از گرما نخورید!

به نظر می‌رسد همه ما گرمازدگی را بسیار ساده و خفیف تصور می‌کنیم، در صورتی که افرادی که دچار گرمازدگی شده‌اند می‌دانند چنین اتفاقی، چطور می‌تواند سلامت ارگان‌های بدن را دچار آسیب، اختلال و تهدیداتی جدی کند! شاید لازم است که بیشتر از هر وقت دیگری و در این روزهای خیلی گرم سال، آن را جدی بگیریم. 
گرمازدگی، یکی از حادترین و خطرناک‌ترین عوارض قرار‌گرفتن بدن در معرض گرمای شدید است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که سیستم تنظیم حرارت بدن دیگر قادر به خنک‌کردن خود نیست: «وقتی دمای مرکزی بدن از۳۷درجه می‌گذرد و به سطوح بسیار بالا، یعنی حدود ۴۰درجه سانتی‌گراد یا ۱۰۴درجه فارنهایت می‌رسد،می‌گوییم ‌فرد دچار گرمازدگی شده است.» این را دکتر کیوان الچیان، متخصص داخلی و طب اورژانس در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید که این روزها با موارد متعددی از مراجعه افراد گرمازده به اورژانس مواجه شده است، افرادی که تصور می‌کنند گرمازدگی یک اتفاق ساده و بدیهی در فصل گرما‌ست، در حالی که گرمازدگی یک وضعیت پزشکی اورژانسی و نیازمند مداخله فوری برای جلوگیری از آسیب دائمی به اندام‌های بدن است. 
   
چرا گرمازده می‌شویم؟
وقتی فعالیت‌های همیشگی‌مان در طول سال را در تابستان و در گرمای شدید هم ادامه می‌دهیم، بدن برای حفظ دمای طبیعی خود، از طریق تعریق و گشاد‌کردن عروق خونی سطحی پوست، گرما را دفع می‌کند: «گرمازدگی دقیقا زمانی اتفاق می‌افتد که این مکانیسم‌ها در گرمای زیاد هوا، از کار بیفتند.» اما دکتر الچیان از فعالیت‌هایی می‌گوید که باعث رخ‌دادن چنین پدیده‌ای می‌شود. فعالیت ورزشی یا کار زیاد درمحیط‌های گرم باعث تولید گرمای زیاد در بدن می‌شود و اگر این گرما به‌سرعت دفع نشود، دمای بدن افزایش می‌یابد.ماندن در مکان‌های بدون تهویه مناسب و گرم، نشستن در خودروی متوقف‌شده در آفتاب و یا در معرض تابش مستقیم خورشید قرار‌گرفتن از دیگر دلایل رخ‌دادن گرمازدگی است.عدم نوشیدن مایعات کافی در هوای گرم، توانایی بدن برای تعریق را کاهش داده و فرآیند خنک‌سازی رامختل می‌کند.شرایطی که پوشیدن لباس‌های تیره و تنگ هم ایجاد می‌کند و مانع تنفس پوست و عرق می‌شوند: «در این میان نباید فراموش کنیم که برخی از افراد، از‌جمله افراد دارای اضافه‌وزن، سالمندان، کودکان، بیماران قلبی، دیابتی و... افراد مستعدتری برای گرمازده‌شدن هستند.»
   
گرمازدگی در خانه
همیشه نسبت به گرمازده‌شدن در حین کار و فعالیت هشدار داده‌ایم اما تابستان امسال و با گسترش بی‌سابقه گرما در کشور‌ احتمال گرمازده‌شدن افراد در خانه هم وجود دارد. به‌خصوص در روزهایی که برق قطع می‌شود و سیستم‌های خنک‌کننده خانگی از کار می‌افتد و دمای خانه به‌سرعت بالا می‌رود‌؛ در چنین شرایطی اگر امکانش باشد می‌توان از خانه بیرون و به محل خنکی رفت و یا از کولر خودرو و... استفاده کنیم. از طرف دیگر برخی افراد ممکن است در داخل خانه نیز فعالیت بدنی انجام دهند یا لباس‌های نامناسب بپوشند و به‌تدریج دچار کم‌آبی شوند و بدون این‌که متوجه باشند دمای بدن‌شان افزایش پیدا کند «و ناگهان دچار علائمی مانند تعریق، سرگیجه، تپش قلب، کاهش هشیاری، احساس مورمور‌شدن و از همه مهم‌تر، گرفتگی عضلات بشوند‌؛ این نشانه‌ها همه از گرمازده‌شدنی می‌گویند که باید به‌سرعت برای کاهش دمای بدن و از بین بردن آن وارد عمل شویم.» 

رسیدگی در اسرع وقت
شاید گرمازدگی، ظاهری ساده داشته و اتفاقی معمولی باشد اما خوب است بدانیم که در صورت گذشت زمان و رسیدگی نکردن به‌موقع به‌فرد گرمازده، ممکن است به قلب، کلیه و سایر ارگان‌های بدن‌فرد آسیب‌هایی جدی وارد شود. آسیب‌هایی که تصورش را هم نمی‌کنیم‌؛ موضوعی که دکتر الچیان، متخصص داخلی هم آن را تأیید می‌کند و از اقدامات اورژانسی در چنین مواقعی می‌گوید: «لازم است که‌ فرد گرمازده، فورا به محل مناسب داخل ساختمان دارای تهویه مطبوع  یا حداقل به مکانی با هوای خنک منتقل شود تا آرام‌آرام دمای بدنش پایین بیاید. استفاده از آب خنک، هم برای خوراندن به‌فرد گرمازده و هم پاشیدن روی تن و بدن او نیز می‌تواند به پایین آمدن دمای بدن‌ فرد کمک کند. مثلا چه‌بهتر که پارچه خیس و خنکی را روی نقاطی مانند گردن، زیر بغل و کشاله ران ‌فرد قرار‌دهیم.» از کم‌کردن لباس‌های‌ فرد هم غافل نشوید که می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود حال‌ فرد داشته باشد: «اما اگر همچنان و با وجود انجام چنین اقداماتی، علائم گرمازدگی در‌ فرد ادامه داشت، باید از اورژانس کمک بگیریم و اجازه ندهیم زمان زیادی از بروز علائم گرمازدگی بگذرد.»