انواع‌ شرکت در جرم

تاکنون بارها در صفحات حوادث روزنامه‌ها و مجلات خوانده‌ایم «الف» به عنوان شریک جرم «ب» دستگیر و محاکمه شد؛ یا این که «ب» که چندی پیش به جرم قتل یا سرقت دستگیر شده بود، «الف» را به عنوان شریک جرم خود معرفی کرد. سوالی که با خواندن این اخبار در ذهن به وجود می‌آید این است که شریک جرم چه کسی است و چه تفاوتی با مرتکب اصلی جرم دارد؟

کد خبر: ۱۸۷۶۶۲

اگر شخصی به تنهایی مرتکب جرمی شود، وی «مرتکب جرم» نامیده می‌شود. در حالی که اگر دو یا چند نفر با یکدیگر تبانی کنند تا مرتکب جرمی شوند، «شریک جرم» نامیده می‌شوند. بنابراین، در صورتی که یک نفر به تنهایی مرتکب جرمی شود، شریک جرم ندارد.

- برای مثال «الف» و «ب» با تصمیم و هماهنگی قبلی، تصمیم به قتل «ج» می‌گیرند. «الف» و «ب» مدتی «ج» را تعقیب کرده و ساعات ورود و خروج وی را از منزل متوجه می‌شوند. سپس در روز مشخصی وارد منزل «ج» شده و با کمک یکدیگر «ج» را به قتل می‌رسانند. در این مثال «الف» و «ب» شرکای جرم قتل هستند.

- یا این‌که «الف» قصد سرقت اتومبیل «ج» را داشته و «ب» را از این قصد خود آگاه می‌کند. «ب» کلید ساختگی برای اتومبیل «ج» تهیه کرده و در روز مقرر، «الف» و «ب» با هماهنگی یکدیگر وارد پارکینگ منزل «ج» شده و با کلید ساختگی، اتومبیل «ج» را روشن کرده و بدون این‌که کسی متوجه آنها شود اتومبیل را از پارکینگ خارج می‌کنند. «الف» و «ب» شرکای جرم سرقت می‌باشند.

«الف» و «ب» با یکدیگر تبانی کرده و با اجاره اتومبیل و خانه‌ای گران‌قیمت، خود را افرادی متمول جلوه می‌دهند تا به این طریق «ج»‌را متقاعد سازند تا مبلغی پول نزد آنها امانت بگذارد. در صورتی که «الف» و «ب»‌ وجوه دریافتی را به نفع خود تصاحب کرده و به «ج» پس ندهند، «الف» و «ب» شرکای جرم خیانت در امانت هستند.

از آنجایی که برای تحقق شرکت در جرم، هماهنگی و تبانی دو یا چند نفر در ارتکاب آن جرم کافی است، بنابراین، «شرکت در جرم»‌ می‌تواند در هر یک از جرائم قانون مجازات اسلامی اتفاق افتد. برای مثال، در قتل عمد، سرقت، کلاهبرداری، خیانت در امانت، اختلاس، تصرف غیرقانونی مال دیگری، جعل، توهین، افترا، تهدید و سایر جرائم به محض این که دو یا چند نفر تصمیم به ارتکاب هر یک از این جرائم گرفته و مقدمات آن را فراهم و در ارتکاب جرم شرکت کنند، شریک جرم نامیده می‌شوند.

چون مداخله و شرکت تمامی شرکا در عمل مجرمانه، که منتهی به قتل یا سرقت یا کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا توهین و غیره می‌شود، ضروری است، مجازات شرکای جرم نیز یکسان بوده و تفاوتی نمی‌‌کند. برای مثال، اگر مجازات جرمی، 6 ماه تا یک سال حبس باشد و قاضی رسیدگی کننده با توجه به اوضاع و احوال قضیه و محتویات پرونده، 9 ماه حبس را لازم بداند، تمامی شرکای جرم را به 9 ماه حبس محکوم خواهد کرد.