نوشیدن به سلامتی مرگ

از 348 نفر مسمومی که در این ماجرا زنده ماندند برخی بلافاصله پس از دیالیز و خروج سم از بدنشان مرخص شدند و به خانه رفتند و احتمالا در روزهای آینده وضع جسمی‌شان بهتر می‌شود. اما گروهی هم باید تا پایان عمر با کوری یا مشکلات کلیوی یا کبدی سر کنند.

همه این مسموم شده‌ها به گفته حمید نجم‌الدین، مدیر‌روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، مرد بودند و کمتر از 27 سال داشتند.

این نخستین بار نیست که خبر مسمومیت گروه زیادی از هموطنان با الکل منتشر می‌شود و پیش از این نیز خبرهایی در این زمینه از استان‌های دیگر کشور منتشر شده است که نشان می‌دهد میزان مصرف آن در کشور رو به افزایش است.

جدیدترین آمار مربوط به مصرف الکل در کشورمان به اسفند سال گذشته مربوط می‌شود که اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده نیروی انتظامی درباره‌اش گفت حدود 200 هزار نفر مصرف‌کننده الکل در کشور وجود دارد. او در همان جلسه مدعی شد که به طور متوسط سالانه هشت میلیون لیتر مشروبات الکلی قاچاق وارد کشور می‌شود، اما با این رقم نمی‌توان میزان مصرف سرانه هر فرد الکلی را سنجید چرا که بخشی از مشروبات الکلی نیز در داخل کشور تولید می‌شود، اما مقدار آن نامعلوم است.

از سوی دیگر شمار 200 هزار نفری مصرف‌کنندگان الکل نیز قابل اطمینان نیست و برخی منابع غیررسمی رقم واقعی را چند برابر این مقدار می‌دانند و از طرفی وزارت بهداشت به عنوان یکی از متولی‌های اصلی اطلاع‌رسانی در این باره، مدت‌هاست سکوت کرده است.

اما با وجود نبود آمار از اخباری که هر چند وقت یکبار درباره مسمومیت‌های گروهی با الکل متانول منتشر می‌شود نتیجه گرفت که شیوع مصرف الکل در حال افزایش است و به همین علت هم در اردیبهشت امسال عباسعلی ناصحی، مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی، اعتیاد و روان وزارت بهداشت نه‌تنها درباره گسترش مصرف الکل هشدار داد؛ بلکه یکی از اولویت‌های کاری این وزراتخانه را گسترش خدمات پیشگیری از مصرف الکل خواند.

ناصحی اما از چند و چون این برنامه خبری نداد و وقتی ما برای گرفتن اطلاعات تکمیلی در این زمینه با او تماس گرفتیم نیز حاضر به گفت‌وگو نشد، با این همه ظاهر امر نشان می‌دهد در سطح خیابان‌ها، در مدارس، در مراکز آموزشی و دانشگاهی، در ادارات و خلاصه هرجا که باید اطلاعاتی هشداردهنده به مردم برسد، هیچ خبری از تبلیغات پیشگیرانه درباره مصرف الکل منتشر نشده است و به طور کلی مقوله مصرف این ماده، مسکوت مانده است و طرحی که وزارت بهداشت آن را از اولویت‌هایش می‌داند، از روی کاغذ فراتر نرفته است.

...و اما کمیته ملی پیشگیری و مبارزه با مشروبات

وزارت بهداشت البته تنها متولی پیشگیری از مصرف الکل و درمان الکلی‌ها نیست. از حدود دو سال و نیم پیش که طرح تحول اجتماعی کشور تصویب شد، موضوع الکل نیز در آن مورد توجه قرار گرفت.

امیرهوشنگ عندلیبیان، دبیر کمیته ملی پیشگیری و مبارزه با مشروبات الکلی در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد که شورای اجتماعی کشور، کمیته ملی پیشگیری از مصرف الکل را تصویب کرد و حدود یک سال است که این کمیته با هدف مبارزه با قاچاق، تولید، نگهداری، توزیع و خرید و فروش مشروبات الکلی فعالیت می‌کند و البته اصلی‌ترین هدفش پیشگیری از مصرف الکل در کشور است و براساس همین هدف، سند جامع پیشگیری، بازتوانی و درمان مشروبات الکلی را تهیه کرده است.

این سند البته هنوز در شورای اجتماعی کشور تصویب نشده و از طرفی بودجه لازم برای اجرایی کردن آن نیز تخصیص پیدا‌نکرده است.

رئیس اداره مبارزه با موادمخدر و مشروبات الکلی در وزارت کشور تاکید می‌کند: 20 سازمان عضو کمیته پیشگیری و مبارزه با مشروبات الکلی هستند و باید بخشی از بودجه‌شان را به اجرای این سند اختصاص دهند و بودجه‌ای که کمیته درخواست کرده، صرفا بودجه‌ای کمکی است.

با این حال تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد معمولا در مواردی که قرار است چند سازمان بخشی از بودجه‌شان را به طرحی مشترک اختصاص دهند، هریک از سازمان‌ها مسئولیت تامین مالی طرح را به گردن دیگری می‌اندازند و حاضر به همکاری با هم نیستند و از مجموعه گفته‌های عندلیبیان و مشاهدات از عملکرد وزارت بهداشت در حوزه پیشگیری از مصرف موادمخدر می‌شود نتیجه گرفت هنوز طرح پیشگیری از مصرف الکل در کشور به مرحله اجرایی نرسیده است.

پروتکل درمان الکل نداریم

نقص در حوزه مبارزه با مصرف مشروبات الکلی فقط مختص پیشگیری از مصرف آن نیست. سعید صفاتیان، پژوهشگر حوزه اعتیاد اعتقاد دارد کشورمان پروتکل درمان مصرف الکل را نیز کم دارد.

او در گفت‌وگو با جام‌جم هشدار می‌دهد که هم‌اکنون هیچ مرکز ویژه‌ای برای درمان اعتیاد به الکل در کشور وجود ندارد؛ در حالی که پژوهش‌های جهانی نشان می‌دهد مصرف الکل از جنبه خطرزایی و آسیب‌رسانی به دیگران، از هروئین و کوکائین هم خطرناک‌تر است.

به گفته صفاتیان، افزایش قیمت دلار در ماه‌های گذشته باعث شده است قاچاقچیانی که مشروبات را از خارج می‌آوردند، به تولید آنها در داخل کشور روی آورند و از آنجا که اصول بهداشتی را در تولید این ماده رعایت نمی‌کنند، مصرف‌کنندگان‌شان بشدت مسموم می‌شوند.

نکته غم‌انگیزتر این است که بیشتر مردم حتی از علائم مسمومیت به واسطه مصرف الکل بی‌خبر هستند و به همین علت در ساعات اولیه مسمومیت به پزشک مراجعه نمی‌کنند و میزان آسیب‌دیدگی آنها بیشتر می‌شود.

مصرف 10سی‌سی متانول به کوری منجر می‌شود

دکتر سعید صفاتیان، مدیر عامل موسسه دانش اعتیاد ایرسا و پژوهشگر حوزه اعتیاد توضیح می‌دهد، متانول همان الکل چوب است که در فرآیند تولید مشروب الکلی، به علت جدا نکردن ساقه چوبی کشمش، تولید می‌شود این ماده از هسته چوبی انگور نیز ممکن است به وجود بیاید.

عوارض مصرف متانول نیم تا چهار ساعت پس از مصرف با سرگیجه، خواب‌آلودگی، تهوع، استفراغ، سردرد و شکم‌درد آغاز می‌شود و سپس مسمومیت، وارد مرحله نهفتگی می‌شود که احتمال دارد از شش ساعت تا یک روز طول بکشد.

بیمار در این مرحله دچار تاری دید و دوبینی می‌شود و هشیاری‌اش را از دست می‌دهد و هرچه زمان بیشتر می‌گذرد میزان مستی‌اش بیشتر می‌شود.

پس از چند ساعت از این مرحله، دست و پای مسموم شده‌ها بشدت سرد می‌شود، فشارشان افت می‌کند و چشم‌ها دیگر به نور واکنش نشان نمی‌دهد و حتی پس از 24 ساعت، دهان بیمار بشدت بوی الکل می‌دهد.

به گفته این پزشک، نوشیدن ده سی‌سی الکل متانول‌دار، به کوری منجر می‌شود و خوردن بیشتر آن، به مرگ می‌رسد. همچنین احتمال دارد در جریان مسمومیت بافت کبد، کلیه و مغز نیز آسیب جدی ببیند.

مریم یوشی‌زاده - گروه جامعه