سردرگم در خیابان‌های تهران

موقعیت‌هایی که از آنها گفتیم، قرار است نمایشگر وضعیت استیصال شخصیت‌ها باشد. یعنی به تماشاگر این امید داده شود که راهی برای رسیدن به هدف و نتیجه وجود دارد و سپس با ایجاد موانعی واقع‌نمایانه، او را سرخورده کنیم تا به این ترتیب، اضطراب و تعلیق شخصیت‌ها به تماشاگر هم منتقل شود. تنها نکته فیلمنامه‌ای که این رفت و آمد را واجد یک ریتم ساختاری می‌کند، ظاهرا زمان محدودی است که این شخصیت‌ها تا زمان اعدام برای یافتن پول در اختیار دارند. اما از این نکته کلیدی استفاده درستی که نشده هیچ، حتی در دقایقی این نکته ساختاری، مزاحم ارتباط درست تماشاگر و فیلم است. درباره موضوع اول لازم به توضیح است که استفاده امینی از تکنیک دوربین روی دست، قرار بوده به او در جهت ایجاد فضایی ملتهب کمک کند. از سوی دیگر استفاده از روش جامپ کات در تدوین هم می‌توانسته مکمل همان تکنیک دوربین روی دست باشد و جهان فیلم را به برزخ شخصیت‌ها بدل کند. این دو ویژگی ساختاری فیلم به لحاظ بصری، نخستین راه‌حلی است که به ذهن هر کارگردان تازه‌کاری می‌رسد. اگر از دوربین روی دست می‌خواهیم استفاده کنیم، این روش نباید به قیمت به سرگیجه افتادن تماشاگر و از دست رفتن نظم و ترتیب پلان‌ها باشد و اگر جامپ کات روش خوبی برای کار است، در حاشیه آن نباید منطق ساختاری و خطی قصه نادیده انگاشته شود؛ اتفاقی که متاسفانه دامنگیر انتهای خیابان هشتم شده و اجازه ارتباط قلبی تماشاگر با آن را نمی‌دهد.

ما اصلا نمی‌دانیم این سه آدم از چه طبقه‌ای هستند. ظاهر 2 نامزد جوان، امروزی هستند؛ اما انگار به نان شب‌شان هم محتاجند. شخصیت ورزشکار فیلم، به خواست کارگردان حرف نمی‌زند و در اندک دقایقی هم که تن به گفت‌وگو می‌دهد، صداهایی از خودش درمی‌آورد که فهم کلمات و جملاتش را ناممکن می‌سازد. اینها اداهایی است که تماشاگر علاقه‌مند به قصه تاثیرگذار هفت دقیقه تا پاییز را طرد می‌کند. واقعه هر اندازه که هولناک باشد، تاثیر انسانی‌اش را باید در ظاهر و رفتار شخصیت‌ها دید. در فیلم جدید امینی اصلا معلوم نیست شخصیت‌ها دنبال چه چیزی هستند. این نوع شخصیت‌پردازی حتی اگر تایید عده‌ای را هم به همراه داشته باشد، فاقد هرگونه ظرافت و منطق فیلمنامه‌ای است. اگر شخصیت زن جوان فیلم ابتدا در واکنش به درخواست بیشرمانه یک مرد تبهکار، از روی شرافت و انسانیت قاطعانه تصمیم می‌گیرد، چرا در پایان با آن شیوه حماسی عازم آن مکان عجیب می‌شود تا شرافتش را به حراج بگذارد؟ ممکن است گفته شود در اندک زمان باقیمانده تا اجرای حکم، چاره‌ای جز این نبوده است. اینجاست که این سوال پیش می‌آید به فرض محال اگر با این عمل چنین پولی تهیه و برادر خاطی از اعدام نجات پیدا کرد، در این شرایط این دختر چگونه می‌تواند زندگی‌اش را ادامه بدهد؟ حتی توجه کنید به واکنش نامزد این دختر که فقط براساس یک شنیده و بدون اطمینان از صحت خبری مبنی بر تصمیم نامزد جوانش برای تجربه یک سقوط اخلاقی، خودش و خودروی عروسی و یک پمپ بنزین را به آتش می‌کشد. واقعاً بهتر نبود او به جای چنین تصمیم جنون‌آمیزی، ابتدا از صحت خبر اطمینان یابد و سپس سعی در جلوگیری از بدنامی نامزدش داشته باشد؟

این یک اتفاق عجیب است که هر سه بازیگر باهوش و توانا و خوشنام این فیلم، در ارائه شخصیت‌هایی که ایفا می‌کنند ناتوانند. برای بهداد، علیدوستی و بویژه ابر، انتهای خیابان هشتم یک عقبگرد در کارنامه حرفه‌ای است. منهای کم‌کاری و ساده‌انگاری این بازیگران در فیلم، آنچه می‌تواند دلیل قاطع‌تری برای چنین ناکامی‌ای باشد،
فیلمنامه بسیار ضعیفی است که جایگاه شخصیت‌ها در آن تعیین نشده و هرکس ساز خودش را می‌زند. همه این موارد در خدمت اثبات این نکته‌ هستند که انتهای خیابان هشتم پیش از آن‌که یک اثر اجتماعی معترض باشد، فیلمی شلوغ و آشفته است که درک قصه آن دشوار است چه رسد به فهمیدن پیام فیلمساز. ای کاش دو سه سال پس از ساخته‌شدن این فیلم، امینی با خاطری آسوده‌تر بتواند به ضعف‌های آن فکر کند و قدر شایستگی خود را بداند.