توسعه بانک‌های سرمایه‌گذاری و بانکداری مشارکتی در طرح تحول بانکی

محمدرضا فرزین در گفت‌و‌گو با فارس، درخصوص آخرین وضع طرح تحول نظام بانکی اظهار کرد: طرح تحول بانکی آخرین و پیچیده‌ترین طرح از هفت طرح تحول اقتصادی است که هنوز در مرحله بررسی در دولت است.

وی یادآور شد: جلسات مربوط به آن هر هفته در دفتر رئیس‌جمهور تشکیل می‌شود و نسخه نهایی شده در دبیرخانه که از ابتدای سال 90 با حضور جمع گسترده‌ای از صاحب‌نظران اقتصادی و بانکی کشور جمع‌بندی شده بود، در این جلسات مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فرزین ادامه داد: به طور کلی طرح تحول بانکی با نقد اساسی از نظام کنونی بانکداری کشور شروع می‌شود. نقدی که تمام صاحب‌نظران بر آن اتفاق نظر دارند، البته بخش زیادی از مطالعات اولیه از ابتدای سال 1384 در بانک مرکزی شروع شده است.

فرزین تصریح کرد: در این لایحه مدیریت بانک‌ها دو سطحی شامل هیات مدیره (غیراجرایی) و هیات عامل (اجرایی) پیشنهاد شده است و از طرف دیگر تشکیل نهادی تحت عنوان کمیته حسابرسی در بانک‌ها برای نظارت بر حسن اجرای مصوبات هیات مدیره در نظر گرفته شده است.

وی گفت: در لایحه پیشنهادی برخی از عقود حذف و برخی عقود جدید پیش‌بینی شده، چهار نوع سپرده با ماهیت حقوقی جدید شامل جاری، پس‌انداز (قرض بدون بهره)، قرض‌الحسنه و سرمایه‌گذاری (وکالت) پیش‌بینی شده است و اختیارات بانک مرکزی برای انجام اقدامات نظارتی در قبال موسسات اعتباری مختلف افزایش یافته است.

وی گفت: اما یکی از بحث‌های دیگر که جلسات زیادی را به خود اختصاص داد، طرح پیشنهادی دکتر بیدآباد بود. ایشان مطالعات و تحقیقات فراوانی درخصوص نظام بانکداری انجام داده‌اند و معتقدند که ضعف اساسی نظام بانکداری کشورمان آن است که در آن ارتباطی بین بازده بخش واقعی اقتصاد و نرخ بهره‌بخش پولی وجود ندارد و این دو باید به هم وصل شود.

فرزین افزود: بنابراین معتقدند که توسعه بانکداری مشارکت در سود و زیان یا (PLS) باید محور اصلاح نظام بانکی باشد. برای این کار ایشان تمامی موارد اجرایی را نیز پیش‌بینی کرده و در قالب آن بانک‌ها واسطه سپرد‌ه‌گذار و مجری می‌شوند و گواهی مشارکت منتشر و در قالب عقد جعاله سرمایه‌گذار را تجهیز می‌کنند.

وی گفت: با این روش اجرایی پیشنهادی ایشان عملا فعالیت حقیقی مبنا قرار می‌گیرد و مطابق نظام بانکداری اسلامی ارزش پول بر سایر فعالیت‌‌های حقیقی قرار می‌گیرد، البته در حال حاضر شعباتی از بانک ملی مبتنی بر این نظام در حال فعالیت است.

فرزین درباره جمع‌بندی اولیه اظهار کرد: جمع‌بندی اولیه ما در دبیرخانه چند محور دارد که البته تا نهایی شدن در جلسات تحول اقتصادی نمی‌تواند نهایی فرض شود.

فرزین گفت: در طرح جمع‌بندی شده، اولین موضوع آن است که ما برای اصلاح نظام بانکی کمتر به قانون جدید نیاز داریم و قوانین موجود به اندازه کافی دست دولت و بانک مرکزی را برای اصلاحات باز گذاشته است؛ بالاخص در قانون برنامه پنجم مواد قانونی فراوانی از جمله مواد 97، 86 و 87 قانون تقریبا کل اختیار اصلاح نظام بانکی را به دولت داده است.

دبیر ستاد هدفمندی یارانه‌ها افزود: نکته دیگر آن است که در وضع فعلی همه بانک‌های کشور در یک سطح و یک لایه تعریف شده‌ است، لذا تمامی بانک‌ها اجازه دارند که انواع فعالیت‌های بانکی را انجام دهند که با توجه به تفاوت در توانایی‌ها و صلاحیت‌های بانک‌های مختلف می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد.

وی ادامه داد: موضوع اساسی دیگر درآمیخته شدن عملیات غیرانتفاعی با عملیات انتفاعی در نظام بانکداری کشور است؛ به گونه‌ای که امکان جداسازی منابع قرض‌الحسنه و سایر منابع وجود ندارد.

فرزین ادامه داد: یکی از دیگر محورهای طرح تحول بانکی، گسترش بانک‌های توسعه سرمایه‌گذاری است. بانک‌های سرمایه‌گذاری (Investmen‌t Bank) و بانکداری مشارکتی (PLS) در این طرح از جمله بانک‌های توسعه سرمایه‌گذاری است که باید برای تامین مالی بخش‌های مختلف اقتصادی کشور توسعه یابد.