تنوع خارق‌العاده بندپایان در جنگل‌های پاناما

در حقیقت بندپایان بخش اعظم گونه‌های جانوری چند یاخته‌ای را در زمین تشکیل می‌دهد. در جنگل‌های حاره‌ای کشور پاناما به ازای هر گونه پستاندار حدودا 300 گونه بندپا وجود دارد. این تحقیقات که توسط محققی به نام یووس باسسیت و دانشمندان موسسه تحقیقاتی اسمیتسون انجام شده است، جزئیات مختلفی را در مورد بندپایان این منطقه ارائه می‌دهد. البته در این تحقیقات اشاره‌ای به آمارهای پیشین و وضع پراکنش گونه‌های مختلف بندپایان نشده است. حتی دقیقا مشخص نشده این پراکنش گسترده مربوط به گونه‌های زمینی است یا گونه‌هایی که روی درختان زندگی می‌کنند.

تنوع خیره‌کننده در زمینی به وسعت کمتر از یک هکتار

با این‌که بخش اعظم گونه‌های جانوری چند یاخته‌ای را در زمین بندپایان تشکیل داده‌اند، اما تعیین تعداد دقیق این گونه‌ها عملا کاری دشوار و از جهاتی نیز غیرممکن است. با این حال تخمین زده شده که تنوع‌زیستی بندپایان در اکوسیستم‌های خشکی بسیار بیشتر از اکوسیستم‌های آبی است. در تحقیقات اخیر برای جمع‌آوری و شناسایی گونه‌های مختلف بندپایان از همکاری 102 دانشمند از 21 کشور گوناگون بهره گرفته شد. آنها توانستند از جنگل سن لورنزو پاناما در حدود 6144 گونه حشره را نمونه‌برداری کنند.

جالب اینجاست که نمونه‌های گوناگون و متعددی از بندپایان در فواصلی کمتر از یک هکتار به دست آمد در حالی که گونه‌هایی که در محدوده‌های نسبتا دورتر شمارش شدند، اغلب مشابه یکدیگر بودند. این ذخیره‌گاه جنگلی گسترده با مساحت بالغ بر 6000 هکتار، زیستگاه حدودا 25 هزار گونه مختلف از بندپایان است. قابل توجه است که تنها یک هکتار از این جنگل حاره‌ای منحصربه‌فرد، نزدیک به 60 درصد از تنوع‌زیستی بندپایان منطقه را به خود اختصاص داده است.

چند سال نمونه‌برداری

تلاش برای جمع‌آوری این نمونه‌های متنوع از سال 1382 آغاز شد. در سال 1383 تیم تحقیقاتی از 70 نفر خبره درخواست کمک کرد. آنها برای نمونه‌برداری حتی از جرثقیل‌های بزرگ مخصوص ساخت و ساز، سکوهای مرتفع، بالن‌ها و طناب‌های محکم برای بالا رفتن از درختان نیز استفاده کردند. تله‌های منحصربه‌فرد و جدیدی نیز در مورد گونه‌های زمینی به​کار گرفته شد. دانشمندان ظرف 8 سال بعدی شروع به شمارش و انجام تحقیقات گسترده‌تری روی این گونه‌ها کردند. محققان دانشگاه‌های پاناما و مکزیک، دانشگاه ایالتی سانتا کروز و دانشگاه اورو پرتوی برزیل نقش مهمی در طبقه‌بندی و شناسایی 130 هزار بندپایی که طی چند سال متمادی گردآوری شده بودند، ایفاء کردند. دانشمندان پس از بررسی نواحی پیرامونی، تعداد کل گونه‌های بندپا را در این عرصه طبیعی منحصربه‌فرد حدودا 25 هزار گونه تخمین زدند. آقای باسسیت به عنوان سرپرست این تیم تحقیقاتی می‌گوید: «این تعداد خیره‌کننده و حاکی از آن است که در این عرصه به ازای هر یک گونه گیاه آوندی، 20 گونه مختلف بندپا وجود دارد. جالب است بدانید در این جنگل به ازای هر گونه پرنده، 83 گونه و به ازای هر پستاندار نیز 312 گونه بندپا به ثبت رسیده است.» توماس رزلین یکی از محققان دانشگاه هلسینکی که خود یکی از نویسندگان این مقاله نیز هست، می​افزاید: «اگر کسی به راستی خواهان حفاظت از تنوع‌زیستی کره زمین است، در وهله نخست باید به این مساله فکر کند که چگونه می‌توان بهتر از گونه‌های مختلف بندپایان حفاظت کرد.»

مساله‌ای که تعجب محققان را برانگیخته، حضور قابل توجه بندپایان در یک محدوده تقریبا یک هکتاری از این جنگل‌ها بوده است. پروفسور رزلین در این زمینه می‌گوید : دراین خبر بسیار خوبی است و بدان معناست که برای تعیین تنوع‌زیستی گونه‌های جانوری در یک جنگل حاره‌ای لزوما نباید یک محدوده وسیع را مورد بررسی قرار داد. در واقع مساله مهم عدم تخریب چنین عرصه‌هایی است و اینجاست که اهمیت طرح‌های مدیریت پایدار جنگل مطرح می‌شود. شایان ذکر است که حتی یک هکتار جنگل هم می‌تواند از غنای زیستی فوق‌العاده‌ای برخوردار باشد و درست به همین دلیل است که تخریب جنگل‌ها امری غیرقابل جبران است.»

منبع: informador