«موسی‌ کلیم‌الله» در فهرست پرفروش‌ترین‌ها

بخش زیادی از این فیلم‌ها مانند «صددام» به کارگردانی پدرام‌پور امیری، «خانه ارواح» به کارگردانی کیارش اسدی‌زاده، «زیبا صدایم‌کن» به کارگردانی رسول صدر عاملی، «اسفند» به کارگردانی دانش اقباشاوی، «بازی را بکش» به کارگردانی محمد ابراهیم عزیزی و «هرچی تو بگی» به کارگردانی مرتضی آتش زمزم از ۱۷‌اردیبهشت به جدول اکران اضافه شدند و فیلم‌های دیگری نظیر «سلام‌علیکم‌حاج‌آقا» و «بی‌سروصدا» بعدها روی پرده آمدند و البته «پاکول» به کارگردانی نوید اسماعیلی و «صبح اعدام» به کارگردانی بهروز افخمی نیز آخرین فیلم‌هایی هستند که ۳۱ اردیبهشت به جدول اکران اضافه شدند‌؛ فیلم‌هایی که هرکدام به فراخور احوال دوستداران سینما در یک دسته‌بندی جای می‌گیرند و دایره انتخاب را با توجه به شرایط و امکانات موجود برای مخاطبان وسیع‌تر می‌کنند‌؛ چرا که در حال حاضر ژانرهایی مانند جنایی، پلیسی و معمایی یا حتی تخیلی و ترسناک جایی در سینمای ایران ندارد و فیلم‌ها بیشتر یا زیرمجموعه ژانر اجتماعی‌ هستند یا تاریخی یا کودک و مانند غذاهای آماده‌ای شدند که باید به‌سرعت و بدون تعلل به دست مخاطبان هدف‌شان‌برسند.  در واقع، دیدگاه حاکم بر سینما بیشتر تجاری است تا فرهنگی و سینمایی. از طرف دیگر توجیه بعضی سرمایه‌گذاران ممکن است عدم‌استقبال از این‌گونه فیلم‌ها باشد‌ اما حضور هر ژانری در سینما نیاز به آزمون و خطا دارد تا جایگاه خود را تثبیت کند و به هرحال باید برای این نوع فیلم‌ها هم فرصتی فراهم‌کرد.
   
۸ فیلم بیشتر از ۱۴۰۳ روی پرده هستند
اما اگر بخواهیم نگاهی به فیلم‌های روی پرده بیندازیم‌، در حال حاضر شش فیلم کمدی، ۱۰ فیلم اجتماعی و چهار فیلم شامل دو انیمیشن و دو فیلم زنده در ژانر کودک و نوجوان هستند. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که فیلم هرچی تو بگی شاید حتی فیلمی درباره کودکان هم نباشد، چه برسد به برای کودکان! بنابراین، فیلم برای رده‌سنی کودک و نوجوان اصلا مناسب نیست و بیشتر روایت زندگی یک پدربزرگ تنهاست که قصد تجدید فراش دارد.در رسته فیلم‌های اجتماعی «موسی کلیم‌الله» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا یک فیلم مذهبی ــ تاریخی و «پیشمرگ» نیز یک فیلم تاریخی ــ دفاع مقدسی با نگاهی به زندگی شهید سعید قهاری‌سعید است که از لحاظ محتوایی با سایر آثار متفاوتند. این در حالی است که تعداد فیلم‌ها در سال گذشته در همین بازه‌زمانی یعنی پایان اردیبهشت بیشتر از ۱۲ فیلم نبود و در حال حاضر تعداد فیلم‌های روی پرده نسبت به سال گذشته هشت فیلم بیشتر است.درست است که زیاد بودن تعداد فیلم‌ها باعث افزایش دایره انتخاب مخاطبان سینمارو می‌شود‌ اما از طرفی هم روی آمار فروش و مخاطبان فیلم‌ها تأثیر می‌گذارد و موجب می‌شود فیلم‌های خوب و ارزشمند یا دیده نشوند یا فروش حداقلی داشته باشند که به چشم نیاید. بنابراین، این گستردگی انتخاب ممکن است تمرکز را از مخاطبان برای گزینش فیلم خوبی که به روحیات‌شان نزدیک باشد، سلب کند. 
 
تنور گیشه‌ها همچنان داغ است
در این میان بد نیست نگاهی به موازنه فروش و مخاطبان سینما نسبت به فروردین و اردیبهشت سال گذشته داشته باشیم. تا پایان اردیبهشت سال‌جاری فروش کل سینمای ایران بیش از ۴۳۰ میلیارد تومان و تعداد مخاطبانی که علاقه‌مند به دیدن فیلم‌های روی پرده سینما بودند نیز بیش از ۵‌میلیون و ۴۶۶ هزار نفر بوده است؛ در حالی‌‌که فروش سینمای ایران در فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۳بیش از ۳۲۷میلیارد و ۶۶۴ میلیون تومان و تعداد مخاطبان نیز بیش از پنج میلیون و ۷۱۱‌هزار نفر بوده است. بنابراین، با توجه به آمار، فروش سینما نسبت به سال گذشته ۱۰۰‌میلیارد تومان بیشتر شده اما از لحاظ تعداد مخاطب هنوز بیش از ۳۰۰‌هزار نفر مانده تا به آمار سال گذشته نزدیک شویم یا از آن عبور کنیم. این کاهش ۳۰۰‌هزارنفری مخاطب، عوامل مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها می‌تواند افزایش قیمت بلیت سینماها باشد. از طرفی مدیران سینما می‌گویند که هزینه نگهداری تجهیزات سینمایی مانند نور، پروژکتور، تأمین سرمایش و گرمایش سالن‌ها و ارتقای کیفیت تصویر به تناسب تورم بالا رفته و ناگزیر به افزایش قیمت بلیت‌ها هستند. از طرفی هم یک خانواده برای خرید بلیت اینترنتی حداقل باید نفری ۱۱۴‌هزار تومان خرج کنند و این منهای خرید خوراکی‌های جانبی یا هزینه پارک خودروست. بنابراین، یک خانواده سه نفره در کم‌خرج‌ترین حالت ممکن حداقل باید ۳۵۰‌هزار تومان برای رفتن به سینما هزینه کنند و با توجه به هزینه‌های ضروری روزانه این روزگار، ممکن است بحث سینما رفتن از اولویت اول و دوم به اولویت‌های بعدی برای گذران اوقات فراغت نزول کند. 
 
کمدی‌هایی با فرمول خنداندن تماشاگر
همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، تعداد فیلم‌های کمدی امسال ــ شش فیلم ــ نسبت به سال گذشته ــ چهار فیلم ــ دو فیلم بیشتر شده است، اما علی‌رغم این‌که تعداد این فیلم‌ها درهر شرایط و حالتی از فیلم‌های ملودرام و اجتماعی کمتر است، بازهم بخش زیادی از موازنه فروش و مخاطب را به‌دست‌گرفته‌اند و البته تجربه نشان داده که مخاطبان نیز علاقه‌مندند برای تفریح به تماشای فیلم کمدی بروند و لحظات‌شان را با خنده بگذرانند. بیشتر این کمدی‌ها نیز فرمول یا برگ برنده یکسانی برای خنداندن مخاطب دارند که همان را برای فیلم‌های بعدی هم به‌کار می‌برند و در این میان تنها ترکیب بازیگران دستخوش تغییر می‌شود. بنابراین، بعید نیست که در آینده‌ای نزدیک این برگ‌برنده‌ها رنگ کهنگی به خود بگیرد و سرمایه‌گذار را با شکست در گیشه مواجه کند. 
 
عیار فروش و مخاطب سه فیلم امسال نسبت به پارسال
اگر بخواهیم از این مباحث عبور کنیم و نظری به سه فیلم پرفروش و مخاطب فروردین و اردیبهشت امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیندازیم، باید گفت سال گذشته تا پایان اردیبهشت، سه فیلم «تمساح‌خونی» به کارگردانی جواد عزتی با فروش ۱۲۵میلیاردی و تعداد مخاطب دومیلیون و ۶۴هزار نفری، «مست‌عشق» به کارگردانی حسن فتحی با فروش بیش از ۸۶میلیارد تومان و میزان مخاطب بیش از یک‌میلیون و ۵۲۱هزار نفر و «سال‌گربه» به کارگردانی مصطفی تقی‌زاده با فروش ۴۷میلیاردو۷۳۵میلیون تومانی ومیزان مخاطب ۸۹۵هزارنفری  درصدر فهرست پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین فیلم‌ها قرارداشتند. در مقابل سه فیلم پرفروش ومخاطب فروردین واردیبهشت امسال عبارتند از: «دایناسور» به کارگردانی مسعود اطیابی با فروش ۱۴۱میلیاردی و مخاطب بیش از یک‌میلیون و ۷۲۱هزار نفری، «موسی کلیم‌الله» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا با فروش بیش از ۶۶میلیارد تومانی و مخاطبان بیش از ۸۸۵هزار نفری و «کوکتل مولوتف» به کارگردانی حسین دوماری با فروش بیش از ۶۰میلیارد تومان و میزان مخاطب بیش از ۶۸۳هزار نفر‌. 
 
باخت دایناسور به تمساح‌خونی 
فروش فیلم «دایناسور» تا پایان اردیبهشت تفاوتی بیش از ۱۶میلیارد تومان نسبت به پرفروش‌ترین فیلم سال گذشته یعنی تمساح خونی دارد و مقدار بلیت بیشتری فروخته است که اگر گران‌شدن بلیت سینما را در نظر بگیریم، دایناسور از لحاظ فروش چندان نتوانسته قدمی بردارد، اما میزان مخاطبان تمساح خونی نسبت به دایناسور نزدیک به ۳۴۵هزار نفر بیشتر بوده است و این آمار نشان می‌دهد میزان اقبال مردم نسبت به کمدی علی‌رغم بر وابستگی زیاد به مسائل اقتصادی، به مضمون و محتوای فیلم هم بستگی دارد که شاید این موضوع را که فرمول‌های کهنه جوابگوی مخاطبان امروز نیست، اثبات کند. بنابراین، با توجه به افزایش تعداد کمدی‌ها شاهد کاهش تعداد مخاطبان این فیلم‌ها هستیم که با وجود اشاره به پاره‌ای از دلایل آن، کارشناسی دقیق‌تر را به اهل فن واگذار می‌کنیم. 
 
کم‌فروغ‌ترین فیلم‌ها 
سه فیلم «عینک قرمز» به کارگردانی حسین مهکام، «هرچی تو بگی» به کارگردانی مرتضی آتش‌زمزم و «بازی را بکش» به کارگردانی محمدابراهیم عزیزی، در انتهای جدول فروش قرار گرفته‌اند اما باید توجه داشت که دو فیلم هرچی تو بگی و بازی را بکش جزو فیلم‌های جدید هستند و به نظر می‌رسد برای دیده‌شدن و فروش باید زمان بیشتری به این فیلم‌ها بدهیم. به‌طورکلی، به نظر می‌رسد تعدد فیلم‌ها و ترافیک اکران روی انتخاب مخاطبان امسال تأثیر گذاشته و با وجود این‌که فروش سینما نسبت به سال گذشته افزایش داشته، میزان مخاطبان کمتر از مدت مشابه در همین بازه زمانی باشد. بنابراین، باید تدبیر یا راهکاری مدیریتی برای اضافه‌شدن فیلم‌ها به جدول اکران اندیشیده شود که از یک طرف فیلم‌سوزی اتفاق نیفتد و از طرف دیگر فیلم‌های اجتماعی با توجه به تنوع و تکثری که در اکران دارند، کارشان به رقابت با یکدیگر نرسد و بتوانند از سفره سینما بهره قابل‌توجهی ببرند و هزینه تولید و ساخت‌شان را جبران کنند.

 افزایش فروش، کاهش مخاطب 
اگر بخواهیم نگاهی مقایسه‌ای به سه فیلم اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ فروش و مخاطب، محتوا و مضمون داشته باشیم، باید به این نکته اشاره کنیم که ترکیب قرارگرفتن فیلم‌ها از لحاظ محتوا به یکدیگر شباهت زیادی دارد؛ چراکه سه فیلم امسال و سال گذشته به ترتیب کمدی، ملودرام تاریخی و بازهم کمدی بودند و این نکته جالبی است. از لحاظ فروش نیز سه فیلم اول امسال در فروردین و اردیبهشت درمجموع ۲۶۶میلیارد و سه فیلم سال گذشته ۲۶۰میلیارد فروش داشته که اختلاف‌شان در فروش تنها شش‌میلیارد است؛ اما این فیلم‌ها از لحاظ میزان استقبال مخاطبان فاصله‌ای بیش از یک‌میلیون و صدهزار نفری دارند؛ چراکه میزان مخاطبان سه فیلم اول امسال سه‌میلیون و ۲۸۸هزار نفر بوده، درحالی که همین رقم در سال گذشته بیش از چهارمیلیون و ۴۸۰هزار نفر بوده است.