مشکلات جوانان از اعتبار تا ساختار

در این بین البته برخی کارشناسان مشکلات جوانان را تنها به کمبود بودجه گره نمی‌زنند و می‌گویند برخی مشکلات فعلی جوانان در گرو اجرای طرح‌های بر زمین مانده و سوءمدیریت در هزینه‌کرد بودجه‌های در نظر گرفته شده است‌.
     
سهم جوانان از بودجه
براساس لایحه بودجه ۱۴۰۴، اعتبارات کل وزارت ورزش و جوانان حدود ۲۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده است و در این میان، بخش امور جوانان که مسئول اجرای برنامه‌های مرتبط با ازدواج، اشتغال، مشارکت اجتماعی و اوقات فراغت جوانان است تنها بخش بسیار کوچکی از این رقم را به خود اختصاص داده. در بودجه امسال، کل اعتبارات اختصاص‌یافته به امور جوانان ۱۲۶۴ میلیارد و ۵۱۷میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بوده که این معادل ۵.۵درصد از کل اعتبارات وزارت ورزش و جوانان است. براساس محاسبات علیرضا رحیمی،  معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان مجموع این ارقام نشان می‌دهد سهم معاونت امور جوانان اکنون ازکل بودجه کشور معادل۰.۰۰۱۷درصد است اما این بودجه نهایی نیست چراکه به گفته وی از همین میزان نیز حدود ۵۰ درصد صرف حقوق و دستمزد و هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر می‌شود.

بودجه بدون خروجی!
در حالی که برخی مسئولان حوزه جوانان از کمبود بودجه به‌عنوان عامل اصلی ضعف سیاست‌های این بخش یاد می‌کنند، بررسی روند اعتبارات طی سال‌های اخیر تصویر پیچیده‌تری را نشان می‌دهد. در سال ۱۴۰۱ برای برنامه سیاست‌گذاری و راهبری امور جوانان حدود ۱۶۹ میلیارد و۸۰ میلیون تومان به‌صورت ردیف اختصاصی پیش‌بینی شده بود. در بودجه سال ۱۴۰۳ بودجه کل وزارت ورزش و جوانان با رشد قابل‌توجه نسبت به سال قبل مواجه شد. مجموع اعتبارات این وزارتخانه در لایحه بودجه ۱۴۰۳حدود ۱۵.۹۶۰میلیارد تومان برآورد شد که نسبت به بودجه۱۴۰۲حدود۱۸۵درصدرشد داشته است. بااین حال در عمل، افزایش بودجه حوزه جوانان طی سال‌های اخیر نتوانسته است تأثیر واقعی و عینی در بهبود وضعیت جوانان برجای بگذارد و اگرچه تخصیص بودجه به امور جوانان در لایحه‌های اخیر رشد عددی داشته اما شاخص‌های اجتماعی– اقتصادی مرتبط با جوانان همچنان چالش‌برانگیز باقی مانده‌اند. برای مثال نرخ بیکاری جوانان در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال حدود ۲۲.۷۵درصد است و طی سال‌های اخیر تغییر معناداری در آن رخ نداده است. همچنین وضعیت ازدواج جوانان نیز بهبود نداشته و تعداد ازدواج‌ها طی سال‌های اخیر به‌طور پیوسته کاهش یافته تا جایی که داده‌های سازمان ثبت‌احوال کشور نشان می‌دهد، اوایل دهه ۱۳۹۰ سالانه نزدیک به ۸۰۰ هزار ازدواج در کشور ثبت می‌شد اما این رقم در سال‌های اخیر به کمتر از ۵۰۰ هزارمورد درسال رسیده ‌است. در چنین شرایطی، برخی کارشناسان معتقدند مشکل اصلی نه صرفا میزان بودجه بلکه نحوه هزینه‌کرد و اولویت‌گذاری منابع است چراکه بودجه‌های اختصاص‌یافته غالبا صرف اولویت‌های فرعی، طرح‌های پراکنده یا برنامه‌هایی با اثرگذاری کم می‌شود و نه پروژه‌های بلندمدت و ساختاری که بتواند بیکاری، مسکن یا ازدواج جوانان را به‌طور واقعی بهبود دهد. 
مجتبی تاجیک، مدیرکل سابق دفتر طرح‌های ملی و فراگیر جوانان وزارت وزارت ورزش و جوانان دراین باره به جام‌جم می‌گوید: بودجه حوزه جوانان همواره نسبت به بودجه ورزش کمتر بوده و این باعث شده اغلب تصور شود جوانان زیر سایه ورزش قرار دارند و کمتر دیده می‌شوند. با این حال، در سال‌های اخیر، بودجه حوزه جوانان رشد قابل‌توجهی داشته است. اما چالش‌های مهمی در نحوه تخصیص و اجرای آن وجود دارد.
به گفته تاجیک وام‌های اشتغالزایی جوانان ازمحل بودجه‌های عمومی ومالیات برارزش افزوده تأمین وبین چندین وزارتخانه توزیع می‌شوند. بانک‌ها، به‌ویژه بانک توسعه تعاون، اجرای طرح‌ها را با سختگیری و برخوردهای سلیقه‌ای انجام می‌دهند به‌طوری‌که جوانان بسیاری هنوز نتوانسته‌اند وام ازدواج دریافت کنند.این درحالی است که نرخ سود این وام‌ها بین ۱۶ تا۲۷درصد متغیر است که تقریبامعادل نرخ تورم بانکی است،اما تفاوت عملکرد شعب مختلف و سختگیری‌ها موجب نارضایتی متقاضیان شده است.
تاجیک بر این باور است که افزایش بودجه به تنهایی به تحقق اهداف حوزه جوانان مانند اشتغال و ازدواج منجر نمی‌شود و تحلیل نحوه مصرف منابع از اهمیت بیشتری برخوردار است.

پراکندگی وظایف‌؛ مانع اصلی 
به‌عقیده کارشناسان، حل مشکلات امروز جوانان یک معادله چندوجهی است که نمی‌توان آن را به یک عامل یا یک حوزه محدود کرد. این موضوع به هماهنگی میان بخش‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی‌ نیاز دارد و تنها در صورت مدیریت جامع و هدفمند می‌توان به نتایج ملموس دست یافت. جوانان به‌عنوان سرمایه اصلی جامعه، نقش تعیین‌کننده‌ای در شادابی، پویایی و توسعه پایدار کشور دارند و رفع دغدغه‌های آنان، مستلزم برنامه‌ریزی دقیق، بودجه کافی و ساختار مدیریتی مناسب است. 
عباس صوفی، نایب‌رئیس فراکسیون جوانان مجلس، با تاکید بر توجه ویژه به مسائل جوانان به جام‌جم می‌گوید: بودجه سال آینده هنوز اعلام نشده اما موضوع جوانان در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و نیازهای معیشتی باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. 
آن‌طورکه او توضیح می‌دهد امسال به نسبت سال‌های قبل منابع بیشتری برای حوزه‌های مختلف جوانان اختصاص یافته بود اما به‌دلیل شرایط جنگی و کاهش درآمدهای دولت، اجرای کامل این برنامه‌ها با مشکلات جدی مواجه شد. 
نایب‌رئیس فراکسیون جوانان مجلس معتقد است مشکل اصلی صرفا کمبود بودجه نیست، بلکه نحوه مصرف و مدیریت منابع نیز اهمیت فراوان دارد. علاوه بر این در حال حاضر پراکندگی وظایف و نبود هماهنگی میان نهادهای مختلف، باعث شده مشکلات جوانان به‌درستی حل نشود. 
به‌گفته او بسیاری از جوانان هنوز در صف دریافت وام ازدواج، وام ودیعه مسکن و سایر حمایت‌های معیشتی قرار دارند و مدیریت این موضوع نیازمند برنامه‌ای دقیق است. به‌همین دلیل، ایجاد ساختار یا نهاد مستقل برای رسیدگی به مسائل جوانان، می‌تواند نقشی کلیدی در بهبود شرایط این گروه ایفا کند. زیرا پرداختن به مسائل جوانان در وزارت ورزش تحت تاثیر مسائل ورزشی قرار گرفته و آن‌طور که بایدو‌شاید مورد توجه نیست. 
صوفی ادامه می‌دهد: در حوزه جوانان ما نیازمند نهادی مستقل هستیم که بتواند به‌صورت تخصصی و متمرکز به نیازهای جوانان پاسخ دهد، نه این‌که اعتبارات آن صرفا برای پرداخت حقوق کارکنان مصرف و اجرای طرح‌های ملی به فراموشی سپرده شود. 
در هر صورت، امروز موفقیت در حل مسائل جوانان نیازمند نگاه چندجانبه و همکاری میان بخش‌های مختلف است. از تامین مسکن و حمایت‌های اقتصادی گرفته تا ارتقای فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی، همه باید در چارچوب یک برنامه جامع و هدفمند مورد توجه قرار گیرند.