رشد نگران‌کننده بورس

به گفته آنان، یکی از قوانینی که همواره در بازارهای اقتصادی دیده می‌شود، پدیده سرگیجه و سقوط ناگهانی قیمت‌ها پس از یک افزایش جهش‌گونه است. مساله‌ای که این روزها سبب شده تا هشدارهای جدی درباره وضع بازار بورس اوراق بهادار داده شود؛ چراکه ممکن است شاخص بورس پس از رسیدن به رکوردهای جدید سرگیجه گرفته و به پایین سقوط کند.

علت بروز این پدیده نیز روانی است؛ به این معنی که حتی بازیگران بزرگ بازار پس از رشد شدید شاخص کل ابتدا به تردید از حبابی بودن بازار و سپس به وحشت از بزرگی ضرر احتمالی خود می‌افتند، بنابراین به یکباره محافظه کارشده و از سرعت عمل و اشتیاق خود در بازار می‌کاهند. با سرایت این محافظه کاری به دیگر بازیگران و پیچیدن خبر در بازار به یکباره همه هراسناک و فروشنده سهام شده و سقوطی بزرگ اتفاق می‌افتد. بررسی شاخص بورس در شش ماه گذشته گرچه نشاندهنده یک روند صعودی در افزایش شاخص بورس است، اما این افزایش در یک ماه اخیر شتاب بیشتری به خود گرفته است.

روز گذشته این شاخص به 54 هزار و 768 واحد رسید که نسبت به شش ماه گذشته 17 هزار و 327واحد افزایش نشان می‌دهد. این در حالی است که از این میزان افزایش، 9280 واحد یعنی بیش از 50 درصد آن مربوط به یک ماه اخیر است. این رکورد استثنایی باعث شده تا بسیاری با نگاه به ادامه سودآوری بازار سرمایه به این سمت بیایند که این مساله نیز خود زمینه‌ساز امواج بعدی سودآوری در این بازار شده که اثرات آن تا حدودی با کاهش قیمت‌ها در بازار سکه و ارزوحرکت نقدینگی مشهود است.

این تغییر در شرایطی بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در حال بروز است که هنوز هیچ اتفاق خاصی در اقتصاد ایران رخ نداده و بنابراین به نظر می‌رسد تنها دلیل رشد بورس را بتوان در مثبت شدن انتظارات روانی فعالان اقتصادی جستجو کرد. به همین علت برخی کارشناسان این رشد را در آستانه حبابی شدن دانسته و هشدار می‌دهند افرادی که قصد دارند با هدف کسب سود، برای اولین بار وارد این بازار شوند احتیاط کامل را در این باره به عمل آورند؛ اما برخی نیز مانند مدیرعامل سازمان بورس اوراق بهادار معتقدند خبری از حباب در این بازار نبوده و در صورت حساب شده عمل کردن می‌توان سود خوبی از آن به دست آورد.

اما نکته مهم اینجاست که نقدینگی فراوان جذب شده به این بازار طی ماه‌های اخیر، قطعا در صورت نزولی شدن یا افت شدید شاخص، راه خروج از این بازار را در پیش خواهد گرفت. اتفاقی که با توجه به شرایط رکود حاکم بر بازارهای سکه، ارز و حتی مسکن می‌تواند عواقب ناگواری را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد.

به هرحال همه چیز تا دو هفته آینده یعنی پایان تیرماه که سال مالی شرکت‌ها محسوب می‌شود و زمان برگزاری مجامع آنها و مشخص شدن سود واقعی آنهاست مشخص خواهد شد. بنابراین ضروری است مسئولان به‌گونه‌ای عمل کنند تا اعتمادی که همراه با شاخص، در بازار سرمایه در حال صعود است در مسیر تخریب و کاهش قرار نگیرد.

باید مراقب باشیم

دکتر احمد میرمطهری دبیر کل پیشین بورس تهران با اشاره به روند یک ماه گذشته شاخص کل بورس می‌گوید: الان در میانه ماه تیر هستیم و تاپایان این ماه بیشتر شرکت‌های حاضردر بورس باید مجامع خودشان را برگزار و در آن عملکرد عملیاتی خودشان را ارائه کنند؛ عملکردی که فعالیت‌ها و بازده واقعی آنها را علنی می‌کند.

او در گفت‌وگو با خبرنگارما تصریح کرد: اگر بخشی از این افزایش قیمت سهام را که فعلا در بازار به‌وجود آمده ناشی از بازده شرکت‌ها و بخشی را هم ناشی از انتظارات مردم از آینده بدانیم، باید مراقب باشیم که افزایش قیمت‌ها فقط با یک امیدهای واهی و انتظارات غیرواقعی افزایش پیدا نکند. به گفته میرمطهری، این مساله نقش مدیران شرکت‌ها و شرکت بورس را پررنگ‌تر از قبل می‌کند و ضروری است اطلاعات دقیقی را از شرکت‌ها بگیرند و در اختیار مردم قرار دهند.

دبیر کل پیشین بورس، خاطرنشان کرد: اگر شرکتی بازده چندانی ندارد ولی قیمت سهمش براساس انتظارات بازار در حال افزایش است، نشان دهنده حرکت تدریجی به سمت حباب قیمتی است؛ قیمتی که دیر یا زود بعد از اولین مجمعی که شرکت ظرف یکی دو هفته آینده دارد، سقوط خواهد کرد.

وی معتقد است در شرایطی که تولیدکنندگان از وضعشان گله دارند و منابع کمی در اختیار آنها قرار داده شده، سطح تولید کاهش یافته و مساله بیکاری وجود دارد، مسئولان بورس باید با ارائه اطلاعات دقیق، مانع از حبابی شدن قیمت‌ها به دلیل انتظارات مثبت شوند تا مبادا در آینده نزدیک بسیاری از سرمایه‌گذاران این بازار با ضرر و زیان مواجه شوند.

در شرایط شتاب، دقت کنید

حسین خزلی‌خرازی، کارشناس بازار سرمایه نیزبه خبرنگار ما می‌گوید: زمانی که بازار بورس با شتاب سریعی رشد می‌کند و قیمت‌ها بالا می‌رود افراد تازه‌ وارد باید خیلی دقت کنند.

او در این باره یک توصیه جدی برای این دسته از سهامداران دارد و آن این‌که سرمایه‌گذاران جدید حتما با مشورت متخصصان وارد بازار شوند و برای ورود، به صورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام کنند.

او البته چندان به حبابی بودن این بازار در شرایط کنونی اعتقاد ندارد و آن را ناشی از افزایش سود شرکت‌ها می‌داند؛ اما معتقد است که این سود نه به دلیل شرایط مساعد اقتصادی، بلکه به‌خاطر افزایش نرخ ارز تولیدشده است.

به گفته وی، این تغییر در نرخ ارز، سبب شده تا درآمد شرکت‌های صادرکننده و نیز شرکت‌هایی که فروش داخلی آنها مبتنی بر قیمت‌های جهانی مواد اولیه است، افزایش یابد. البته به گفته خزلی‌خرازی، این درآمد نیز واقعی است اما ارتباطی با تحولات مثبت اقتصادی در داخل کشور ندارد. در عین حال بدیهی است اگر هر اتفاقی در کشور بیفتد که منجربه کاهش یا سقوط نرخ ارز شود، شاخص بورس نیز در معرض خطرقرار می‌گیرد.

بازار در لبه پرتگاه است

شاهین شایان آرانی، دیگر کارشناس بازار سرمایه هم سهم عامل انتظارات روانی مثبت در وضع کنونی بورس را بیش از رخدادهای واقعی و پایدار اقتصادی می‌داند وبه خبرنگارما می‌گوید: در ماه‌های اخیر اتفاقی در اقتصاد کشور نیفتاده که سود شرکت‌ها را افزایش دهد.

بنابر این بروز چنین افزایشی در شاخص کل بورس، دقت بیشتر مسئولان و ممانعت از تبدیل بازار به یک بازار حبابی را می‌طلبد.او با بیان این‌که بازار هنوز به این مرحله وارد نشده اما در آستانه حبابی شدن قرار دارد، می‌گوید: در شرایط فعلی علامت‌هایی مشاهده می‌شود که اگر مراقبت نشود، وضع بازار حبابی می‌شود.

آرانی اظهارات خود را این‌گونه تکمیل می‌کند که الان بازار لبه پرتگاه است و باید دقت زیادی از سوی مردم و مسئولان درباره آن صورت بگیرد. او به سرمایه‌گذاران خرد هم توصیه می‌کند که حتما با مطالعه و دقت اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. اما اگر قادر به مطالعه نیستند سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری را بخرند.

چشم‌انداز مثبت بازار سرمایه درگرو ثبات نرخ ارز

در همین حال روز گذشته رئیس سازمان بورس اوراق بهادار درباره تغییر نرخ ارز و تأثیر آن بر بازار سرمایه اظهاراتی را داشت؛ اظهاراتی که در آن علی صالح‌آبادی به شرایط بهبود اوضاع در بازار سرمایه اشاره کرد.

وی در گفت‌وگو با ایرنا، افزود: فعالان اقتصادی می‌توانند با ثبات بازار ارز برای تعهدات بلندمدت برنامه‌ریزی کنند. این اظهارات می‌تواند روی دوم سکه را هم نشان دهد. یعنی اگر به دلایل غیراقتصادی تغییری در نرخ ارز ایجادشود رشد بورس در معرض خطر قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: اگر فعالان اقتصادی تعهدات ارزی داشته باشند نیز می‌توانند با ثبات نرخ ارز برای تامین و سرمایه‌گذاری‌ها اقدامات لازم را انجام دهند.

صالح‌آبادی با بیان این‌که ادامه روند مثبت شاخص بورس بستگی به سودآوری بنگاه‌های اقتصادی دارد، اظهار کرد: قیمت محصولات شرکت‌هایی که در بورس کالا به فروش می‌رسد، بر مبنای نرخ ارز در بازار آزاد نیست.

وی بازار ارز و سکه را دو بازار رقیب بازار سرمایه دانست و افزود: بازار ارز بیشتر بازاری مصرفی است و سرمایه‌گذاران کمتر در این بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند.

وی با بیان این‌که مردم سکه را بازاری برای سرمایه‌گذاری می‌دانند، اظهار کرد: با توجه به کاهش قیمت طلا در بازارهای جهانی و بازار داخل، افق مثبتی برای آن دیده نمی‌شود و به همین دلیل سرمایه‌گذاران بیشتر از گذشته به سمت بازار سرمایه گرایش پیدا کرده‌اند.

به گفته صالح‌آبادی، با توجه به این امر تعداد کدهای سهامداری در بورس وفرابورس به حدود 6.5 میلیون کد رسیده است.

بالا و پایین شاخص کل در روزی که گذشت

شاخص کل در بازار سرمایه دیروز را با حرکتی رو به بالا آغاز کرد و این روند تا اواسط روز ادامه داشت؛ اما در شرایطی که می‌رفت تا شاخص بار دیگر رکوردشکنی کرده و وارد کانال 55 هزار واحدی شود، مسیر شاخص عوض شد و روندی نزولی در پیش گرفت.

سرانجام، معاملات دیروز بازار سهام تهران با کاهش ۱۵۲ واحدی و ثبت رکورد ۵۴ هزار و ۶۱۶ واحدی شاخص به اتمام رسید.