رئیس هیأت نظارت بر هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشور در پاسخ به «جامجم» مطرح کرد
انتخابات شوراها نیازمند اصلاحات بیشتر
انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا یکی از مهمترین جلوههای مشارکت مردمی در نظام مردمسالاری دینی بهشمار میرود. شوراها بهعنوان نزدیکترین نهاد حاکمیتی به مردم، نقش مستقیمی در تصمیمگیریهای محلی، توسعه شهری و روستایی، خدماترسانی و پیگیری مطالبات شهروندان دارند؛ از اینرو، سلامت و شفافیت انتخابات شوراها اهمیت ویژهای دارد و نظارت دقیق بر تمامی مراحل آن، یک ضرورت انکارناپذیر است.
باتوجه به اهمیت نظارت بر انتخابات وبا درنظر گرفتن اینکه انتخابات سراسری شوراهای شهر و روستا در ۱۱اردیبهشت ۱۴۰۵ برگزار خواهد شد، محمدصالح جوکار، رئیس هیأت مرکزی نظارت بر هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشور در نشست خبری با اصحاب رسانه به بیان مهمترین اولویتهای این هیأت در راستای صیانت از آرای مردم و جلوگیری از بروز تخلف در روند آن پرداخت.
رئیس هیأت مرکزی نظارت بر هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشورگفت:«تعداد شهرهای دارای شورا به ۱۴۵۹ شهر رسیده و در ۴۸هزار و ۴۶۰ روستا نیز شوراهای اسلامی تشکیل خواهد شد. پیشبینی میشود در این دوره بیش از ۴۰۰ هزار نفر داوطلب انتخابات شوراها باشند.»
اصلاح قانون و الکترونیکی شدن انتخابات
رئیس هیأت مرکزی نظارت بر هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشور با اشاره به اصلاحات صورتگرفته در قانون انتخابات گفت: «الکترونیکی شدن فرآیند رأیگیری، در راستای سیاستهای کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۵ انجام شده است. هدف از این اصلاحات، تسریع در فرآیند اخذ رأی، افزایش دقت در شمارش آرا، کاهش خطای انسانی و صیانت از آرای مردم است. از مرحله احراز هویت تا ثبت رأی، تمامی فرآیند بهصورت الکترونیکی انجام میشود.» او ادامه داد: «ثبتنام داوطلبان شوراهای شهر از ۲۱دی آغاز میشود و در بهمن نیز ثبتنام داوطلبان شوراهای روستایی انجام خواهد شد. این فرآیند بهگونهای طراحی شده که هیچ نیازی به حضور داوطلبان در فرمانداریها و بخشداریها نیست و افراد میتوانند از طریق سامانههای مربوط، فرمها را تکمیل و مدارک خود را بارگذاری کنند که این امر موجب تسهیل و تسریع روند ثبتنام خواهد شد.»
سازوکار انتخابات تناسبی
جوکار با بیان اینکه نظام انتخاباتی کشور بهطور سنتی اکثریتی بوده است؛ به این معنا که هر فرد یا فهرستی که بیشترین آرا را کسب کند و از اقبال مردمی برخوردار باشد، میتواند کرسیهای شورا یا مجلس را بهدست آورد، افزود: «با هدف رعایت عدالت انتخاباتی و فعالترشدن احزاب و تشکلهای سیاسی، مقرر شد در هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر تهران، انتخابات بهصورت تناسبی برگزار شود. دراین شیوه، علاوه بر فهرستهایی که از سوی گروهها و جریانهای سیاسی ارائه میشود، افراد میتوانند بهصورت منفرد و مستقل نیز در انتخابات شرکت کنند.»
مبنای انتخابات تناسبی بر این اساس است که هر فهرست، متناسب با وزن آرایی که از مردم دریافت میکند، سهمی از کرسیهای شورا را بهدست آورد. برای مثال، اگر یک فهرست ۴۰ درصد آرا را کسب کند، ۴۰ درصد کرسیهای شورا به آن اختصاص خواهد یافت. براساس قانون، از دوره هشتم شوراها به بعد،انتخابات تناسبی درمراکز استانها و کلانشهرها برگزار خواهد شد و این شیوه بهعنوان یک الگوی جدید انتخاباتی توسعه مییابد.
ترکیب هیاتهای نظارت بر انتخابات
او با اشاره به ترکیب هیاتهای نظارت بر انتخابات، افزود: «ستاد نظارت مرکزی با رأی مجلس شورای اسلامی تعیین شده و بر این اساس، پنج نفر از نمایندگان مجلس بهعنوان اعضای این ستاد انتخاب شدهاند. همچنین هیاتهای نظارت در سطح استانها و شهرستانها تشکیل شده است. گام بعدی تشکیل هیاتهای نظارت بخش است؛ چرا که برای شکلگیری هیاتهای اجرایی بخش، ابتدا باید هیاتهای نظارت تشکیل شوند. معتمدان هیاتهای اجرایی بخش نیز توسط همین هیاتهای نظارت انتخاب خواهند شد.» جوکار با اشاره به روند آموزشها افزود: «آموزشهای مربوط به هیاتهای نظارت در تمام استانها بهجز سه استان برگزار شده است. حتی بخشی از عوامل اجرایی نیز تحت آموزش قرار گرفتهاند که این آموزشها بهخوبی انجام شده است.» فرآیند انتخابات، آییننامه اجرایی و قوانین مربوطه باید بهطور کامل برای عوامل توضیح داده شود، به همین دلیل این آموزشها بهصورت حضوری در هر استان برگزار شده است. تا پایان انتخابات نیز چهار نوبت آموزش پیشبینی شده است. مرحله بعدی آموزشها مربوط به بازرسان خواهد بود و پس از آن، برای حدود ۱۵۰ هزار ناظر انتخاباتی آموزشهایی بهصورت متمرکز و مستقل برگزار میشود. معتمدان هیاتهای اجرایی در سطح شهرستانها در مرکز تعیین شدهاند و هیات اجرایی مرکزی نیز فعالیت خود را آغاز کرده است. با توجه به تغییرات قانون، هیات اجرایی مرکزی با مسئولیت وزیر کشور تشکیل شده و در شهرستانها نیز هیاتهای اجرایی شکل گرفته و معتمدان آنها مشخص شدهاند.
تنوع سیاسی؛ عامل پویایی نه بیثباتی شوراها
رئیس هیاتمرکزی نظارت برهفتمین دورهانتخابات شوراهای اسلامی کشوردرپاسخ به پرسش خبرنگارجامجم درباره اینکه آیا انتخابات تناسبی موجب بیثباتی شوراها نمیشود و اینکه برخی معتقدند تنوع گروههای سیاسی میتواند اختلافات را افزایش دهد، گفت: «اتفاقا یکدست شدن شوراها الزاما نشانه کارآمدی نیست.زمانیکه شورا متنوع باشدوچند جریان با دیدگاههایمتفاوت درآن حضورداشتهباشند،مباحثکارشناسی عمیقترمیشودوتصمیمگیریهابادقتبیشتری صورت میگیرد.»
جوکار ادامه داد: «وقتی شورا کاملا یکدست باشد، تصمیمها معمولا سریع و بدون تضارب آرا گرفته میشود؛ اما در شوراهای متنوع، برخورد دیدگاهها و تضارب آرا باعث رشد فکری اعضا و افزایش کیفیت تصمیمگیری خواهد شد.»
او با اشاره به سازوکار انتخابات تناسبی، تصریح کرد: «در این مدل نیز ممکن است یک فهرست بتواند اکثریت مطلق آرا را به دست آورد. اگر فهرستی مثلا ۸۰ درصد آرا را کسب کند، طبیعی است که بخش عمده کرسیها را در اختیار بگیرد. اما اگر آرای فهرستها بهصورت ۴۰، ۳۰ یا ۲۰ درصد تقسیم شود، آنگاه تنوع در ترکیب شورا شکل میگیرد و افراد مختلفی از جریانهای گوناگون وارد شورا میشوند.»
نگاه فراتر از شوراها
درادامه،رئیس هیات مرکزی نظارت برهفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشور درپاسخ به پرسش دیگر خبرنگار جامجم درباره انحلال شوراها و برنامههای هیات نظارت برای کاهش بروز این اتفاق در دورههای بعدی گفت: «در حوزه انتخابات شوراها نگاه ما بسیار فراتر از این مباحث است. حتی معتقدیم که شهردار باید با رأی مستقیم مردم انتخاب شود.»
او تأکید کرد: «ما انتخابات شوراها را اساسا انتخاباتی محلی، استانی و شهرستانی میدانیم و ضرورتی برای برگزاری سراسری آن مانند انتخابات ریاستجمهوری یا مجلس وجود ندارد. بااین حال، بنا به برخی ضرورتها، انتخابات شوراهای شهر و روستا بهصورت سراسری برگزار میشود وهنوزنیازمند اصلاحات وتغییرات قانونی هستیم که البته باید با نهادهای نظارتی هماهنگ شود.»
جوکار در پایان خاطرنشان کرد: «برای نخستینبار انتخابات تناسبی در شهر تهران برگزار میشود. این شیوه بهصورت آزمایشی اجرا خواهد شد و اگر در برخی بخشها مشکلات یا ایراداتی وجود داشته باشد، قطعا برای برگزاری آن در دورههای بعد و در کلانشهرها این موارد برطرف خواهد شد.»
رئیس هیأت مرکزی نظارت بر هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشورگفت:«تعداد شهرهای دارای شورا به ۱۴۵۹ شهر رسیده و در ۴۸هزار و ۴۶۰ روستا نیز شوراهای اسلامی تشکیل خواهد شد. پیشبینی میشود در این دوره بیش از ۴۰۰ هزار نفر داوطلب انتخابات شوراها باشند.»
اصلاح قانون و الکترونیکی شدن انتخابات
رئیس هیأت مرکزی نظارت بر هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشور با اشاره به اصلاحات صورتگرفته در قانون انتخابات گفت: «الکترونیکی شدن فرآیند رأیگیری، در راستای سیاستهای کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۵ انجام شده است. هدف از این اصلاحات، تسریع در فرآیند اخذ رأی، افزایش دقت در شمارش آرا، کاهش خطای انسانی و صیانت از آرای مردم است. از مرحله احراز هویت تا ثبت رأی، تمامی فرآیند بهصورت الکترونیکی انجام میشود.» او ادامه داد: «ثبتنام داوطلبان شوراهای شهر از ۲۱دی آغاز میشود و در بهمن نیز ثبتنام داوطلبان شوراهای روستایی انجام خواهد شد. این فرآیند بهگونهای طراحی شده که هیچ نیازی به حضور داوطلبان در فرمانداریها و بخشداریها نیست و افراد میتوانند از طریق سامانههای مربوط، فرمها را تکمیل و مدارک خود را بارگذاری کنند که این امر موجب تسهیل و تسریع روند ثبتنام خواهد شد.»
سازوکار انتخابات تناسبی
جوکار با بیان اینکه نظام انتخاباتی کشور بهطور سنتی اکثریتی بوده است؛ به این معنا که هر فرد یا فهرستی که بیشترین آرا را کسب کند و از اقبال مردمی برخوردار باشد، میتواند کرسیهای شورا یا مجلس را بهدست آورد، افزود: «با هدف رعایت عدالت انتخاباتی و فعالترشدن احزاب و تشکلهای سیاسی، مقرر شد در هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر تهران، انتخابات بهصورت تناسبی برگزار شود. دراین شیوه، علاوه بر فهرستهایی که از سوی گروهها و جریانهای سیاسی ارائه میشود، افراد میتوانند بهصورت منفرد و مستقل نیز در انتخابات شرکت کنند.»
مبنای انتخابات تناسبی بر این اساس است که هر فهرست، متناسب با وزن آرایی که از مردم دریافت میکند، سهمی از کرسیهای شورا را بهدست آورد. برای مثال، اگر یک فهرست ۴۰ درصد آرا را کسب کند، ۴۰ درصد کرسیهای شورا به آن اختصاص خواهد یافت. براساس قانون، از دوره هشتم شوراها به بعد،انتخابات تناسبی درمراکز استانها و کلانشهرها برگزار خواهد شد و این شیوه بهعنوان یک الگوی جدید انتخاباتی توسعه مییابد.
ترکیب هیاتهای نظارت بر انتخابات
او با اشاره به ترکیب هیاتهای نظارت بر انتخابات، افزود: «ستاد نظارت مرکزی با رأی مجلس شورای اسلامی تعیین شده و بر این اساس، پنج نفر از نمایندگان مجلس بهعنوان اعضای این ستاد انتخاب شدهاند. همچنین هیاتهای نظارت در سطح استانها و شهرستانها تشکیل شده است. گام بعدی تشکیل هیاتهای نظارت بخش است؛ چرا که برای شکلگیری هیاتهای اجرایی بخش، ابتدا باید هیاتهای نظارت تشکیل شوند. معتمدان هیاتهای اجرایی بخش نیز توسط همین هیاتهای نظارت انتخاب خواهند شد.» جوکار با اشاره به روند آموزشها افزود: «آموزشهای مربوط به هیاتهای نظارت در تمام استانها بهجز سه استان برگزار شده است. حتی بخشی از عوامل اجرایی نیز تحت آموزش قرار گرفتهاند که این آموزشها بهخوبی انجام شده است.» فرآیند انتخابات، آییننامه اجرایی و قوانین مربوطه باید بهطور کامل برای عوامل توضیح داده شود، به همین دلیل این آموزشها بهصورت حضوری در هر استان برگزار شده است. تا پایان انتخابات نیز چهار نوبت آموزش پیشبینی شده است. مرحله بعدی آموزشها مربوط به بازرسان خواهد بود و پس از آن، برای حدود ۱۵۰ هزار ناظر انتخاباتی آموزشهایی بهصورت متمرکز و مستقل برگزار میشود. معتمدان هیاتهای اجرایی در سطح شهرستانها در مرکز تعیین شدهاند و هیات اجرایی مرکزی نیز فعالیت خود را آغاز کرده است. با توجه به تغییرات قانون، هیات اجرایی مرکزی با مسئولیت وزیر کشور تشکیل شده و در شهرستانها نیز هیاتهای اجرایی شکل گرفته و معتمدان آنها مشخص شدهاند.
تنوع سیاسی؛ عامل پویایی نه بیثباتی شوراها
رئیس هیاتمرکزی نظارت برهفتمین دورهانتخابات شوراهای اسلامی کشوردرپاسخ به پرسش خبرنگارجامجم درباره اینکه آیا انتخابات تناسبی موجب بیثباتی شوراها نمیشود و اینکه برخی معتقدند تنوع گروههای سیاسی میتواند اختلافات را افزایش دهد، گفت: «اتفاقا یکدست شدن شوراها الزاما نشانه کارآمدی نیست.زمانیکه شورا متنوع باشدوچند جریان با دیدگاههایمتفاوت درآن حضورداشتهباشند،مباحثکارشناسی عمیقترمیشودوتصمیمگیریهابادقتبیشتری صورت میگیرد.»
جوکار ادامه داد: «وقتی شورا کاملا یکدست باشد، تصمیمها معمولا سریع و بدون تضارب آرا گرفته میشود؛ اما در شوراهای متنوع، برخورد دیدگاهها و تضارب آرا باعث رشد فکری اعضا و افزایش کیفیت تصمیمگیری خواهد شد.»
او با اشاره به سازوکار انتخابات تناسبی، تصریح کرد: «در این مدل نیز ممکن است یک فهرست بتواند اکثریت مطلق آرا را به دست آورد. اگر فهرستی مثلا ۸۰ درصد آرا را کسب کند، طبیعی است که بخش عمده کرسیها را در اختیار بگیرد. اما اگر آرای فهرستها بهصورت ۴۰، ۳۰ یا ۲۰ درصد تقسیم شود، آنگاه تنوع در ترکیب شورا شکل میگیرد و افراد مختلفی از جریانهای گوناگون وارد شورا میشوند.»
نگاه فراتر از شوراها
درادامه،رئیس هیات مرکزی نظارت برهفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی کشور درپاسخ به پرسش دیگر خبرنگار جامجم درباره انحلال شوراها و برنامههای هیات نظارت برای کاهش بروز این اتفاق در دورههای بعدی گفت: «در حوزه انتخابات شوراها نگاه ما بسیار فراتر از این مباحث است. حتی معتقدیم که شهردار باید با رأی مستقیم مردم انتخاب شود.»
او تأکید کرد: «ما انتخابات شوراها را اساسا انتخاباتی محلی، استانی و شهرستانی میدانیم و ضرورتی برای برگزاری سراسری آن مانند انتخابات ریاستجمهوری یا مجلس وجود ندارد. بااین حال، بنا به برخی ضرورتها، انتخابات شوراهای شهر و روستا بهصورت سراسری برگزار میشود وهنوزنیازمند اصلاحات وتغییرات قانونی هستیم که البته باید با نهادهای نظارتی هماهنگ شود.»
جوکار در پایان خاطرنشان کرد: «برای نخستینبار انتخابات تناسبی در شهر تهران برگزار میشود. این شیوه بهصورت آزمایشی اجرا خواهد شد و اگر در برخی بخشها مشکلات یا ایراداتی وجود داشته باشد، قطعا برای برگزاری آن در دورههای بعد و در کلانشهرها این موارد برطرف خواهد شد.»
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
گفت و گو
