قصه سفیدپوشان در تلویزیون

با توجه به روی آنتن بودن «رویای ریحانه» و پیش از آن، سریال‌هایی چون «ذهن زیبا» و «آلا»، شاهد افزایش توجه به طیف جامعه پزشکی در آثار نمایشی هستیم. به همین دلیل، با چند تن از عوامل این سریال‌ها گفت‌وگو کرده‌ایم تا از نزدیک با دغدغه‌ها و تلاش‌های‌شان در خلق این آثار آشنا شویم و بدانیم چگونه سعی کرده‌اند به واقعیت نزدیک شوند و اثری ماندگار بسازند. 

چالش بازی در نقش مدیر زایشگاه
نیلوفر شهیدی، بازیگر نقش زهرا صادقی در سریال «رویای ریحانه» درباره تجربه بازی در این اثر گفت: گرچه در اثر کوتاه دیگری، تجربه بازی در نقش دکتر بیولوژیک را داشتم‌ اما بازی در نقش زهرا صادقی، مدیر زایشگاه خیریه فرشته برای من چالش‌های خاصی داشت. این نقش، برخلاف نقش طولانی‌تری که در آن عمیق‌تر به زندگی شخصیت وارد می‌شدم، چالش‌هایی از جنس مسئولیت مدیریتی و ارتباط عاطفی شدید با بیمارستان و زایشگاه داشت. این مکان برای صادقی فقط محل کار نبود، بلکه جایی مثل خانه‌ بود که از پدر به او ارث رسیده و البته در آن بزرگ شده و حالا به‌عنوان پزشک، ادامه‌دهنده راه پدر بود. سعی کردم برای نمایش بهتر نقش، به پیچیدگی‌های روحی و مسئولیت‌های او توجه کنم. 
شهیدی با مرورتجربیاتی که برای رسیدن به نقش خوددراین سریال داشته، ادامه داد: درزندگی شخصی،با چند پزشک از دوستان نزدیکم مواجهه داشتم که در شیفت‌های شبانه و بیداری‌های طولانی، لحظه‌به‌لحظه با جان انسان‌ها سر‌و‌کار داشته و دارند. البته فضای کار درزایشگاه هم این امررا جذاب‌ترمی‌کند‌؛ چون هرروز،زندگی جدیدی پابه دنیا می‌گذارد.یکی ازدوستانم که تخصصش زنان و زایمان است، برایم داستان جالبی تعریف کرد. گفت که برای او بعد از سال‌ها کار در این حوزه هنوز هم هر‌بار که قرار است زایمانی انجام دهد، همان حس روز اول را دارد و بچه‌ای که به دنیا می‌آید، همیشه اولین کودکی است که می‌بیند. سعی کردم از این تجربیات و داستان‌هایی که او برایم تعریف کرده استفاده کنم تا شخصیت را بهتر و پررنگ‌تر نشان دهم. 
بازیگر نقش زهراصادقی، مدیر زایشگاه دررویای ریحانه عنوان کرد:فداکاری و ایثارگری، به نظرم، از اصلی‌ترین ویژگی‌های یک پزشک است‌؛ چرا که مسئولیت جان انسان‌ها بر‌عهده آنهاست و این فراتر ازیک شغل معمولی‌ است. دررؤیای ریحانه، زهراصادقی یک شخصیت چند‌وجهی‌ پویا وپرچالش است که با مردم وشرایط مختلفی مواجه می‌شود.این شخصیت مسئولیت‌های مختلفی دارد‌؛ اول به‌عنوان همسر، بعد به‌عنوان مدیر زایشگاه و همچنین به‌عنوان کسی که این مکان را به ارث برده و می‌کوشد آن را حفظ کند. علاوه بر این، او مادر هم هست. همسرش نیز نقش مهمی درزندگی او داردو آنها کنار هم هستند. اتفاقات زیادی برایش رخ می‌دهد که بسیار پرتنش است و از آنجا که هنوز بخش‌هایی از داستان شروع نشده‌اند امکان صحبت از آنها وجود ندارد.  وی درباره نقشی که بازی می‌کند و چالش‌هایی که در این سریال سعی کرده به واقعیت نزدیک باشند، افزود: در ادامه سریال‌موضوعاتی مثل اضافه‌شدن بخش آی‌وی‌اف(IVF)به زایشگاه مطرح می‌شود.ازآنجاکه ورودبه مباحث تخصصی پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های زیادی دارد شخصا تحقیق و پرس‌وجو کردم تا اطلاعاتی که ارائه می‌دهیم دقیق و درست باشد و هیچ‌چیزی را بی‌اساس نگویم. مساله فرزندآوری در جامعه امروز بسیار مهم است و سعی کردم با دقت روی این مسائل کار و از منابع مختلف اطلاعات جمع‌آوری کنم تا خدای ناکرده اطلاعات نادرستی به مخاطب منتقل نشود. 

داستانی پزشکی با چالش‌های انسانی
امیرعباس پیام، سرپرست تیم نویسندگی سریال آلا، که درچند‌وقت اخیربا موضوع درمان وپزشکی روی آنتن رفته،ضمن قدردانی از سمانه نامدار، دیگر نویسنده این اثر گفت:سریال آلا با تحقیقات دقیق و گسترده‌ای ساخته شد. در تهیه و تولید این سریال بیش از یک سال با پزشکان، متخصصان و مدیران مراکز درمانی به‌ویژه مرکزپیشرفته رویان که درزمینه سلول‌های بنیادی و ناباروری پیش‌رو است، همکاری شد.بسیاری از قصه‌ها نیز برگرفته از پرونده‌ها و تجربیات واقعی کادر درمان هستندکه با کمک تخیل نویسندگان به جزئیات دراماتیک آغشته شده‌اند. البته یکی از نکات در پرداخت شخصیت‌ها (پزشکان، پرستاران و کادر درمان) این است که باید دقت داشت که این افراد هم مثل بقیه مردم دغدغه‌های روزمره دارند‌؛ مشکلات مالی، اختلافات خانوادگی و مسائل فرزندان، همه جزو زندگی آنهاست. در‌واقع هرچه در پرداخت شخصیت‌ها ابعاد انسانی‌شان بیشترنشان داده شود، مخاطب بهتر با آنها ارتباط برقرار کرده و جذب داستان می‌شود. 
پیام با اشاره به استفاده از چالش‌های خاص محیط درمان برای نزدیک‌تر‌شدن به این فضا در فیلمنامه‌ها عنوان کرد: چالش‌های تخصصی مراکز درمانی ذاتا جذاب‌ هستند اما برای جلب بیشتر مخاطب باید دراماتیک‌تر نشان داده شوند. افزودن حاشیه‌هایی مثل اختلافات کوچک، سهل‌انگاری یا اشتباهات کادر درمان که به بروز مشکلاتی منجر می‌شوند، داستان را ملموس‌تر و جذاب‌تر می‌کند. البته باید دقت شود که این چالش‌ها فقط در فضای درمان اتفاق نمی‌افتد، بلکه در هر محیط کاری‌ای مانند ادارات هم رخ می‌دهد و همان‌طور که گفته شد همین جزئیات به جذابیت محتوا کمک می‌کند.این نوع چالش‌ها مخاطب را بهتر جذب می‌کند، چون موضوعات صرفا علمی گاهی خسته‌کننده‌ هستند اما اضافه‌کردن بعد اخلاقی، داستان را جذاب و مخاطب را درگیر نگه می‌دارد. درام همیشه بر مبنای مسائل انسانی شکل‌گرفته و بدون این چالش‌ها، هیچ اثری کامل نخواهد بود.  
سرپرست تیم نویسندگی آلا ادامه داد: دوست دارم درباره موضوعات حساسی مانند خطای پزشکی و فساد در نظام درمان با آزادی عمل بنویسم و از واقعیت‌های جامعه و تجربه‌های خود و اطرافیان الهام بگیرم، حتی مواردی که به‌خاطر فساد، جان عزیزانی از دست رفته است اما در عمل محدودیت‌هایی وجود دارد که مانند سایر حوزه‌ها حساسیت بالایی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود نویسنده‌ها، تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌ها به‌خاطر جلوگیری از حاشیه‌ها، کمتر به این موضوعات بپردازند. با این حال، چقدر خوب است شرایطی فراهم شود که بتوان واقعیت‌ها را بدون دخل‌و‌تصرف و به‌شکل صادقانه نشان داد. 
امیدوارم صداوسیما با نگاه سازنده و حمایت از هنرمندان، زمینه را برای پرداختن به موضوعات مهم و واقعی این‌چنینی فراهم کند. لازم است رسانه‌ملی در مواقع ضروری، در حفظ استقلال و کیفیت آثار حتی در مقابل دیگر ارگان‌ها و نهادهایی که مخالف این امر هستند، ایستادگی داشته باشد تا بتواند آثار تاثیرگذار و جذابی تولید کند. 

تصویر واقعی و پرهیجان فضای درمان
امیرسجاد حسینی، کارگردان سریال «اپیدمی» که جزو اولین سریال‌های دوران کرونا بود، درباره ساخت این سریال گفت: در ساخت سریال اپیدمی ما سعی کردیم کار متفاوتی کنیم. تلاش‌مان این بود مثل سریال‌های معمول با صحنه‌های ایستایی که بازیگرها فقط حرف می‌زنند نباشد و براساس ذات شرایط بحرانی در ایام کرونا بازیگرها دائم حرکت داشتند تا حال‌و‌هوای شلوغ و پرهیجان روزهای کرونا بهتر حس شود و البته چون سریال موقع موج دلتای کرونا ساخته شد، تلاش کردیم کار را در فضای بسته آپارتمانی نسازیم و با دوربین‌هایی که روی دست حرکت می‌کردند، تصویری نزدیک به سینما خلق کنیم. یکی از سختی‌ها حفظ سرعت و ریتم داستان بود چون کار در بخش‌های بیمارستانی به‌خاطر زیاد‌بودن جابه‌جایی دوربین و تغییر نور سخت بود. برای این‌که داستان تند و جذاب پیش برود، تعداد سکانس‌ها و نماها را زیاد کردیم تا مخاطب هیجان بیشتری حس کند. 
حسینی ادامه داد: ساختن صحنه‌های مربوط به بیمارستان و دوران کرونا که به‌دلیل شرایط خاص آن‌زمان برای بسیاری از تماشاگران دلچسب نبود،کارراسخت کرد.ماتلاش کردیم این صحنه‌هارابه‌گونه‌ای نشان دهیم که زنده وپرانرژی باشندو خسته‌کننده به نظر نرسند، تا حس و تلاش کادر درمان در آن شرایط بهتر منتقل شود. در بخش‌های پزشکی، تصمیم گرفتیم تعداد نماها و تغییر زاویه‌های دوربین زیاد باشد تا ریتم داستان روان و باورپذیر به نظر برسد و بتوانیم به استانداردهای سریال‌های پزشکی خارجی نزدیک شویم. خوشبختانه با کمک مدیران شبکه امکانات خوبی در اختیار داشتیم‌؛ از‌جمله بیمارستان قوه قضاییه و بیمارستان‌های صحرایی که با کمک سپاه و ارتش ساخته شده بودند. این لوکیشن‌ها به ما امکان دادند فضایی مرتب و شیک بسازیم و از ساختن فضایی ناخوشایند و تاریک پرهیز کردیم. 
کارگردان اپیدمی اضافه کرد: من سبک کاری کارگردان معروف آمریکایی، دیوید فینچر را خیلی دوست دارم که با نماهای متنوع و خلاقانه، داستان را جذاب‌تر می‌کند. مثلا وقتی یک صحنه را از دور نشان می‌دهیم و بعد به نمای نزدیک بازیگر می‌رویم، این دو نما باید کاملا متفاوت و گیرا باشند تا توجه بیننده حفظ شود. البته این کار خیلی سخت است و معتقدم تا زمانی که دوربین روشن است، کار بچه‌مسلمان این است که به هیچ‌چیز و هیچ‌کس فکر نکند تا بهترین نما را از کار درآورد. 
وی افزود: بازی در تلویزیون با سینما تفاوت‌های زیادی دارد. در تلویزیون، صداهای طبیعی محیط مثل صدای آشپزخانه یا تلفن همراه شنیده می‌شود و ضبط باید واقعی به‌نظر برسد. سعی کردم از بازی‌های کلیشه‌ای مثل ایستادن پشت پنجره و دیالوگ‌های طولانی دوری کنم و بازی‌های طبیعی‌تر ارائه دهم. تلاش کردم تا تعادل بین بازی‌های اغراق‌شده و خیلی ساده برقرار شود‌؛ مثلا محسن قصابیان، مهدی فریضه و علی غلامی بازی‌های ظریف‌تری داشتند که تلاش کردیم با تعادل‌سازی با سایر بازی‌ها هماهنگ شود. یکی از چالش‌ها فشار و استرس بازیگران پیش از هر سکانس بود که در تلویزیون کمتر دیده می‌شود اما بسیار مهم است، چون موفقیت کار تنها به بازیگران و داستان نیست و تلاش تیم کارگردانی و فنی هم نقش بزرگی دارد. 
حسینی ادامه داد: سریال اپیدمی نخستین تجربه جدی ما در روایت روزهای کرونا بود و تلاش کردیم اثری قابل‌اعتنا و حرفه‌ای بسازیم. وقتی حدودا در ۲۹ سالگی این فرصت به من داده شد، برخی فکر می‌کردند چون آقازاده هستم این موقعیت به من داده شده اما واقعیت این بود که برای رسیدن به آن موقعیت تلاش کرده بودم. آن زمان کرونا برای همه تازگی داشت و ما هم در حال یادگیری بودیم. همان‌طور که گفتم یکی از دغدغه‌هایم کیفیت تصویربرداری بود. مرحوم نادر طالب‌زاده پس از دیدن سریال، از رنگ و لعاب تصاویر به‌خصوص سکانس‌های شب خوش‌شان آمد و تعریف می‌کردند. 
کارگردان اپیدمی افزود:ما تجربه‌های زیادی درساخت سریال‌های پزشکی داشتیم که «پرستاران» یکی از آنهاست اما این سریال‌ها معمولا روی روند درمان تمرکز داشتند و کمتر به زندگی شخصی و روابط شخصیت‌ها می‌پرداختند که جا دارد بیشتر روی آن کار شود. کارگردان و نویسنده باید داستان را انسانی‌ روایت کنند و شخصیت‌هایی با دغدغه‌ها و احساسات واقعی بسازند.