چرا ارز تک نرخی نمی شود؟

به گزارش جام جم آنلاین کیوان کاشفی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، درباره علل افزایش قیمت ارز در روزهای اخیر در بازار غیررسمی اظهار داشت: قیمت ارز همواره تحت تأثیر چند عامل بوده که در این دوره نیز همان عوامل دخیل هستند که نخستین علت افزایش تقاضای ارز در بازار است.

وی افزود: به نظر می‌رسد بخشی از این افزایش تقاضا ناشی از آیین‌نامه‌ای است که دولت مصوب کرده و اجازه واردات حدود ۶ تا ۷ میلیارد دلار کالا را بدون مشخص بودن منشاء ارز صادر کرده است؛ این واردات از طریق کانال‌هایی مانند کولبری و ته‌لنجی مجاز شده و همین موضوع باعث افزایش تقاضا و فشار بر قیمت‌ها شده است.

این فعال اقتصادی ادامه داد: علت دوم به نرخ تورم داخلی باز می گردد که به طور رسمی از سوی بانک مرکزی بیش از ۴۰ درصد اعلام شده و عموم مردم آن را بیش از ۵۰ درصد می دانند؛ این نرخ تورم طبیعی است که بر همه سطوح اثر می‌گذارد و قیمت دلار نیز از آن تاثیر می پذیرد. 

بانک مرکزی بازار دوم را تعمیق نداده است

عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران در ادامه به محدودیت‌های بانک مرکزی نیز اشاره کرد گفت: بانک مرکزی به هر دلیلی هنوز بازار دوم را تعمیق نداده و انتقال ارز به سمت بازار دوم به میزان لازم صورت نمی‌گیرد. این موضوع خود باعث افزایش قیمت در بازار آزاد شده است. 

کاشفی تصریح کرد: این دلایل در هر برهه از زمانی در کشور وجود دارد، به‌خصوص وقتی تورم رسمی بیش از ۵۰ درصد است و دولت‌ها با حجم نقدینگی بالا مواجه هستند، افزایش نرخ ارز در بازار شدت بیشتری می گیرد.

وی در عین حال خاطر نشان کرد: دولت‌ها در ادوار مختلف به هر شکلی سعی دارند نقدینگی را مدیریت کنند، اما در عمل نمی‌توان انتظار داشت که قیمت ارز تثبیت شود.

وجود چهار نرخ متفاوت در بازار

عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران با اشاره به وجود چهار نرخ متفاوت ارز در اقتصاد ایران اظهار داشت: سه نرخ در مرکز مبادله وجود دارد که شامل نرخ ارز تجاری در تالار اول، نرخ توافقی در تالار دوم و نرخ ارز ترجیحی کالاهای اساسی و دارو است؛ قیمت در بازار آزاد هم اکنون به حدود ۱۲۸ هزار تومان رسیده است که این وضعیت را نمی توان با یک فرمول ساده اصلاح کرد.

کاشفی با تاکید بر برنامه‌ریزی بلندمدت برای حرکت به سمت نرخ واحد اظهار داشت: اختلاف بین نرخ‌ها باعث ایجاد رانت شده است؛ مثلاً زمانی که دلار برای کالای اساسی با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان محاسبه می‌شود، ولی دلار آزاد اکنون در کانال ۱۲۸ هزار تومان است، این اختلاف منجر به رانت و عدم تأثیرگذاری قیمت بر مصرف‌کننده نهایی می‌شود.

این فعال اقتصادی بخشی از تلاطم اخیر در بازار ارز را ناشی از مسائل سیاسی و تحریم ها دانست و تصریح کرد: باید این تفاوت کاهش یابد و کالاها از تالار اول به تالار دوم منتقل شوند تا فاصله قیمتی کاهش پیدا کند و نرخ واقعی‌تر شود.

تثبیت نرخ ارز در شرایط فعلی امکان پذیر نیست

عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی در پاسخ به این سؤال که تثبیت نرخ ارز در شرایط فعلی امکان‌پذیر است یا نیاز به اصلاح سیاست‌ها دارد، بیان کرد: تثبیت امکان‌پذیر نیست. ناترازی در بازار ارز و اختلاف بین تقاضا و منابع موجود باعث شده هرگونه تلاش برای تثبیت نرخ با شکست مواجه شود.

کاشفی تاکید کرد: افزایش منابع ارزی دولت، فروش نفت بیشتر و استفاده از ابزارهای مختلف مالی برای کنترل بازار، پیش‌شرط لازم برای تثبیت است، اما در شرایط فعلی کشور، این امکان به‌طور کامل وجود ندارد و هرگونه اقدام شتاب‌زده می‌تواند باعث تنش مجدد و افزایش تورم شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم نرخ‌های چندگانه را به یک نرخ تبدیل کنیم، باید ابتدا به نرخ متعادل برسیم؛ نرخ موجود در بازار آزاد، نرخ واقعی نیست و باید اجازه داده شود که بازار واقعی شکل بگیرد، یعنی واردکنندگان و صادرکنندگان قیمت‌ها را با هم هماهنگ کنند. در غیر این صورت، کنترل نرخ با ابزارهای دولت مانند بازارگردانی و تالار اول و دوم، همچنان با مشکل مواجه خواهد بود.