اما و اگرهای یک انتخابات سرنوشت‌ساز

اگر از منظری مقایسه‌ای به دو انتخابات قبلی و فعلی ترکیه بنگریم یکی از متغیر‌های مهم، وضعیت با ثبات سیاسی کنونی در ترکیه است. متغیر دوم، سیاست فعال خارجی و درگیرانه ترکیه در عرصه منطقه و خاورمیانه است. در این حال تز صفر کردن مشکلات با همسایگان به اجرا گذاشته شد و به تقویت حزب عدالت و توسعه در این کشور انجامید. در این بین اگر چه در ماه‌های اخیر سیاست ترکیه در مورد لیبی تا حدودی به این کشور ضربه زد و دامنه انتقادها از سیاست محافظه‌کارانه ترکیه افزایش یافت و حتی بهانه‌ای برای احزاب رقیب شد، اما به طور کلی اکنون سیاست خارجی این کشور با تحول و پویایی خاصی نسبت به چهار سال قبل روبه‌رو است.

حزب جمهوری‌خواه خلق، حزبی سنتی است که بنیانگذار آن آتاتورک می‌باشد و اکنون نیز قلیچ داراوغلو رهبر این حزب با توجه به تجمع گروه‌های لائیک در آن، عدم موفقیت در انتخابات گذشته و تشکیل دولت تک حزبی در ترکیه از چند محور استفاده می‌کند؛ نخست آن که با شفاف‌تر شدن سیاست حزب عدالت و توسعه در قبال گروه‌های لائیک، گروه‌های طرفدار لائیسم و نظامیان در این حزب تجمع بیشتری پیدا کرده‌اند.

از طرف دیگر چون اقبال به حزب حرکت ملی کمتر شده، اوغلو امیدوار است برخی از طیف‌های نزدیک به حرکت ملی، تمایل بیشتری به حرکت به سوی حزب جمهوری خلق پیدا کنند. درعین حال باید گفت هر چند در یکی از پایگاه‌های مهم جمهوریخواه خلق در ترکیه (علوی‌های این کشور) چنددستگی نسبت به آرا وجود دارد، ولی به هر حال با توجه به نظرسنجی‌ها، حزب جمهوریخواه خلق تا حدودی توانسته خود را بازسازی کند. هدف این حزب آن است که بتواند این بار شمار کرسی‌ها ی خود را در پارلمان ترکیه افزایش دهد وحزب عدالت و توسعه را از اکثریت در پارلمان بیندازد. در این بین اگر بتوانند این امر را محقق سازند و عدالت و توسعه، کمتر از 275 کرسی بدست آورد، این امر موفقیتی برای جمهوری‌خواه خلق خواهد بود و آرایش سیاسی در این کشور را دستخوش تحولات جدیدی می‌کند.

هر چند تصور می‌شود حزب عدالت و توسعه این بار نیز بتواند در انتخابات ترکیه پیروز شود و دولت را تک حزبی اداره کند، اما کسانی مثل قلیچ داراوغلو یا حتی حزب حرکت ملی از موضوعاتی مثل نگاه آمریکا به ترکیه و همچنین تنش‌های بین اسرائیل و ترکیه در سال‌های اخیر استفاده می‌کنند تا بتوانند بازیگران و گروه‌های ذی‌نفوذ را گرد محوری جمع کنند که آن دفاع از لائیسم است.

همچنین توجه به قدرت نظامیان و نگاه به حمایت بیشتر اسرائیل و آمریکا از ترکیه از دیگر اهداف آنهاست. در این بین اگر این طیف فکری در انتخابات پیروز شود یا عدالت و توسعه را از اکثریت بیندازند پیش‌بینی می‌شود در ترکیه تغییراتی در عرصه سیاسی بوجود آید و دولت ائتلافی (که بازگشتی به دولت‌های ائتلافی متزلزل گذشته و ناموفق خواهد بود) روی کار آید. در این حال ترکیه دستخوش تحولات و تغییراتی اساسی خواهد شد واین وضعیت بر دیپلماسی فعال این کشور نیز تاثیری منفی برجا خواهد گذاشت.

اگر عدالت و توسعه بتواند بیشترین کرسی‌ها را در انتخابات بدست آورد، در صحنه سیاسی ترکیه اصلاحات با توان و قدرت بیشتری استمرار خواهد یافت، در زمینه سیاسی داخلی قانون اساسی جدید تدوین و در عرصه اجتماعی و اقتصادی طرح‌هایی برای ایجاد رفاه اجتماعی اجرا می‌شود. به شاخص‌های اقتصادی و بهبود اقتصاد این کشور توجه می‌شود و برداشتن نظام چند شهروندی، توجه به حل معضل کردها، کاهش نفوذ نظامیان در سیاست و به حاشیه بردن نظامیان در این کشور و همچنین تغییراتی در قانون مدنی و جزایی و حتی در عرصه توجه به مسائلی نظیر حجاب پیگیری خواهد شد. در خارج از کشور نیز در صورت پیروزی حزب عدالت و توسعه دوره‌ای جدید از سیاست فعال ترکیه در منطقه به وجود خواهد آمد.

علی رمضانی ‌‌‌/‌‌‌ جام‌جم