راه و رسم ‌مُسَکّن‌خوری

دکتر ایرج خسرونیا رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران با تائید این نظر می‌گوید: مسکن‌ها چند نوعند که در بین آنها مواد مخدر و غیرمخدر وجود دارد. مواد مخدر شامل استروئیدها و غیراستروئیدها می‌شود. این مواد هر کدام منافع و مضراتی دارد. به‌طوری که مواد مخدر علاوه بر این که مسکن هستند، روی سیستم عصبی هم اثر می‌گذارد و اگر مدت‌ها مصرف شود، فرد را به خود وابسته می‌کند؛ یعنی بیمار به محض این که کوچک‌ترین دردی حس کند، سراغ این مسکن‌ها می‌رود. حتی مواقعی هم که درد ندارد، باز این داروها را مصرف می‌کند.

به عقیده دکتر خسرونیا، مسکن‌های غیر استروئید هم شامل مسکن‌هایی است که مستقیم روی سیستم گوارش اثر گذاشته و به خونریزی معده منجر می‌شود.

چه مسکنی برای چه دردی؟

«افرادی که می‌خواهند مسکن مصرف کنند، باید بدانند برای چه دردی از این داروها استفاده می‌کنند. پزشکان هم باید به این امر توجه داشته باشند.»

رئیس جامعه پزشکان داخلی با بیان این عبارات توضیح می‌دهد: باید بدانیم اگر سردرد یا دل درد ناشی از سرماخوردگی داریم، می‌توانیم از یک قرص استامینوفن ساده استفاده کنیم؛ ولی بیشتر افراد در این مواقع از استامینوفن کدئین استفاده می‌کنند. در حالی که این قرص اعتیاد آور است. به همین دلیل اصلا توصیه نمی‌کنیم که شخص خودش دارو را انتخاب کند.

مصرف مسکن با معده خالی ممنوع!

توصیه دیگر دکتر خسرونیا این است: اگر کسی مثلا دچار ضربه در پا می‌شود و استخوانش درد دارد، می‌تواند از مسکنی ساده استفاده کند؛ اما اگر فرد شکستگی استخوان دارد، باید از مسکن‌های قوی‌تر که به شکل قرص یا شیاف استفاده کند؛ البته این مسکن‌ها را باید پزشک تجویز کند.

به گفته دکتر خسرونیا فراموش نشود که تمام مسکن‌ها باید با معده نسبتا پر مصرف شوند در غیر این صورت سیستم عصبی گوارش حساس شده و همین اتفاق، به گاستریت و زخم معده منجر می‌شود.

با هم نخورید

رئیس جامعه متخصصان داخلی ذکر این نکته را هم ضروری می‌داند که مصرف همزمان مسکن با دیگر داروها به تداخل دارویی منجر می‌شود. برای همین بهتر است با پزشک درباره همه بیماری‌ها و داروهای تجویز شده قبلی صحبت شود و هنگام خرید قرص مسکن از داروخانه هم این موضوع باید با دکتر داروساز درمیان گذاشته شود.

زیاد نخورید

چند برابر کردن مقدار مسکن که از سوی پزشک تجویز شده، اشتباه بزرگ دیگری است که برخی افراد مرتکب می‌شوند. به گفته دکتر خسرونیا با انجام این کار غلط، نه تنها سرعت بهبود افزایش نمی‌یابد، بلکه روند بیماری نیز کند می‌شود. پزشکان معتقدند مصرف چند قرص مسکن برای تاثیر بیشتر، اثر جانبی داروها را چند برابر و حال بیمار را بدتر می‌کند. گاهی هم میزان تاثیرگذاری مسکن به‌طور قابل توجهی کم می‌شود. حتی ممکن است کار فرد بیمار به اورژانس بکشد.

متنوع نخورید

نکته دیگر که دکتر خسرونیا بر آن تاکید می‌کند این که نباید چند نوع مسکن مختلف پشت سر هم خورده شود، زیرا به بدتر شدن بیماری منجر می‌شود. اگر مسکن تجویز شده واقعا نمی‌تواند درد جسمانی را تسکین دهد،باید به پزشک مراجعه کرد. بی‌شک خواندن بروشور داخل جعبه قرص‌های مسکن درباره مصرف صحیح کمک می‌کند حتی می‌توان میزان مصرف و اثرات جانبی را از دکتر داروساز داروخانه هم پرسید. نکته بسیار مهم این‌که به هیچ وجه از نسخه دیگران نباید استفاده کرد. ممکن است مشاهده برخی علائم مشترک بیماری بین فرد و یکی از فامیل یا دوستان، فرد را به این کار تشویق کند، اما بدن هر شخص شرایط خاصی دارد و شاید به قرص مسکنی که دیگران تجویز کرده‌اند، حساسیت داشته باشد.

قدیمی‌ها را هم نخورید

از مسکن‌های تاریخ مصرف گذشته هم نباید استفاده کرد؛ چون به عقیده دکتر خسرونیا انبار کردن مقدار زیادی قرص در خانه به یکی از عادات بد ایرانی‌ها تبدیل شده است. قرار گرفتن در محیط‌های گرم و مرطوب آنها را غیرقابل مصرف می‌کند. می‌توان ترک این عادت بد را با دور ریختن قرص‌هایی که تاریخ مصرفشان گذشته شروع کرد؛ زیرا ممکن است هنگام درد، فراموش شود که باید به تاریخ انقضای قرص‌ها هم نگاه کرد.

اشتباه دیگر در این زمینه، شکستن قرص‌هاست. شیار بخش میانی در برخی قرص‌ها به این منظور طراحی شده، اما گروهی از قرص‌ها و مسکن‌ها بدون این شیار هستند و بعد از شکستن قرص‌های بدون شیار، بخشی از پوشش آنها نابود می‌شود. به این ترتیب طعم قرص در دهان شما تغییر می‌کند و عملکرد آن در بدن با اختلال مواجه می‌شود.

ایرانی‌ها، پیشتازان مسکن خوری

متاسفانه در کشور ما مسکن، بیش از دیگر کشورها مصرف می‌شود؛ یعنی تعداد و مقدار مصرف آن اصلا استاندارد نیست و این به دلیل تجویز بی‌مورد مسکن از سوی خود افراد است.

به گفته دکتر خسرونیا، کسانی که خود به داروخانه رفته و با خرید مسکن خوددرمانی می‌کنند، باید بدانند با مصرف مسکن و آرام‌تر شدن درد، بیماری نه تنها بهبود نمی‌یابد، بلکه خود به خود پیشرفت می‌کند؛ بنابراین توصیه می‌شود که از خوردن مسکن‌هایی که از سوی پزشک تجویز نشده است، خودداری کنید؛ زیرا این کار در بسیاری از موارد حتی به مرگ منجر می‌شود.

دکتر خسرونیا خاطرنشان می‌کند: مسکن‌هایی که مصرف می‌کنید، باعث از بین رفتن انعقاد خون و حتی خونریزی در مغز و داخل شکم می‌شود، چون روی پلاکت‌های بدن اثر منفی گذاشته و از فعالیت‌های آنها جلوگیری می‌کند.