گوشت، حبوبات و آجیل که منبع خوبی از آهن به حساب میآید نیز نمیتوانند بیماریشان را درمان کنند. بنابراین در این شرایط حتما باید براساس نظر پزشک از مکملها و قرصهای مورد نیاز کمک بگیرند تا مشکل برطرف شود.
به گفته وی، گاهی نمیتوانیم با مصرف مواد غذایی نیاز بدن را تامین کنیم و ناچار هستیم از مکملها استفاده کنیم.
مصرف مکملها فقط با نظر پزشک
دکتر زراتی تاکید میکند: به هیچ عنوان نباید مکملها را خودسرانه و بدون تجویز پزشک یا متخصص تغذیه مصرف کنید، چراکه استفاده از مکملها نیز میتواند عوارضی دربرداشته باشد. به عنوان نمونه افراد زیادی برای درمان و کنترل ریزش مو از مکملهای روی استفاده میکنند و باور دارند این مکمل برای حل مشکلشان مفید است. گروهی هم هستند که میخواهند فرزندشان قد بلندی داشته باشد و فکر میکنند خوردن مکملهای روی به رشد قدی آنها کمک خواهد کرد. غافل از اینکه که مصرف بیرویه و بیش از حد مجاز مکمل روی میتواند با ایجاد اختلال در جذب آهن، موجب بروز کمخونی و فقر آهن شود. بنابراین کودکانی که بدون تجویز پزشک از این مکملها استفاده میکنند، بخصوص زمانی که خودشان هم زمینه کمخونی و فقر آهن را داشته باشند، مشکلشان تشدید خواهد شد.
وی میافزاید: مصرف مکمل کلسیم نیز در صورتی که فرد دچار کمبود کلسیم نباشد، همین وضع را ایجاد خواهد کرد و میتواند موجب بروز اختلال در جذب آهن و در نتیجه کمخونی و فقر آهن شود.
مصرف خودسرانه آهن خطرناک است
خیلیها بدون نظر پزشک، هر وقت احساس کنند لازم است، از مکملهای حاوی آهن استفاده میکنند و تصور میکنند این کار به نفعشان است. متاسفانه بعضی از پزشکان هم بدون بررسی دقیق و انجام آزمایشهای لازم مصرف این مکملها را توصیه میکنند. در حالی که به گفته دکتر زراتی مصرف خودسرانه مکمل آهن نه تنها مفید نخواهد بود که حتی ممکن است مضر نیز باشد.
این متخصص تغذیه، خاطرنشان میکند: آهن زیادی در بدن باعث ایجاد نقص سیستم ایمنی میشود و احتمال عفونت را افزایش میدهد. بنابراین برای کودکانی که بیرویه به آنها قرص و شربت آهن داده میشود، احتمال سرماخوردگی، عفونتهای دستگاه تنفسی، اسهال و عفونتهای گوارشی بسیار بیشتر میشود. همچنین، مصرف زیاد آهن میتواند رادیکالهای آزاد را نیز در بدن افزایش دهد (رادیکال آزاد مادهای است که میتواند سلولها را سرطانی کند).
به گفته وی، رادیکال آزاد احتمال ایجاد لخته خون در عروق را نیز افزایش میدهد و سکتههای مغزی و قلبی را به همراه دارد. بنابراین به هیچ عنوان در گروه سنی بالای 50 سال نمیتوانیم و اجازه نداریم خودسرانه مکملهای آهن یا مولتیویتامین را استفاده کنیم که مخصوص این سنین نیست.
باید به این موضوع دقت کنیم مکملهای مولتی ویتامینی که در بازار وجود دارد، برای سنین خاصی تعریف شده است و فقط باید براساس آن مصرف شود. همچنین مکملهای مخصوص دوران بارداری نیز با مکملهایی که قبل از این ماهها مصرف میشود، تفاوت دارد و باید براساس نیازهای خانم باردار تعیین شود.
وی تاکید میکند: مصرف هر یک از مکملها، در هر سنی بهتر است براساس نظر متخصص تغذیه یا پزشک معالج باشد تا مشکلی برای فرد ایجاد نکند. به عنوان مثال، خیلی از مکملهای تغذیهای و ویتامینی در جذب و عملکرد داروها اختلال ایجاد میکند بخصوص سالمندان که از داروهای متفاوتی استفاده میکنند، باید این موضوع را در نظر داشته باشند.
مکملهای غذایی چاقتان نمیکند
بسیاری از افراد، نگران مصرف ویتامینها و املاح هستند و تصور میکنند این مواد موجب افزایش وزنشان میشود. در صورتی که به گفته دکتر زراتی، هیچ مکمل ویتامین یا املاحی نداریم که حاوی کالری باشد. بنابراین هیچ مکمل غذایی نمیتواند موجب افزایش وزن و چاقی شود. اما آنطور که ثابت شده، بعضی از مکملها مانند روی یا مکملهایی که حاوی ویتامینهای گروه B است، میتواند اشتهای فرد را بیشتر کند که البته برای همه افراد نیز چنین وضعی ایجاد نخواهد شد.
در این مواقع، متخصصان تغذیه نکات مورد نیاز را با فرد در میان میگذارند تا در صورت افزایش اشتها، با مصرف سبزیجات و مواد غذایی مناسب، این حالت را جبران کنند. همچنین برای افرادی که دچار کمخونی و فقر آهن هستند نیز به دلیل اینکه کمخونی و فقر آهن موجب بیاشتهایی میشود، با شروع درمان، اشتها به حالت قبل برمیگردد.
نیلوفر اسعدیبیگی / گروه سلامت
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم
مصرف خودسرانه مكملها مشكل بزرگی است كه خوب شد به آن اشاره كردید