امامزاده هاشم (ع)؛ بقعه‌ای در میان درختان منطقه سراوان

به گزارش مهر، امامزاده هاشم (ع) یکی از 950 امامزاده استان گیلان است که هزاران دل عاشق و دوستدار اهل بیت (ع) با ضریح مطهر او گره خورده است.

هاشم بن‌ محمد بن عبدالله بن حمزه‌ بن محمد بن الحنیفه بن علی بن ابیطالب (ع) از یاران و یاری کنندگان امام رضا (ع) است که به بقعه امامزاده هاشم (ع) معروف است.

بقعه متبرکه این امامزاده در 35 کیلومتری مسیر رشت - قزوین بر قله زیبا قرار گرفته که زیارتگاه عاشقان و دوستداران اهل بیت (ع) است. این امامزاده از نوادگان امیرالمومنین (ع) است که به همراه یاران امام رضا (ع) به ایران آمد و پس از درگیری با مخالفان و دشمنان این امام همام به کوه های البرز پناهنده شد.

تاریخ دقیق شهادت و ساخت بنای بقعه امامزاده هاشم (ع) مشخص نیست

از تاریخ شهادت این امامزاده اطلاع دقیقی در دست نیست اما آنچه موجود است 13 رمضان در منطقه کنونی امامزاده هاشم (ع) به شهادت رسید و در این مکان دفن شده است.

همچنین تاریخ دقیق ساخت بقعه امامزاده هاشم نیز مشخص نیست و در برخی کتب قدمت بنا در هشت قرن پیش برآورد می‌ شود ولی در سال هزار و 349 با تخریب بنای اطراف بقعه مبارکه بنای خشتی با گنبد تخم مرغی شکل مشاهده شده است که قدمت آن به سال چهارم هجری قمری تخمین زده شد.

آنچه تاریخ نشان می دهد در حدود سال 1246 هجری قمری حاکم رشت منوچهرخان معتمدالدوله در زمان فتحعلی شاه قاجار دستور مرمت راه رشت به قزوین را داد. در همان سال طاعون در گیلان شیوع یافت و در طی چند هفته نصف جمعیت رشت افزون بر 40 هزار نفر از بین رفتند.

در کتیبه ای موجود در مسجد جامع رشت نقش شده در سنه 1279 ناصرالدین شاه، عایدات ده سراوان را پس از حذف مالیات برای نگهداری جاده رشت منجیل، تغییر کاروانسرا و ... مازاد را وقف تعمیر بقاع متبرکه و مساجد این منطقه کرده است. منوچهرخان بنای این امامزاده را تغییر اساسی داد و بعدها نیز مکرر بقعه را تعمیر کرد.

در جنگ جهانی اول بر اثر احتراق مهمات و قورخانه روسها در تپه بالای امامزاده هاشم (ع) بنای بقعه و صندوق و سایر امامزاده از میان رفت.

در جریان جنگ جهانی اول و مبارزات میرزا و یارانش این بقعه آسیب فراوان دید و در سال 1352 بنا به شیوه معماری اسلامی مرمت شد. برای آخرین بار زلزله رودبار در سال 1369 صدمات جدی بر آن وارد ساخت.

بقعه امامزاده هاشم (ع) از سال 1372 تاکنون به طور گسترده بازسازی و مرمت شده و تاسیسات آن گسترش یافته است. پس از پایان مرمت محیط اطراف، اداره اوقاف به احداث ساختمانهای متعددی مانند زائرسرا، حمام، هتل و بازار اقدام کرده است که این عناصر چهره امروزی مجموعه زیارتی - مذهبی را شکل می دهند.

بنای امامزاده طی قرنهای متمادی بارها بازسازی و مرمت شد و هربار سبک و اسلوب متفاوتی در معماری آن استفاده شده است. هم اکنون تاسیساتی چون بازارچه، مهمانسرای چند طبقه، مسجد بزرگ و باشکوه، پارکینگ، پارک و تاسیسات مربوط به آن، کتابخانه، مجموعه اداری، غسالخانه، کشتارگاه و درمانگاه دارد که وسعت این مجموعه پنج هزار و 856 متر مربع است و از پای کوه تا قله آن ادامه دارد.

مجموعه امامزاده هاشم (ع) دارای چند کاربری متفاوت در نتیجه موقعیت ویژه اقلیمی و جغرافیایی است که از دیرباز پذیرای گردشگران زیادی بوده است. این بنا شامل دو قسمت مسجد و صحن اصلی است که دو گنبد بر روی هر قسمت قرار دارد، گنبد صحن امامزاده از سمت جنوبی و بر فراز تپه از لابلای درختان قابل رویت و به عنوان نشانه سایت است.

از گذشته تابحال قسمتی از اطراف حرم مطهر به قبرستان اختصاص یافته که از سال 1360 توجه بیشتری به محوطه قبرستان شده است.

بازارچه امامزاده هاشم (ع) به طرح سنتی در سال 1358 ساخته و در اطراف حیاط مرکزی شکل گرفته است اما به دلیل کور بودن دید از جاده تنها مغازه های ردیف اول مورد استفاده واقع شده است. در امتداد این مغازه ها و جداره جاده، واحدهای تجاری دیگری به صورت خودجوش رشد کرده اند.

 موقعیتی مناسب برای ساخت مجموعه تفریحگاهی است

سایت امامزاده هاشم (ع) رشت با داشتن پتانسیلهای قوی جغرافیایی، اقلیمی و مذهبی موقعیتی مناسب برای احداث مجموعه تفریحگاهی است.

موقعیت ویژه بقعه بر روی تپه مجاور جاده تصور ذهنی خاصی در ذهن رهگذران در طول سالیان متمادی به وجود آورده است. هدف این طرح حفظ این تصور مشترک و تقویت آن در ضمن پاسخگویی به نیاز مسافران بین شهری و زوار است به نحوی که هویت امامزاده نیز حفظ شود.

سایت امامزاده هاشم (ع) مجموعه ای با هویت مذهبی و زیارتگاهی با عملکرد توقفگاه بین راهی و ورودی پهنه شمالی کشور از مسیری خاص می توان شمرد که شناختی کامل در مبانی نظری با موضوعات مقابر و گورستانها، راهها و ابنیه وابسته به آن و ورودی و دروازه ها را شامل شده است.

بقعه متبرکه امامزاده هاشم (ع ) در کیلومتر 35 بزرگراه رشت به تهران، منطقه سراوان را به شهری پویا و سرزنده در حاشیه بزرگراه تبدیل کرده است.

روستای امامزاده هاشم (ع) از توابع بخش سنگر شهرستان رشت است این روستا قدمتی چندصد ساله دارد و نام قدیم آن "عسکر سرا کمدم" بوده است که بعد از دفن امامزاده به مرور به نام وی تغییر یافته است. مردم روستای امامزاده هاشم (ع) به زبانهای گیلکی، آذری، کردی و... سخن می گویند، دین اسلام دارند و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.

جنگل انبوه، مهمترین جاذبه طبیعی روستای امامزاده هاشم (ع) است. این جنگل زیبا با درختان بلند کاج، صنوبر و تبریزی در تمام فصول سال زیبایی خاصی را به نمایش می گذارد.

سفیدرود، بزرگترین رودخانه استان گیلان در ضلع شرقی روستای امامزاده هاشم (ع) جریان دارد و سواحل آن پذیرای گردشگران در فصول بهار و تابستان است. چشم انداز رودخانه و شالیزارهای پیرامون آن بسیار تماشایی است. پارک جنگلی سردار جنگل در ضلع جنوبی روستا با امکاناتی نظیر پارک کودک و سرویس بهداشتی برای گردشگران جالب توجه است.

جلوه های بسیار زیبای طبیعی روستای امامزاده هاشم (ع) آن را به یکی از قطبهای گردشگری طبیعی بدل کرده است. اهمیت گردشگری روستای امامزاده هاشم (ع)، مدیون طبیعت بکر و زیارتگاه هاشم بن محمد از نوادگان علی بن ابیطالب (ع) است.

مردم روستای امامزاده هاشم (ع) اعیاد مذهبی و سوگواریهای اهل بیت (ع) را به گونه ای خاص در بارگاه امامزاده برگزار می کنند و در برگزاری مراسم ملی چهارشنبه سوری، تحویل سال نو، دید و بازدید نوروزی، سیزده بدر و شب یلدا در این مکان اهتمام دارند.

 گیلان به لحاظ گردشگری مذهبی جایگاه ویژه ای در کشور دارد

مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان گیلان گفت: استان گیلان به لحاظ گردشگری مذهبی جایگاه ویژه ای برای رشد و توسعه در کشور دارد.

حجت الاسلام سید کاظم اشکوری برلزوم توجه به گردشگری مذهبی تاکید کرد و افزود: این امر باید مورد توجه همه کارشناسان و مسئولان مربوطه قرار گیرد تا از همه بضاعت موجود در منطقه برای توسعه صنعت گردشگری استفاده شود.

وی عنوان کرد: حضور گردشگران مذهبی در استان باعث شناسایی بیشتر فرهنگ و تاریخ غنی اسلامی مردم گیلان و نشان دادن تلاشها و مجاهدتهای مردم منطقه در حفظ شعائر اسلامی و دلبستگی های اعتقادی است.

مدیرکل اوقاف گیلان با بیان اینکه گیلان 941 بقعه متبرکه دارد، ادامه داد: بقعه حضرت سید جلال الدین اشرف آستانه اشرفیه، امامزاده ابراهیم (ع) شفت، خواهرامام (ع) رشت، دانای علی رشت، محمد حنفیه بیورزین لوشان، بی بی حوریه انزلی، امامزاده هاشم(ع)، امامزاده سید قاسم (ع) و سید ابراهیم (ع) در آستارا را از جمله بقاع پردرآمد استان است.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان گفت: صنعت "گردشگری مذهبی" از راهکارهای مهم معرفی هرچه بهتر تاریخ، فرهنگ و ارزشهای اعتقادی و همزیستی مسالمت آمیز ادیان در ایران اسلامی است.

محمدحسین مهدی پور با بیان اینکه در نقاط مختلف استان، حتی در روستاها اماکن زیارتی و مذهبی با ویژگی های خاص معماری ایرانی وجود دارد، افزود: هر یک از این آثار می تواند به عنوان قطب گردشگری مطرح شود.

وی همچنین بر نقش مهم بقاع متبرکه و اماکن مقدس در معرفی فرهنگ، تمدن و باور مردم مسلمان در جهان تاکید کرد و اظهار داشت: اماکن مذهبی شناسنامه معتبر مردم در هر نقطه محسوب می شود.

به هر حال در استان گیلان بیش از 900 بقعه متبرکه وجود دارد که در میان مردم منطقه و مسافران جایگاهی ویژه دارد و علاوه بر اینکه جایگاه و پایگاهی جهت نشر فرهنگ دینی و مذهبی است، از برکت وجود این بقاع متبرکه اقتصاد منطقه رونق یافته که گواه آن وجود بازارهای محلی در کنار بقاع متبرکه است، بازارهایی که علاوه بر ارتقای وضعیت اقتصادی مجاوران، امکان جذب زائرن و گردشگران غیربومی را نیز فراهم می کند که نمونه بارز آن روستای امامزاده هاشم (ع) در منطقه سراوان است.