هر‌ آب بطری ‌شده‌ای معدنی نیست

آب معدنی، همان آب چشمه است که با عبور از طبقات و لایه‌های کوه‌ها به طور طبیعی تصفیه و هنگامی که به سطح زمین می‌رسد به جوش و خروش در آمده و اکسیژن فراوانی دریافت می‌کند.

این آب‌ها به دلیل گذر از سنگ‌های معدنی حاوی املاح زیادی چون کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم بوده و طعم و مزه بهتری نسبت به آب لوله‌کشی دارد.

 آب معدنی چند نوع دارد!

اما باید بدانید آب معدنی طبیعی، آب چشمه، آب فرموله‌شده و آب آشامیدنی از جمله انواعی است که این روزها در بطری‌های آب معدنی پر می‌شود و نمی‌توان گفت همه آب‌هایی که در بازار به فروش می‌رسد، معدنی است، اما چه تفاوتی میان این آب‌ها وجود دارد و کدام بر دیگری برتری دارد؟

آب ‌معدنی طبیعی از یک منبع زیرزمینی مانند چشمه، چاه‌های فوران‌کننده و چاه‌هایی که منشأ آب خیز آن زیرزمینی است به دست می‌آید.

این آب‌ها به‌علت آن که از سوی مقامات مسئول ثبت شده و به ‌طور مداوم تست می‌شود، حفاظت‌شده است و تحت تاثیر سموم شیمیایی و آلودگی‌های محیطی (فاضلاب) قرار ندارد و از نظر میکروبیولوژیک دارای کیفیت مناسب است.

این آب‌ها دارای ترکیبات شیمیایی و معدنی خاصی و در مقایسه با انواع دیگر آب‌های بطری شده دارای بهترین کیفیت است.

اما آب برخی چشمه‌ها همچون آب‌هایی که در برخی روستاها آب شرب اهالی را تشکیل می‌دهد با وجود آن که یک منبع زیرزمینی مشخص دارد، اما بیشتر از سوی مقامات مسئول شناسایی و ثبت نمی‌شود و میزان مواد شیمیایی و معدنی آن تعیین‌شده نیست و به دلیل آن که احتمال دارد حفاظت شده نباشد، می‌تواند تحت تاثیر مواد شیمیایی محیط قرار گرفته و از نظر میکروبیولوژیک مناسب نباشد.

آب آشامیدنی هم از آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، آبگیرها و سدها تهیه می‌شود و نوعی آب لوله‌کشی است و بی‌آن که منبع زیرزمینی خاصی داشته باشد، می‌تواند درصدی از بطری‌های موجود در بازار را پر کند و حتی برخی کارخانه‌های غیرمتعهد به منظور این‌که طعم این آب شبیه آب‌های زیرزمینی شود به آن نمک‌های معدنی می‌افزایند.

اما آب‌های معمولی بطری‌‌شده‌ای هم وجود دارد که بر اساس آیین‌نامه‌های ویژه‌ای با املاحی چون سدیم، پتاسیم، آهن، منگنز و کلسیم فرموله و سختی آن تنظیم شده و با نام محصول تولید شده در کارخانه به بازار روانه می‌شود. البته احتمال این‌که چند نوع آب را هم با یکدیگر مخلوط کنند، وجود دارد.

آب بطری‌شده تصفیه می‌شود، اما...

اما آیا آب‌های معدنی را تصفیه و ضدعفونی می‌کنند؟ معمولا برای ضدعفونی‌کردن آب‌های بطری شده از روش کلر زنی کمتر استفاده می‌شود و خطرهای ناشی از پرکلرین در این نوشیدنی‌ها دیده نمی‌شود؛ ولی بیشتر کارخانجات از اعمال متفاوتی از قبیل فیلتراسیون، تصفیه ازنی، تابش اشعه ماورای بنفش و تصفیه اسمزی استفاده می‌کنند و گرچه ممکن است این روش‌ها با کیفیت مناسبی محتوای میکروبی آب را از بین ببرد و طعم خاصی در آب به جا نگذارد، ولی احتمال دارد برخی شرکت‌های غیرمتعهد به دلیل ناآگاهی، با تابش بیش از حد اشعه به بطری‌های پر شده، ترکیبات مضر بطری‌های پلاستیکی را به درون آب منتقل کنند؛ البته این را هم بدانید برخی آب‌های معدنی تصفیه نمی‌شود.

باز هم احتمال آلودگی وجود دارد

اما این‌که بگوییم آب‌های بطری‌شده به‌علت تصفیه‌شدن دارای آلودگی نیستند، فرضیه چندان محکمی نیست. باید بدانید اگر آب سفره‌های زیرزمینی یا مجاری برخی چشمه‌ها به دلیل مجاورت با زباله‌های صنعتی و زمین‌های کشاورزی آلوده به ترکیباتی از قبیل نیترات، سیانید، آمونیاک، زیست‌کش‌های آلی و فلزات سنگینی همچون سرب، جیوه و کادمیوم باشد این ترکیبات در اثر تصفیه، جوشاندن یا ضدعفونی‌کردن از بین نرفته و اثرات خطرناک آن همچنان تهدیدکننده سلامت مصرف‌کنندگان است.

پس حتما برای تهیه آب‌های بطری‌شده انواع معتبر و نشان دار آن را انتخاب کنید و از خرید آب‌هایی که تاریخ انقضا نزدیکی دارند، اجتناب کنید و بدانید بیشتر آب‌های نامعتبری که در مسیر مسافرت در دسترس مسافران قرار می‌گیرد، بار میکروبی و شیمیایی بالایی دارد.

دلیل ‌مزه‌ و ‌بوی ‌ناخوشایند ‌آب‌های‌ معدنی‌ چیست؟

برخی املاح و نمک‌های معدنی موجود در آب‌های زیرزمینی مسئول ایجاد رنگ، بو و طعم خوشایند یا ناخوشایند در برخی آب‌های بطری شده است که درصد این املاح بنا به سرچشمه آن از یک شرکت تا شرکت دیگر متفاوت است.

به عنوان مثال نمک‌های آهن‌دار رنگ آب را متمایل به قرمز و نمک‌های منگنزدار قهوه‌ای متمایل به سیاه می‌کند. زردی آب نشان‌دهنده وجود خاک رس یا ترکیبات گیاهی است و سبزی آن نشانه جلبک‌هاست. جالب است بدانید گاهی رشد جلبک در اثر مجاورت طولانی مدت برخی از این آب‌ها با نور خورشید دیده شده است و این موضوع به دلیل وجود مواد آلی در این آب‌هاست.

اما دلیل طعم ناخوشایند برخی آب‌های معدنی چیست؟ چنانچه در آب‌های معدنی درصد آهن و آلومینیم زیاد باشد مزه آن قابض و گس می‌شود و همین‌طور آب‌های منیزیم‌دار تلخ، سیلیس دار غلیظ، کلروره شور، قلیایی طعم صابون و آب‌های اسیدی ترش مزه‌اند. البته آب‌هایی هم که بوی ناخوشایندی دارند اسید سولفوریک، فنل، کلر و آمونیاک بالایی داشته و معمولا بهترین دما برای مصرف آن 5 تا 15 درجه سانتی‌گراد است؛ چرا که بر اثر گرم‌شدن بوی ناخوشایند آن بیشتر نمایان می‌شود.

 آب معدنی درمانگر نیست

اما آیا می‌توان با مصرف روزانه آب معدنی کلسیم روزانه بدن را تامین کرد ؟ به گفته متخصصان تغذیه یک لیتر آب معدنی تقریبا 30 میلی گرم یا قدری بیشتر کلسیم دارد و اگر فردی روزانه به 800 یا 900 میلی ‌گرم کلسیم نیاز داشته باشد باید 30 لیتر آب در روز بنوشد و این کارشدنی نیست و خوب است بدانید درصد املاح موجود در آب‌های معدنی به میزانی نیست که بتوان خاصیت درمانی قابل توجهی از آن انتظار داشت.

آب معدنی برای چه افرادی ضرر دارد؟

آب‌های بطری شده‌ای که املاح و سختی بالایی دارند، سنگ‌ساز بوده و برای کلیه مفید نیست؛ البته آب شرب برخی شهرها و مناطق کویری همچون قم و اصفهان که منیزیم، کلسیم، گچ و آهک زیادی دارد به دلیل سختی بالا در مقایسه با آب‌های معدنی برای مبتلایان به ناراحتی‌های کلیوی تفاوت چندانی ندارد. البته خوب است بدانید میزان املاح آب‌های فرموله‌شده نسبت به آب‌ معدنی طبیعی کمتر است.

از طرفی به دلیل آن که سدیم در بیشتر آب‌های معدنی حضور قوی دارد، مصرف زیاد آن برای مبتلایان به پرفشاری خون توصیه نمی‌شود و گاهی فلوئور زیاد برخی از این آب‌ها سبب لکه‌شدن مینای دندان یا ایجاد زواید دردناکی در استخوان‌ها می‌شود و گرچه نیترات موجود در آب‌های معدنی کنترل شده و در حد مجاز است، اما با توجه به این‌که دریافت ترکیبات نیتراتی از غذاهای فرآوری شده همچون سوسیس و کالباس در برنامه غذایی روزانه افراد زیاد است، توصیه می‌شود که از مصرف مداوم آب‌های بطری‌شده بپرهیزید.

فاخره بهبهانی - جام جم