۳ آسیب اول کشور؛ اعتیاد الکل و طلاق/ برنامه جدید دولت برای حاشیه‌نشین‌ها

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از ایسنا، سید محمد بطحائی به رصد و پایش آسیب‌های اجتماعی کشور در سازمان امور اجتماعی اشاره کرد و در مورد نتایج این پایش‌ها و اولویت‌بندی آسیب‌ها، گفت: یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که نه تنها در کشور ما بلکه در تمام دنیا نگرانی ایجاد کرده اعتیاد به مواد مخدر است و متأسفانه این گونه در ذهن افراد می‌گنجانند که مصرف مواد مخدری، چون گل، ماری جوآنا و موادی شبیه این نوع، اعتیادآور نیست و به غلط این تصور در بین افکار عمومی و به ویژه جوانان و نوجوانان جا افتاده است.

اعتیاد، الکل و طلاق؛ ۳ آسیب اجتماعی اول کشور

وی گفت: در برخی موارد، مصرف این نوع مواد آثار مخرب بسیار خطرناک‌تری از مواد مخدر معروفی دارد که همه می‌شناسیم، بنابراین اعتیاد در رتبه‌بندی نتایج پایش‌ها و رصد آسیب‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی است که ما به دنبال کاهش و حل آن هستیم.

بطحائی با اشاره به اینکه در مورد مباحث اعتیاد و مصرف مواد مخدر با ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان سازمان تخصصی این امر همکاری داریم، اظهار کرد: در این راستا به دنبال روش‌های جدید برای کاهش مصرف هستیم به طوری که راهکار‌هایی در سال جاری در ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور اجرا خواهد شد تا میزان مصرف مواد مخدر کاهش پیدا کند.

رئیس سازمان امور اجتماعی کشور با ابراز تأسف از این‌که میزان مصرف مواد مخدر علی‌رغم برنامه‌های فراوانی که در کشور به اجرا در آورده‌ایم، همچنان سیر صعودی است و روند تزایدی دارد، گفت: تأکید می‌کنم که در دنیا مصرف مواد مخدر به عنوان یک چالش وجود دارد. به طوری که سالانه ۳۰۰ میلیون نفر از مردم جهان بین سنین ۱۵ تا ۶۰ سال مصرف کننده مواد مخدر هستند، یعنی حدود شش درصد جمعیت گروه سنی ۱۵ سال به بالا تا ۶۰ سال یکبار مواد مخدر را مصرف کردند که در کشور ما متأسفانه روند مصرف مواد مخدر رو به تزاید است.

وی دومین مورد از آسیب‌های اجتماعی حاصل نتایج رصد و پایش آسیب‌ها در وزارت کشور را استفاده از الکل اعلام کرد و افزود: متأسفانه مصرف الکل در کشور در بین جوانان و نوجوانان اشاعه پیدا کرده و با افسوس باید گفت که بسیاری از افرادی که الکل مصرف می‌کنند اطلاعات لازم از آسیب‌ها وخطرات مصرف این مواد را ندارند و استفاده از الکل‌ها و نوشیدنی‌های الکلی غیرمتعارف آثار روحی و صدمات جسمی فراوان و حتی مرگ را به دنبال دارد.

بطحائی سومین آسیب مورد رصد و پایش در سازمان امور اجتماعی کشور که نظم خانواده و جامعه را برهم می‌زند، طلاق دانست و گفت: میزان طلاق در کشور رو به تزاید است؛ البته خوشبختانه سرعت سیر صعودی طلاق زیاد نبوده، اما باز هم برای کشور ما در حوزه مدیریت اجتماعی جزو موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

انتشار اطلس آسیب‌های اجتماعی در سال جاری

رئیس سازمان امور اجتماعی کشور با اشاره به اینکه همه ساله اطلس آسیب‌های اجتماعی منتشر می‌شود و ما به عنوان مرکز رصد اطلس آسیب‌های اجتماعی کشور را احصا و آماده کرده‌ایم که آخرین آن در ماه‌های گذشته منتشر و برای تصمیم سازی و مدیریت مسائل اجتماعی بر اساس واقع گرایی در اختیار مراجع تصمیم‌گیر قرار داده‌ایم، اظهار کرد: اطلس آسیب‌های اجتماعی در سال جاری در سطوح ملی، استانی و همچنین در سطح شهرستان منتشر شده تا فرمانداران به عنوان مسئولین اتاق وضعیت استان خود، بتوانند موقعیت‌شان را تشخیص دهند که در مقایسه با شهرستان‌های دیگر در کدام یک از این آسیب‌ها وضعیت بحرانی دارند و یا در کدام آسیب‌ها شرایط وضعیت مناسب‌تری دارند تا براساس این شناخت بتوانند برای مسائل اجتماعی شهر ستان برنامه‌ریزی و طراحی عملیاتی داسته باشند.

کاهش آمار‌های نزاع دسته‌جمعی و خشونت خانگی و فرار از خانه

وی به دیگر رتبه‌بندی آسیب‌های اجتماعی در رصد و پایش‌های صورت گرفته اشاره کرد و گفت: موضوع «خودکشی» از دیگر مواردی است که مورد رصد قرار می‌گیرد و متأسفانه افراد این اقدام را با توجه به مشکلات و اختلالات روحی، شخصیتی و اجتماعی و خانوادگی انجام می‌دهند و اگر تا پیش از این تعدادی از افراد برای ترساندن دیگران اقدام به خودکشی می‌کردند، اما امروزه شاهد هستیم که تعداد بیشتری از افراد به قصد مرگ اقدام به خودکشی می‌کنند.

به گفته بطحایی، برخی از شاخص‌ها و آسیب‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته، روند کاهشی دارد؛ به طوری که آمار نزاع‌های دسته‌جمعی روند کاهشی داشته و سیر نزولی به خود گرفته است. همچنین آمار‌های مربوط به فرار از خانه و ناهنجاری‌های این چنینی و خشونت خانگی رو به کاهش بوده است.

ارائه آمار شاخص‌های ترکیبی وضعیت اجتماعی کشور، بزودی

رئیس سازمان امور اجتماعی کشور یکی از اقداماتی که در سال جاری این سازمان شروع کرده است و تا چند هفته آینده اولین خروجی آن مشخص می‌شود، ارائه آمار شاخص ترکیبی وضعیت اجتماعی کشور دانست و ادامه داد: چنانچه آسیب‌ها را در کنار هم قرار دهیم و بخواهیم آماری از شاخص ترکیبی وضعیت اجتماعی (شاخص‌های سلبی آسیب‌ها و ایجابی‌ها همچون نشاط اجتماعی، امید به آینده، انسجام ملی) ارائه دهیم، می‌توان مشخص کرد که کدام استان در حال حاضر وضعیت بدتری دارد و یا کدام شهرستان وضعیت بحرانی دارد. همچنین می‌توان برآورد کرد که آیا شهرستانی نسبت به مرحله قبل خود وضعیت بهتری دارد و یا در شرایط بدتری به سر می‌برد.

وی با تأکید بر اینکه رسیدن به این نتایج حاصل دسترسی به شاخص‌های ترکیبی است، افزود: برای اولین بار خوشبختانه این شاخص ترکیبی در دست تهیه و تولید است و تا هفته‌های آینده اولین نتایج آن اعلام خواهد شد که بر اساس این شاخص ما می‌توانیم قضاوت‌های دقیق و کارشناسی نسبت به پیشرفت و پسرفت شهرستان‌ها و استان‌ها نسبت به وضعیت قبلی خود در حوزه وضعیت اجتماعی داشته باشیم.

کاهش سرمایه اجتماعی در سطح کلان

بطحائی درباره اقدامات سازمان امور اجتماعی برای ایجاد نشاط در جامعه نیز گفت: یک واقعیتی را باید مطرح کرد و آن این است که با کاهش سرمایه‌های بیشتری رو‌به‌رو هستیم؛ به طوری که بر اساس آخرین پایش‌های اجتماعی که در سال جاری انجام داده‌ایم سرمایه اجتماعی در سطح کلان ۲۶.۵ درصد است که این عدد در سال ۱۳۹۷، ۳۳ درصد بوده و از سال ۱۴۰۰ تا سال ۱۴۰۴ کاهش ملموسی نداشتیم. در نهایت سرمایه‌های اجتماعی ما بالا نیست و آمار ۲۶.۵ درصد بسیار رقم نگران‌کننده‌ای است.

به گفته رئیس سازمان امور اجتماعی کشور، معمولا همه کشور‌ها میزان سرمایه اجتماعی خود را هر ساله نسبت به سال‌های گذشته خود برآورد می‌کنند و به صورت نسبی این آمار‌ها را مقایسه می‌کنند که این نشان می‌دهد مولفه‌هایی که در سرمایه‌های اجتماعی تاثیرگذار است کاهش پیدا کرده است که یکی از این مولفه‌ها نیز کاهش نشاط اجتماعی است.

با نشاط اجتماعی فاصله پیدا کرده‌ایم

وی گفت: وقتی نشاط اجتماعی را به دلایل مختلف تحت نظر قرار ندادیم و مورد توجه قرار نگیرد مشکلات زیادی را به همراه دارد و منظور از نشاط اجتماعی اقدامات غیرقابل قبول که موجب ایجاد تشنج در جامعه و یا راه‌اندازی کارناوال‌های نامتعارف می‌شود و یا با سلیقه محوری حلال خدا را حرام کردن، نیست؛ بلکه منظور از نشاط اجتماعی رفتار‌های اجتماعی است که می‌تواند امید به آینده را در جامعه زنده کند و امید را با رعایت تمام اصول و هنجار‌ها که در جامعه وجود دارد، بالا ببرد.

بطحائی ابراز تاسف کرد که با توجه به محدودیت‌هایی که خودمان در جوامع ایجاد کرده‌ایم و حتی در مواردی که حلال خدا حرام نمی‌شود، ممانعت کردیم و همین عوامل باعث می‌شود که با نشاط اجتماعی فاصله پیدا کنیم.

ابلاغ بخشنامه نشاط اجتماعی به فرمانداران 

وی ادامه داد: در فروردین ماه امسال مصوبه‌ای را به فرمانداران‌مان ابلاغ کردیم که طبق این مصوبه به تمام دستگاه‌های مختلفی که ذیربط بوده و همفکری کرده‌اند به ویژه وزارت ارشاد، پس از جلسات متعدد بخشنامه‌ای تحت عنوان نشاط اجتماعی نوشته و ابلاغ شد؛ به طوری که در هر شهرستانی به مقتضای فرهنگ، آداب و رسوم و فرهنگ محلی و بومی خود رویداد‌هایی را برگزار کنند.

البته در دو ماه محرم و صفر شتاب آن گرفته شد و در ماه ربیع بخشنامه‌ای که مولفه‌های مختلف نشاط اجتماعی در آن اشاره شده بود دوباره مطرح شده و با محوریت فرمانداران و همکاری دستگاه‌های ذیربط و سمن‌های مختلف که در شهرستان‌های مختلف وجود دارند و گروه‌های مردمی، این رویداد‌ها که می‌توان چهره شهر را تغییر دهد، اجرا شد.

رضایت ۲۵.۵ درصدی شهروندان از اوضاع کشور 

رئیس سازمان امور اجتماعی کشور میزان رضایت شهروندان از اوضاع کشور با شرایط فعلی را ۲۵.۵ درصد طبق آخرین پیمایش سازمان عنوان و اظهار کرد: برای افزایش این میزان رضایت شهروندان باید به دور از تنگ نظری وسلیقه محوری و با محوربت قانون با دل مردم راه بیاییم و با ابتنا بر فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی و میراث کهن ادب و فرهنگ و هنر ایرانی علاوه بر امید آفرینی و نشاط جامعه به انسجام اجتماعی به عنوان مولفه اصلی نگاه ویژه داسته باشیم.

وی از فرمانداران خواست تا بخشنامه سازمان امور اجتماعی کشور برای ایجاد نشاط اجتماعی را مجددا بر روی میز قرار داده و اقدامات لازم را انجام دهند.

حاشیه‌نشینی یک‌بار دیگر در دستور کار دولت با زاویه جدید

بطحائی حاشیه‌نشینی را از جمله طرح‌هایی دانست که مدت زمان زیادی است که جمهوری اسلامی سعی کرده است برطرف کند و تصریح کرد: در این زمینه موفقیت‌هایی هم داشته است، اما به نقطه مطلوب نرسیده است و بحث حاشیه‌نشینی به یک معضل تبدیل شده و متأسفانه کانون بسیاری از آسیب‌ها مراکز حاشیه‌نشین شهرهاست.

وی با بیان اینکه حاشیه نشینی دلایل مختلفی دارد و در این زمینه نهاد‌های مختلف (سپاه، ستاد اجرایی فرمان امام، ستاد بازآفرینی و وزارت کشور) در سال‌های گذشته در چندین نوبت سعی کردند تا حاشیه‌نشینی را کنترل و مدیریت کرده و مشکلات آن را کم کنند، ادامه داد: البته دستاورد‌هایی داشته‌اند، اما به نقطه مطلوب نرسیده است که اخیرا با تاکید رئیس جمهور بر موضوع محله‌محوری، موضوع حاشیه‌نشینی یکبار دیگر در دستور کار قرار گرفته و از زاویه دیگری به این موضوع نگاه می‌کنیم.

رئیس سازمان امور اجتماعی کشور ادامه داد: در این راستا برای موضوع حاشیه‌نشینی با دیدگاه رئیس جمهور برنامه‌ریزی جدیدی مدنظر قرار گرفته است که با این برنامه و استفاده از نهاد‌های مربوطه بتوانیم همگرایی ایجاد کنیم تا خدمات ارائه شده به مناطق حاشیه‌نشین از سوی دستگاه‌های مختلف مشخص شده و ارائه خدمات با اطلاع دستگاه‌های مربوط باشد و موازی‌کاری در این مورد صورت نگیرد و در زمینه‌هایی که اولویت ندارد نیز هزینه نکنیم، چرا که یکی از دلایل ناکارآمدی‌ها، موازی‌کاری‌های بین دستگاه‌ها برای مواجهه با حاشیه‌نشینی و آسیب‌های موجود بوده است.

بطحایی تأکید کرد: بار‌ها اقداماتی که در مناطق حاشیه‌نشینی صورت گرفته بدون مطالعه و همکاری دستگاه‌ها تنها صرفا باعث هدررفت هزینه شده است. بدون این‌که اولویت این مناطق باشد و حتی اهالی این محل‌ها هم در ارزیابی‌های صورت گرفته نظرشان متفاوت از این هزینه کرد بیهوده بوده و معتقد بودند که هزینه‌های مد نظر دستگاه‌های مربوطه برای حاشیه‌نشینی باید با نظر اهالی محل و با هماهنگی دستگاه‌ها باشد، بنابراین همگرایی بین دستگاه‌ها در طرح جدید که مورد نظر رئیس جمهور است مدنظر بوده تا محله‌محوری را مجددا راه‌اندازی کنیم و این همگرایی بخش عمده‌ای از مشکلات محلات و حاشیه‌نشینی‌ها را حل کند.

وی اظهار کرد: کانون اصلی هماهنگی بین فعالیت‌ها و اختصاص منابع، مناطق و خدماتی است که اولویت بیشتر و بالاتری را دارد. به عنوان نمونه اقدام چند ماه گذشته وزارت کشور برای بازگشت اتباع به کشورشان در راستای خواسته مردم بوده است چرا که این وزارتخانه به عنوان بخشی از حاکمیت خود را مکلف می‌داند وقتی تقاضایی در مورد یک موضوعی افزایش پیدا کرد به آن پاسخ مثبت دهد که در حوزه اتباع نیز با جدیت این موضوع پیگیری شد و اتباع فاقد مجوز قانونی به کشور خود بازگشتند و در برخی مناطق و شهر‌ها به ویژه کلانشهر‌ها که تعداد این اتباع بسیار زیاد بود حتما با خروج اتباع کانون آسیب‌ها نیز کاهش پیدا کرد.

رئیس سازمان امور اجتماعی کشور یادآور شد: بدون قضاوت و داوری باید گفت وقتی تراکم اتباع در نقطه‌ای کاهش پیدا کند به تبع آن آسیب‌ها نیز کاهش یافته است، چراکه تراکم جمعیت پایین آمده و ساماندهی‌ها نیز راحت‌تر است و توزیع امکانات و نظارت و انتظام بخشی نیز آسان‌تر می‌شود و در برخی مناطق کلانشهر‌ها خروج اتباع این آثار را گذاشته و با دستور وزیر کشور اتباع غیرقانونی که در بخش‌های مختلف برخی از آنها اختلال‌هایی را برای کشور ایجاد کرده بودند از کشور خارج شدند و امیدواریم این مسیر ادامه پیدا کند و در نهایت تکریم و احترام به همه انسان‌ها، به ویژه برادران و خواهران افغانستانی که به کشور ما مهاجرت کرده بودند به کشور خود بازگردند.